“Uşaqlıqdan devizim “Daim irəli!”dir...”

Yazıçı Varislə müsahibə

Yazıçı Varis Yolçuyev son günlərdə özünün bir sıra uğurları ilə diqqət mərkəzindədir.

O, mayın 24-dən 28-dək Rusiya Federasiyasının Soçi şəhərində 30-dan artıq ölkənin, eləcə də Rusiyanın 50 regionunun 170 yazıçısının qatıldığı nüfuzlu “LiFFt-2018” ədəbiyyat üzrə üçüncü festivallar festivalında hamını qabaqlayaraq qızıl medala layiq görülüb.

Buna görə də səfərdən yenicə qayıtmış yazıçımızla bu festival və digər uğurları, gördüyü işlər barədə söhbət etdik:

- Varis müəllim, bu günlərdə növbəti uğura imza atmısınız. Bu münasibətlə sizi təbrik edirik. Oxuculara bu haqda daha geniş məlumat verməyinizi istərdik.

- Artıq 3-cü ildir ki, keçirilən Avrasiya materikinin ədəbiyyat üzrə “LiFFt festivallar festivalı” kifayət qədər nüfuzlu festivaldır. Belə ki, təsisçiləri Avrasiya Millətlər Assambleyası, Rusiya Millətlər Assambleyası, LiFFt Avrasiya Xalqlarının mədəni inkişafına Dəstək Fondu olan, rəsmi tərəfdaşları Rusiya Federasiyasının Mədəniyyət Nazirliyi, Rusiyanın Mətbuat və kütləvi kommunikasiyalar üzrə Federal Agentliyi, habelə festivalın keçirildiyi Krasnodar diyar qubernatorluğu və Soçi şəhər merliyi olan bu festivalın işini izləməyə beynəlxalq tərkibli böyük məmur, diplomat və media ordusu təşrif buyurmuşdu. Festival Proqramında böyük ədəbiyyat forumu, müxtəlif müsabiqələr, dəyirmi masalar, ustad dərsləri, seminarlar, sərgilər, kitab təqdimatları, kitab yarmarkaları, maraqlı incəsənət proqramları yer almışdı. Festival may ayının 27-də Soçi şəhərinin Mərkəzi konsert salonunda keçirilən qala gecə ilə yekunlaşdı. Rusiyanın və qonşu ölkələrin dövlət və hökumət rəsmilərinin, səfirlik əməkdaşlarının, Rusiyanın aparıcı mediasının, eləcə də materikin bir neçə olkəsindən gəlmiş jurnalistlərin təşrif buyurduğu bu mərasim Azərbaycan üçün qürurverici keçdi. Belə ki, festivalın baş mükafatı münsiflər heyətinin yekdil qərarı ilə mənə təqdim olundu. Çexiyadan, Avstriyadan, Rusiyadan, Monqolustandan, Almaniyadan və Fransadan olan vitse-laureatlar gümüş və bürünc medallarla təltif olundular. Bütün digər festival iştirakçıları isə fəxri diplomlara və festival iştirakçısı sertifikatlarına layiq görüldülər.

Festivalın qalibi kimi mənə qızıl medal, “Qızıl LiFFt” seriyasından yüksək tirajla “Metamorfoza” romanının çapı müqaviləsi, qiymətli hədiyyələr təqdim olundu. Təltif mərasimində, eləcə də “Rossiya” telekanalına müsahibə verərkən mən bu qələbəsini Azərbaycan Cumhuriyyətinin 100 illiyinə həsr etdiyimi söylədim. Xatırladım ki, əvvəlki iki “LiFFt” festivallar festivalının qalibləri Konstantin Kedrov-Çelışev (Rusiya) və Oljas Süleymenov (Qazaxıstan) olmuşlar.

- Belə bir uğuru gözləyirdinizmi?

- Əslində, mən maksimalist adamam, uşaqlıqdan devizim “Daim irəli!” olduğundan kiçik hədəflər götürmürəm, yalnız böyük hədəfləri nişan alıram. Festivalın 3-cü günü qısa siyahı açıqlananda adımı siyahıda görəcəyimə heç bir şübhəm yox idi. Ancaq düzünü deyim ki, qızıldan daha çox gümüşə ümid edirdim. Çünki əsas favorit olan çexiyalı yazıçı da, digər iddialı namizədlər də orada böyük nümayəndə heyətinə malik idilər, böyük dəstək görürdülər. Mənsə tək idim, yeganə güvəndiyim “İyirmi bir” və “Sonuncu mogikan” kimi hekayələrimin jüri tərəfindən hədsiz bəyənilməsi, oxucu simpatiyasının mənim tərəfimdə olması, festivalaqədərki uğurlar və titullar salnaməmin genişliyi idi. Rusiya hökuməti ölkənin bir neçə ali təhsil ocağının filologiya və yaradıcılıq fakültələrini təmsil edən istedadlı tələbələrin festivalda iştirakını maliyyələşdirmişdi ki, onlar tanınmış yazarlardan ustad dərsləri ala bilsinlər, özlərini çağdaş ədəbi prosesin bir parçası hiss etsinlər. Hekayələrim həmin tələbələr arasında əl-əl gəzirdi. Tələbələr mənim əsl dəstək qrupum idi.

