Ələkbər Əminin işıqlı uşaq təbəssümü

Şahanə MÜŞFİQ

O bu dünyanı tərk edəndə 15 yaşım hələ tamam olmamışdı. Gəncliklə uşaqlıq arasında anlaşılmaz bir keçidin üzərində “yol gedirdim”.

İlk dəfə onda elə bilmişdim uşaqlığım işıq sürətilə məndən uzaqlaşdı, bütün gözəl xatirələrim bu sürətin yaratdığı bircə anlıq təkanla başıma uçdu. Asan deyildi gülüş dolu, qayğısız uşaqlığının önəmli hissəsini itirmək. Özü də böyüməyə hələ vaxt tapmamışkən qəfil yaxalamışdı bizi bu itki.

Biz 90-ların uşaqlarının ən gözəl xatirəsi, ən qayğısız gülüşü idi Ələkbər əmimiz. Müharibədən yenicə çıxmış, təzəcə müstəqilliyini bərpa etmiş, ağır, çətin dövrdən keçən ölkənin ilk fidanları idik biz. Bu birincilik özüylə bərabər yoxsulluq, kədər dolu üzlər, yaşamaq uğrunda çarpışan yorğun valideynlər yazmışdı taleyimizə. O yorğunluğun, o yoxluğun içərisindən bir xilaskar kimi doğulmuşdu, bizə uşaqlığımızı yaşatmağa gəlmişdi sanki.

O, tamaşaları, verilişləri, saf sevgisi, təbəssümü ilə hər birimizin bir çiçək olduğuna inandırmışdı bizi.

Qısa bioqrafiya

Ələkbər Adıgözəl oğlu Hüseynov 1961-ci ildə Bakıda anadan olub. Ə. Hüseynov 1978-1982-ci illərdə Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunun “Dram və kino aktyorluğu” fakültəsində təhsil alıb.

Bir müddət təyinatla Şəki Dövlət Dram Teatrında işlədikdən sonra, o, 1988-ci ildə A.Şaiq adına Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrında aktyor vəzifəsində çalışmağa başlayır. Teatrın səhnəsində Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin “Pəri cadu” əsərində Qurban, H.X. Andersenin “Bülbül” nağılında Nağılçı və Çin imperatoru, N. Bədəlovun “Qara rəngin nağılı”nda Aydın, R. Əlizadənin “Tıq-tıq xanım”ında dirijor, Qoca və Müğənni, A. Ostrovskinin “Qar qız”da Lel, R. Əlizadənin “Keçəlin toyu”nda Keçəl rollarını oynayıb.

Ə.Hüseynovun səhnələşdirdiyi “Səadət quşu” və “Möcüzəli tamaşa” pyeslərini Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrının rus bölməsində özü də tamaşaya hazırlayıb. Aktyor “Keçəlin toyu” tamaşasındakı Keçəl rolu ilə İstanbulda, “Bülbül” tamaşası ilə İranda, Türkmənistanda keçirilən beynəlxalq festivalların laureatı olub.

Mərhum aktyorun həyat yoldaşı Afaq xanım Hüseynova həmin illəri belə xatırlayır: “İnstitutu bitirəndən sonra 5 il Şəki Dram Teatrında işləyib. 1988-ci ildə Bakıya qayıdıb və Gənc Tamaşaçılar Teatrında çalışıb. Bundan sonra isə Namiq Ağayevin dəvətilə Kukla Teatrına getdi və bu sahəni çox sevdi. Bilirsiniz də, Kukla Teatrı yeni sənət idi. Heç İncəsənət Universitetində belə ixtisas yoxdur. Aktyor tamaşalarda oynadıqca təcrübə qazanır. Ələkbər isə nə edirdisə, birinci olmaq istəyirdi. Hətta məşhur “Humay” mükafatı 1993-cü ildə ilk dəfə təqdim ediləndə, ən yaxşı aktyor nominasiyası üzrə qalib oldu. Kukla Teatrının repertuarına bir çox yeniliklər gətirdi. Ən əsası monotamaşalar etməyə başladı. Səhnəyə çıxırdı. Ona qədər aktyorlar pərdə arxasında olurdular axı... Rejissor kimi yeni tamaşalar səhnələşdirirdi. Hətta monotamaşaların birində düz 9 alətdə ifa edirdi. Nəlbəki, saz, tütək, qarmon, qoşa nağara və s. Bunların hamısının müəllim yanına gedib ifasını öyrənirdi. İnadkarcasına sənətində ilk olmağa doğru gedirdi. Çox gözəl rəqs edirdi, mahnılar oxuyurdu. Müxtəlif obrazların hamısını öz səsi ilə canlandırırdı.

Azərbaycan Dövlət Televiziyasının əməkdaşı Səyyarə Tağıyeva Kukla Teatrının tamaşasına gəlmişdi. Orada Ələkbərə dedi ki, səni televiziya verilişinə aparıcı kimi dəvət etmək istəyirəm. Bir neçə ay “Göydən 3 alma düşdü” verilişində çalışdılar. Sonra isə “Hər birimiz bir çiçək” verilişini yaratdılar. Bu proqram düz 13 il fasiləsiz hər ay efirə getdi”.

