"Azərbaycan-Türkiyə ədəbi əlaqələri" çərçivəsində silsilə tədbirlər

Bugünlərdə Azərbaycan-Türkiyə ədəbi əlaqələrinin inkişafı ilə bağlı təşəbbüs çərçivəsində Türk Ədəbiyyat Vəqfinin (TƏV) geniş nümayəndə heyəti ölkəmizdə səfərdə olub.

Türkiyəli nümayəndələr burada "Azərbaycan-Türkiyə ədəbi əlaqələri" layihəsi çərçivəsində silsilə tədbirlərə qatılıblar.

Fevralın 10-da qonaqlar əvvəlcə AMEA-nın Rəyasət Heyətində Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun direktoru, akademik İsa Həbibbəyli ilə görüşüb, iki ölkənin ədəbi əlaqələrinin inkişafı üçün birgə fəaliyyət haqqında müzakirələr aparıblar.

Sonra TƏV-in nümayəndələri AYB-nin sədri, Xalq yazıçısı Anarın qonağı olublar. Görüş çərçivəsində AYB ilə TƏV arasında əməkdaşlıq haqqında müqavilə imzalanıb, Anarın Türkiyədə vəqf tərəfindən çap edilmiş "İyi padşahın masalı" kitabı təqdim olunub. Həmçinin, Türkiyənin Azərbaycandakı səfirliyinin Mədəniyyət və Tanıtma müşaviri İrfan Çiftçi iki ölkənin ədəbi əlaqələrinin inkişafındakı göstərdiyi fəaliyyət üçün AYB-nin təsis etdiyi "Bəxtiyar Vahabzadə Mükafatı"na layiq görülüb.

Xalq yazıçısı ilə görüşdən sonra AYB-nin "Natəvan" klubunda Türkiyənin böyük ədəbiyyatşünas alimi və ədibi Əhməd Kabaklının Azərbaycan dilinə çevrilmiş "Yunus Əmrə" kitabının təqdimat mərasimi keçirilib. Təqdimatda AYB və TƏV rəhbərliyi, millət vəkilləri, türkiyəli qonaqlar, ictimaiyyət nümayəndələri, yazarlar və jurnalistlər iştirak ediblər.

Görüşü giriş sözü ilə açan tədbirin moderatoru, AYB-nin katibi, şair Rəşad Məcid Türkiyə Ədəbiyyatı Vəqfi nümayəndələrinin Azərbaycan səfəri, "Azərbaycan-Türkiyə ədəbi əlaqələri" layihəsi haqqında geniş məlumat verib, layihə çərçivəsində keçirilən tədbirlər, görüşlər barədə danışıb. R.Məcid qeyd edib ki, bu layihə çərçivəsində azərbaycanlı yazarların Türkiyədə, türkiyəli yazarların Azərbaycanda kitablarının çap olunması ədəbi-mədəni bağlılığın daha da güclənməsinə şərait yaradacaq.

Təqdim olunan kitab haqqında danışan R.Məcid deyib ki, görkəmli alim Əhməd Kabaklının "Yunus Əmrə" kitabı böyük türk şairinin yaradıcılığını, dünyagörüşünü anlamaq baxımından çox qiymətli əsərdir. Ortaq dəyərimiz olan Yunus Əmrə irsinin geniş və dərindən təhlil edildiyi əsər Azərbaycan oxucusu üçün də faydalı araşdırma nümunəsidir. Kitabı dilimizə gənc yazarlar Şahanə Müşfiq və Cavid Qədir çeviriblər. Redaktoru ədəbiyyatşünas və tərcüməçi Seyfəddin Hüseynli, elmi redaktoru filologiya elmləri doktoru, professor Asif Rüstəmlidir. Kitab AYB-nin "aybKitab" layihəsi çərçivəsində nəşr olunub.

AYB-nin sədri, Xalq yazıçısı Anar çıxışında Əhməd Kabaklının yaradıcılığı və onun türk ədəbiyyatşünaslığındakı yerindən söz açıb, onun elmi araşdırmalarının yalnız Türkiyənin deyil, həmçinin, Azərbaycan ədəbiyyatının da öyrənilməsində mühüm əhəmiyyətə malik olduğunu deyib: "Əhməd Kabaklı böyük türk ədəbiyyatının çoxəsrlik tarixini beş cilddə toplayıb. Həmin toplunun böyük hissəsində Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi də yer alıb. Bu, hər iki ölkə üçün mühüm işdir. Bu o deməkdir ki, Əhməd müəllim Azərbaycanı öz vətənindən heç də ayrı tutmurdu. Həmin topluda yer alan kiçik bir hissəni - Yunus Əmrə hissəsini Azərbaycan türkcəsinə çevirmişik. O, böyük türk alimidir. Mən təəssüf ki, onunla şəxsən tanış olmamışdım. Amma onun mənimlə də bağlı bir işi vardı. İllər öncə mənim ssenarimlə çəkilən "Dədə Qorqud" filmini Türkiyədə izlədikdən sonra onun haqqında gözəl bir məqalə yazmışdı. O, məqaləsində belə bir işin Türkiyədə də görülməsinin vacibliyini vurğulasa da, nə yazıq ki, hələ də o iş görülməyib. Biz Ulu Öndər Heydər Əliyevin dediyi kimi, iki dövlət, bir millətik və ədəbi fəaliyyətimiz də bir olmalıdır".