- Orada sizə və Azərbaycan ədəbiyyatına qarşı münasibət necə idi?

- Yuxarıda sadaladıqlarımdan yəqin anladınız ki, mənə qarşı münasibət çox gözəl idi. Dörd gün ərzində publikanın və medianın demək olar ki, gözünün önündə qərarlaşmışdım. Amma bütövlükdə götürdükdə, kifayət qədər təbliğ olunmamağımız, ədəbiyyatımızın dünyaya çıxmasına xalq olaraq heç can atmamağımızın gətirdiyi mənfiliklər, əlbəttə, özünü göstərirdi. Ədəbiyyat forumunda mən təmsil etdiyim ölkənin dünyanın ən zəngin ədəbiyyat xəzinəsinə malik olmasını təkcə elə böyük Nizami Gəncəvinin mövcudluğu ilə ortaya qoymağa çalışdım. Halbuki bugünün özündə də Nizamini fars şairi hesab edənlər əksəriyyət təşkil edir, festival nümayəndələri içərisində də belələri az deyildilər. Yeri gəlmişkən, Nizanin portretini çəkib festivalın muzeyinə təqdim də elədim. Ümumilikdə, materik yazarları çağdaş Azərbaycan yazıçılarından Anarın, Elçinin Kamal Abdullanın yaradıcılığına yaxşı bələddirlər, şairlərimizdən Vaqif Səmədoğlunun şeirlərini əzbər bilənlər də var. Çingiz Abdullayev postsovet məkanında çox tanınır və sevilir.

Azərbaycanla bağlı festival günləri ərzində ən maraqlı olan iki məqamı da qeyd edim. Festival medalçısı olmuş Monqolustan təmsilçisi Xadaa Sandoo adlı çox unikal bir şəxs Mərkəzi kitabxanada Dünya poeziyası antologiyasının növbəti cildinin prezentasiyasını keçirdi. Bu şəxs on ildir ki, dünya xalqlarının ən gözəl şeir nümunələrini toplayıb ingilis dilinə çevirtdirib öz vəsaiti ilə çap edir. 2018-ci il antologiyasında xalq şairimiz Nəriman Həsənzadənin adını görəndə çox gözəl hisslər keçirdim. Festival çərçivəsində Avrasiya Millətlər Assambleyasının sifarişi ilə hazırlanan Avrasiya Ədəbiyyatı Antalogiyası adlı kitabın təqdimatında isə yenidən sevinc hisslərinə büründüm. Belə ki, dünyanın bütün böyük kitabxanalarına hədiyyə ediləcək, yüzə yaxın ölkəsində təbliğ olunacaq bu Antalogiyada gözəl şairimiz Rəşad Məcidin şeirləri, Əjdər Olun və mənim hekayələrim də yer alıb. Azərbaycana ən böyük münasibət isə son gündə hətta bizə xor baxanların belə bayrağımızın ucaldilmasını, himnimizin səsləndirilməsini alqışlamaları oldu.

Qarabağ müharibəsi yaşayan xalqın nümayəndəsi kimi məni ən çox maraqlandıran mükafatsız qalan ermənilərin böyük nümayəndə heyətinin qələbəmə reaksiyası idi. Qala gecəsində qızıl mükafatçı olaraq mənim adım elan olunanda və Azərbaycan bayrağı dalğalananda bütün zal məni davamlı alqışlayanda onların əyləşdiyi sıraya göz atdım, hamısının bir nəfər kimi ayağa qalxıb zala qoşulmasının və əl çalmasının şahidi oldum. Bilirsiniz, festivalın qızıl medalçısı kimi necə qürur hissi keçirirdimsə, ermənilərin mənim bayrağımı alqışlamaq məcburiyyətinə görə də beləcə qürur duydum.

- Və festivaldan cəmi bir neçə gün sonra beynəlxalq statuslu yüksək bir vəzifəyə təyin olundunuz. Yeri gəlmişkən, bu münasibətlə də sizi təbrik edirik.

- Bəli, Avrasiya Millətlər Assambleyası Ədəbiyyat Şurasının həmsədri vəzifəsinə təyin olunmuşam. Bu mötəbər qurumda həmsədrlik missiyasını Almaniya, Fransa, Rusiya, Qazaxıstan, Belarus, Danimarka, Avstriya və Çindən olan digər 8 həmsədrlə birgə icra etməyə başlamışam ki, onların da arasında Sergey Biryukov, Nadaa Sendoo, Aleksandr Ratkeviç, Oljas Süleymenov kimi tanınmış və nüfuzlu şəxsiyyətlər yer alıb.