2006-cı ildə Ələkbər Hüseynov Dövlət Kukla Teatrının baş rejissoru vəzifəsinə təyin olunub.

2000-ci ildə Ə.Hüseynov Əməkdar artist fəxri adına layiq görülüb. Bir sıra festivalların da iştirakçısı və mükafatçısıdır. Sənətdə qazandığı nailiyyətlərə görə “Humay” və “Qızıl Dərviş” mükafatları laureatıdır. Beynəlxalq Festivallarda iştirak edib. Polşanın “Təbəssüm Ordeni” mükafatına (2007) layiq görülüb.

Ələkbər Hüseynov həm də dram əsərlərində, yetəri qədər ciddi filmlərdə də rol alıb, bunun da öhdəsindən yüksək şəkildə gəlib. Biz onu adətən “Bala başa bəla” televiziya tamaşasındakı o məşhur rolu ilə xatırlasaq da, onun qısa ömründə Azərbaycan kino və teatr sahəsində bir-birindən fərqli, maraqlı rolları bu gün də danışılmaqda, xatırlanmaqdadır.

Baxmayaraq ki, ətrafına təbəssüm saçırdı, şən insanidi, amma dram teatrı aktyoru ixtisasında təhsil almışdı, ciddi, dramatik rolların ifası da onun üçün heç də çətin deyildi.

Ələkbər əmi doğuluşundan unikal istedada və sənət sevgisinə sahib idi. Bu cür insanların öz sahələrində peşəkarlaşması, sevilməsi heç də təsadüfi hal deyil.

Ələkbər Hüseynov 2 avqust 2007-ci ildə uzun sürən xəstəlikdən sonra vəfat edib.

Bir şəklin tarixçəsi

Ələkbər əmi ekranların, tamaşaların sevimli üzü olmaqla bərabər, bayram şənliklərimizin də ən özəl qonağı idi. Yadımdadır ki, onun iştirak etdiyi bayram şənliklərinə getmək üçün hələ günlər öncədən həyəcan keçirir, həvəslə gözləyərdik. Xüsusən yeni il şənliklərini onsuz keçirmək heç birimiz üçün xoş deyildi. Sanki o bayram heç yaşanmamış kimi.

Ələkbər əmi bir balaca ekrandan ölkənin, hətta dünyanın bütün uşaqlarını oxşayacaq, sevəcək, qucaqlayacaq qədər böyük və saf ürəyə sahib idi. Ona “əmi” deyirdik, maraqlıdır ki, biz onun həqiqətən də əmimiz olduğuna, ən yaxın, ən doğma kəsimiz olduğuna cani-könüldən inanmışdıq. Elə buna görə də Təbəssüm Ordeninə layiq görülən yeganə azərbaycanlının məhz mərhum Ələkbər əmi olmağı heç kim üçün təəccüblü olmamışdı.

Xoşbəxtəm ki, Ələkbər əmimizlə bağlı mənim də xatirəm var. Dediyim kimi, onun Yeni il şənlikləri biz uşaqlar da, valideynlərimiz arasında da çox məşhur idi. İlk dəfə dörd yaşım olanda onun şənliyində iştirak etmişəm. Köhnə, ağ-qara yuxu lenti kimi xatırladığım o şənliklə bağlı xatirələrimi unudulmağa qoymayan, hələ də diri saxlayan isə onunla çəkdirdiyimiz şəkildir. Yadımdadır ki, bu şəkil (həm də məşhur simayla çəkdirdiyim ilk şəklimdir) ən əziz, ən doğma şəkillərim arasında idi. Hətta onu divardan da asmışdıq. Uşaq sadəlövhlüyü ilə evimizə gəlib-gedən hər kəsə göstərir, “mənim Ələkbər əmiylə şəklim var” - deyib öyünürdüm.

Xatirələrimi keçmiş zamanda danışmağıma baxmayın, elə indi də o şəkil ən əziz şəkillər sırasındadır.

Onun bütün uşaqları bağrına basacaq qədər geniş ürəyi, uşaqlarla sanki onların yaşıdı imiş kimi məhrəm münasibəti illər, əsrlər belə keçsə unudulmayacaq. Ən azından həmin dövrün uşaqları kimi biz onu hər zaman yad edəcəyik.

“Ölüm sevinməsin qoy...”

Nə yazıq ki, balaca fidanların doğma insanı, uşaqların mənəvi dünyalarını zənginləşdirən, öz qayğısı, diqqəti ilə həyatımızı rəngləndirən adamın həyatı yarıda qırıldı. Oynayacaq rolları, həyata keçirəcək proyektləri, sevindirəcək fidanları, öz ailəsində böyüdəcək uşaqları varkən acı ölümün qurbanına çevrildi. Hələ gənc yaşında, ömrünün baharında yaxaladı onu qəddar xəstəlik. Nə biz sevənlərinin, nə də ailəsinin sevgisi xilas edə bildi onu.