AMEA-nın vitse-prezidenti, akade

mik İsa Həbibbəyli TƏV rəhbərliyi ilə Akademiyadakı görüşdən söz açıb, bu əlaqələrin gələcəkdə daha sıx şəkildə davam etdiriləcəyi ilə bağlı alınan ortaq qərarları nəzərə çatdırıb. Daha sonra Yunus Əmrə şəxsiyyəti və yaradıcılığından söz açan akademik qeyd edib ki, Yunus Əmrə türkün ortaq ədəbiyyatının qüdrətli nümayəndəsidir: "Yunus Əmrə haqqında yazılan kitablar, monoqrafiyalar, araşdırmalar çox olsa da, mənim fikrimcə, onun qüdrətinə layiq kitab çox azdır. Həmin kitablardan biri də məhz Əhməd Kabaklının bu gün təqdimatına yığışdığımız kitabıdır. Əhməd Kabaklı mövzuya, Yunus Əmrə yaradıcılığına sistemli şəkildə, daha geniş aspektdən yanaşıb. O, Yunus Əmrəni yalnız dərviş, sufi şair kimi deyil, fəlsəfi şair, düşüncə insanı kimi şərh edir. Bu kitab onu bütün yönləri ilə göstərən, elmi ümumiləşdirmələri olan kitabdır.

Əhməd Kabaklı ilk növbədə, görkəmli ədəbiyyat tarixçisi və ədəbiyyat nəzəriyyəçisidir. "Yunus Əmrə" kitabının da bu cür mükəmməl alınmasındakı səbəb məhz budur. Bu kitab bizim ədəbi əlaqələrimizin parlaq səhifəsidir".

Akademik qeyd edib ki, Ə.Kabaklının Türk ədəbiyyatı tarixini qələmə aldığı beş cildlik kitabı XX əsrdə yazılmış bütün ədəbiyyat tarixlərinin ümumiləşdirilmiş yekunudur. O, Türkiyədə ədəbiyyatşünasların üfüqünü genişləndirən ədəbiyyat tarixçisidir.

Türkiyə Səfirliyinin Mədəniyyət və Tanıtma müşaviri İrfan Çiftçi ədəbi-mədəni əlaqələrin inkişafı üçün görülən işlərdən söz açıb: "Düşünürəm ki, biz iki ölkə olaraq, cəmiyyətimizin digər məsələlərində əlaqələrimizi sıxlaşdırsaq da, ədəbiyyatımızda bu mənada çox vaxt itirmişik. Bu itirdiyimiz zamanı geri qazanmaq bizim öz əlimizdədir. Ona görə də bu istiqamətdə görüləcək işləri sürətləndirməliyik. Bizim gələcəklə bağlı planlarımız və ümidlərimiz çoxdur. İki ölkənin şəxsiyyət və yaradıcılıq baxımından bir-birinə yaxın olan yazarlarını qarşılaşdıraraq onlara həsr edilmiş layihələr həyata keçirmək niyyətindəyik. Necə ki, bu dəfəki layihəmiz bilərək və ya bilməyərəkdən iki görkəmli ədəbiyyatşünas alim, ədib Mir Cəlal Paşayev və Əhməd Kabaklını əhatə etdi. Hər iki ədibin yaradıcılığı elmi və bədii ədəbiyyatın ortasında dayanır".

"Ədəbiyyat qurumları toplumları bir-birinə yaxınlaşdıran ən önəmli qurumlardır" - deyən Yunus Əmrə İnstitutunun müdiri Cihan Özdəmir bu mənada AYB və TƏV arasındakı anlaşmanı, ortaq layihələri dəstəklədiyini və təqdir etdiyini deyib.

Xalq şairi Sabir Rüstəmxanlı çıxışında deyib ki, Azərbaycan-Türkiyə siyasi, iqtisadi əlaqələri çox inkişaf etsə də, mədəniyyətimiz və ədəbiyyatımızdakı vəziyyət heç də arzulanan səviyyədə deyil: "Halbuki ölkələr arasındakı ən mühüm bağlılıq mənəvi bağlılıqdır. Özü də bu cür bir-birinə qardaş olan xalqlar, dövlətlər arasında. Biz, əvvəla, bunu aradan qaldırmağa çalışmalıyıq. Bu layihə o baxımdan çox mühüm hadisədir". Şair, həmçinin, Əhməd Kabaklı haqqındakı xatirələrindən söz açıb, onun "Yunus Əmrə" kitabının dilimizə çevrilməsini təqdirəlayiq hadisə kimi vurğulayıb.