Onun ölüm səbəbini isə ilk dəfə Afaq xanım illər sonra nə qədər çətin olsa da bir müsahibəsində danışmışdı:

“Bu barədə danışmaq o qədər ağırdır ki, mənə... 2002-ci ildə Fransaya getməli idi. Artıq bileti də alınmışdı. Səfərə bir neçə gün qalmış dişi şişib, ağrımağa başladı. Bir dostu da diş həkimi idi, dedi, gəl, mənim yanıma. Elə öz kabinetində də dişini çəkdi. Fransaya getdi, qayıtdı. 1 ildən sonra isə narahatçılığı başladı. Müxtəlif xəstəxanalarda qan analizi verdi. Hamısı da dedi ki, dişini çəkdirəndə infeksiya keçib, Hepatit C virusuna yoluxub. Həkimlər bildirdilər ki, müalicə olunsan, ömrün 8 il uzana bilər. Əks təqdirdə, 3 il yaşayacaqsan. Onun da orqanizmi allergik idi. Pəhrizlə, qulluqla 3 il yaşada bildik...

İnternetdə xəstəliyi haqda çox oxuyurdu, amma bu barədə heç vaxt danışmırdı. Ölümə boyun əymək istəmirdi sanki... Hər birimiz acımızı ürəyimizdə yaşayırdıq. Anası səhəri yaşlı gözlə açırdı. Mən qəlbimdə daş boyda ağırlıqla gəzirdim, amma büruzə vermirdik. 2007-ci ilin 2 avqustunda dünyadan köçdü... Ölümündən bir neçə gün sonra qeyd dəftərçəsini vərəqlədik. Hətta oktyabr ayınadək planlarını yazmışdı. Nikbin insan idi. Həmin il oğlum da sənədlərini İncəsənət Universitetinə vermişdi. Elə o xəstəxanada yatanda Cavidan gəlib dedi ki, ata mən ali məktəbə qəbul oldum. Gözü ilə sevincək işarə elədi”.

Ələkbər əmi ona ən çox yaraşan mükafatına - Polşanın təsis etdiyi Təbəssüm Ordeninə ölümündən bir il əvvəl layiq görülmüşdü. Özü də bu elə bir mükafatdır ki, uşaqlar böyüklərə təqdim edirlər. Demək ki, artıq Ələkbər əmi çoxdan, lap çoxdan sevdiyi uşaqların qəlbində özü boyda bir sevgi dünyası yarada bilmişdi.

Deyirlər ki, uşaqların sevgisi daha saf, daha təmiz olur. Uşaqlar həyat təcrübələrinin olmamağına, insanları tanımamaqlarına rəğmən, əslində, qarşısındakının kim olduğunu daha asan seçə bilirlər. Çünki onlar qarşılarındakı insana təmənnasız, saf və məhrəm nəzərlərlə baxırlar. Bu zaman isə onların məsum baxışları həmin insanın qəlbini görə bilir. Yəni uşaqlar təcrübələri ilə deyil, qəlbləri ilə yaxşını pisdən ayırmağı bacarırlar. Ona görə də onların sevgisini, güvənini qazanmaq heç də asan məsələ deyil.

Biz də içində olmaqla minlərlə körpəyə dövrünün çətinliyini, müharibənin açdığı yaraların acısını, aclığı, susuzluğu, oyuncaqsızlığı, ərzaq qıtlığını, geyim yoxluğunu öz sevgisi, nəvazişi ilə unutduran, onlara həyatda həqiqətən önəmli olduqlarını, uşaq da olsalar danışmaq, fikir bildirmək haqları olduğunu, bu cəmiyyətdə bir yerə, özü də önəmli bir yerə sahib olduqlarını hiss etdirən, bircə toxunuşu ilə ömrümüzdə çiçək bağçası yaradan sehrbaz idi Ələkbər əmimiz.

Təəssüf ki, onun kimi insan tək idi, tək də getdi bu dünyadan. Amma nə yaxşı ki, köhnə lentlər var. Onun bir zamanlar sevgiylə bağrına basdığı, təbəssümünə isitdiyi bizlər bacardığımız qədər o doğma insanı özümüzdən sonrakı nəslə tanıtmağa, onun xatirəsini əbədiyyən yaşatmağa çalışacağıq. Bu, bizim ona mənəvi borcumuzdur! Böyük Səməd Vurğunun da dediyi kimi:

Ölüm sevinməsin qoy, ömrünü vermir bada

El qədrini canından daha əziz bilənlər.

Şirin bir xatirətək qalacaqdır dünyada

Sevərək yaşayanlar, sevilərək ölənlər...

525-ci qəzet 2018.- 25 avqust.- S.14.