Türkiyəli qonaqlardan Bəxtiyar Aslan, Ramazan Korkmaz, Mehdi Ərgüzəl, Əbdülrəhman Şən, Erol Ürgen, Mehmet Atalay, Şener Bulut, İbrahim Taşer də layihə və Ə.Kabaklı yaradıcılığı, onun "Yunus Əmrə" kitabı haqqında düşüncələrini bölüşüb, bu işdə əməyi olan hər kəsə təşəkkürlərini bildiriblər.

Tədbir mükafatlandırma mərasimi ilə yekunlaşıb. İki ölkə arasındakı ədəbi əlaqələrin inkişafındakı fəaliyyətlərinə və layihəyə göstərdikləri dəstəyə görə Xalq yazıçısı Anar, AYB-nin katibi Rəşad Məcid, professor Asif Rüstəmli, yazıçılar Pərvin, Təranə Vahid, "Yunus Əmrə" kitabını dilimizə çevirən gənc yazarlar Şahanə Müşfiq, Cavid Qədir, kitabın redaktoru Seyfəddin Hüseynli, Yunus Əmrə İnstitutunun müdiri Cihan Özdemir, Şener Bulut, İmdat Avşar və başqalarına Türkiyə Ədəbiyyat Vəqfi tərəfindən təşəkkürnamə təqdim olunub.

Həmin gün layihə çərçivəsində növbəti tədbir Rəşid Behbudov adına Dövlət Mahnı Teatrında keçirilib. Ədəbiyyatşünas alim, yazıçı Əhməd Kabaklının xatirəsinə həsr olunan tədbirin aparıcısı Rəşad Məcidin giriş sözündən sonra AYB sədri Anar, Türkiyənin Azərbaycandakı səfiri Erkan Özoral, Vəqf rəhbəri Sərhad Kabaklı fikirlərini bölüşüblər.

Bədii-musiqili hissədə Türkiyənin məşhur xalq sənətçisi Əsəd Kabaklı ilə Azərbaycanın Əməkdar artisti Mehriban Zəkinin ifaları yer alıb. Sənətçilər Əhməd Kabaklının sözlərinə yazılmış, eləcə də onun sevib qiymətləndirdiyi türküləri ifa ediblər. Sonda hər iki sənətçiyə təşəkkürnamə təqdim olunub.

Layihə üzrə yekun tədbir fevralın 11-də Sumqayıt şəhərində olub. Nümayəndə heyəti əvvəlcə Sumqayıtı gəzərək şəhərin mədəniyyət ocaqlarını ziyarət ediblər. Onlar Bayraq Muzeyində, Sumqayıtın Şəhidlər xiyabanında, Sumqayıt Şəhər Tarix muzeyində, Heydər Əliyev Mərkəzində olublar. Sonra isə nümayəndələr Sumqayıt şəhər Poeziya evində ədəbi-bədii mərasimə qatılıblar. Mərasimi giriş sözü ilə açan Sumqayıt Regional Mədəniyyət və Turizm İdarəsinin rəisi Mehman Şükürov qonaqları salamlayaraq, şəhərin tarixi, ədəbi mühiti haqqında geniş məlumat verib.

Sumqayıt ədəbi mühitinin nümayəndələrindən Poeziya evinin rəhbəri, şair İbrahim İlyaslı, şairlər Əşrəf Veysəlli, Ofelya Babayeva, Əvəz Mahmud Lələdağ, Aida Eyvazlı, Nadir Azayoğlu və başqaları çıxış edərək türkiyəli qonaqları doğma şəhərlərində görməkdən məmnunluqlarını bildiriblər.

Tədbirdə TƏV-in başqanı Sərhad Kabaklıya sürpriz olaraq, onun İbrahim İlyaslı tərəfindən Azərbaycan dilinə çevrilmiş "Bil, oğlum" kitabı təqdim edilib. Sərhad Kabaklı ona göstərilən diqqətə görə AYB, Türkiyənin Azərbaycandakı Səfirliyinin Mədəniyyət və Tanıtma Müşavirliyi, Sumqayıt Regional Mədəniyyət və Turizm İdarəsi və Poeziya evi başda olmaqla, bu işdə əməyi keçən hər kəsə təşəkkürünü bildirib.

Tədbirin bədii hissəsində aşıqlar Elçin Şirvanlı, Şəhriyar Qaraxanlı, Elməddin Məmmədli Sərhad Kabaklının sözlərinə aşıq musiqiləri, Türkiyənin Xalq sənətçisi Əsəd Kabaklı bir-birindən gözəl türkülər ifa ediblər.

Sonda Mehman Şükürov TƏV-in rəhbəri Sərhad Kabaklıya, həmçinin, türkiyəli qonaqlara Mədəniyyət və Turizm İdarəsinin adından təşəkkürnamələr təqdim edib. Sərhad Kabaklı tərəfindən isə Mehman Şükürov, İbrahim İlyaslı, Əşrəf Veysəlli, Ofelya Babayeva, Əvəz Mahmud Lələdağ, Elvin Əlizadə, aşıqlar Elçin Şirvanlı, Şəhriyar Qaraxanlı, Elməddin Məmmədliyə TƏV-in təşəkkürnaməsi təqdim olunub.

Şahanə MÜŞFİQ

525-ci qəzet 2018.- 13 fevral.- S.7.