Həmsədrlərin missiyası 5 milyard nəfərdən artıq əhali yaşayan, 94 ölkəni birləşdirən bu nəhəng materikdə böyük və əhatəli ədəbiyyat layihələrinin təşkili məsələləri ilə məşğul olmaqdır. Əsas məqsədi xalqların geniş dialoqu, qarşılıqlı əlaqələri və ictimai diplomatiyası əsasında Böyük Avrasiya Əməkdaşlığı İctimai İnteqrasiya Modelinin formalaşdırılmasını təmin etmək hesab edilən Avrasiya Millətlər Assambleyasının bir qurumu olaraq Ədəbiyyat Şurası özlüyündə cəmiyyətlərin ədəbiyyata, ümumən mədəniyyətə daha çox diqqət ayırmasına, mənəvi-əxlaqi dəyərlərə daha çox önəm verilməsinə xidmət edir.

Belə yüksək beynəlxalq tribuna əldə etməyimdən böyük qürur duyur, fürsətdən istifadə edib Azərbaycanımıza, mədəniyyətimizə, ədəbiyyatımıza fayda gətirmək üçün əlimdən gələni əsirgəməyəcəyimi bildirirəm.

- Ümumiyyətlə, tənqidçilərin, ədəbi mühitin sizin yaradıcılığınıza münasibətindən razısınızmı?

- Mən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin komissiya üzvü olmaqla yanaşı, həm də Rusiya Yazıçılar İttifaqının, “İnternational union of Writers” təsisatının da üzvüyəm, indi həm də Avrasiya Millətlər Assambleyası Ədəbiyyat Şurasının həmsədriyəm. Beynəlxalq miqyasda götürsək, Şərqi Avropanın ən böyük ədəbiyyat dərgisi olan “Rossiyskiy kolokol” dərgisinin şərhçisi Yelena Vasilyevanın, tanınmış Rusiya yazıçıları Sergey Lukyanenkonun, Aleksandr Qritsenkonun, ABŞ-ın tanınmış ədəbiyyat agenti Lun Menkenin, tanınmış Belarus yazarı Aleksandr Ratkeviçinn, abxaz yazarı Vladimir Delbanın, Türkiyənin nüfuzlu Milliyyet qəzeti ədəbiyyat redaksiyasının, Özbəkistanın Darakçı nəşrinin redaktoru Rustam İqbolun yaradıcılığım haqqında səsləndirdikləri xoş sözlər, yazılan məqalələr, Moskva şəhərində fəaliyyət göstərən Qorki adına Beynəlxalq Ədəbiyyat institutunda müdafiə olunan elmi işlərdən birinin yaradıcılığıma həsr olunması belə deməyimə əsas verir ki, tənqidçilərin, ədəbi mühitin mənim yaradıcılığıma münasibəti obyektiv və gözəldir. Şübhəsiz ki, Azərbaycanda da yaradıcılığıma diqqət ayıran, dəyər verən tanınmış, nüfuzlu ədəbiyyat xadimləri az deyil. Nəsrimizin canlı klassiki Elçinin, ədəbi tənqidimizin görkəmli nümayəndələri Vaqif Yusiflinin, Nizaməddin Şəmsizadənin adlarını çəkməyə bilmərəm.

Mən ədəbiyyata doxsanıncı illərdə böyük yazıçımız İsmayıl Şıxlıdan dərs alaraq gəlmişəm. Amma ilk romanım yalnız 2008-ci ildə işıq üzü görüb. Cəmiyyətdə ədəbiyyatın rolunun olmaması, kitab mağazalarının kütləvi məhv edilməsi fonunda mən ədəbiyyata hansısa hazır güclü bir əsərlə yox, balletristika ilə gələsi oldum. “Sonuncu ölən ümidlərdir” adlı bu roman planlarımın həyata keçməsində ilk addım oldu. “Kitab klubu” ilk kitabımı müstəqil Azərbaycanın tarixində ən çox oxunan kitab elan etdi, 10 min tirajlıq debüt nəşri, sonradan 6 il dalbadal təkrar nəşr, pirat kitabı bazarının ən çox ona üz tutması kimi faktlar var, kitab söylənəndə ağız büzən minlərlə gənc bu kitabla mütaliəyə başladı.

Mən cəmiyyətin diqqətini ədəbiyyata yönəltdim, sonra isə kütləvi oxucuya belletristik əsərlər yönəltməklə yanaşı, özəl oxuculara “Metamorfoz”, “Yetmiş yeddinci gün”, “Yanvarın 13 günü”, “Sonuncu mogikan” kimi fəlsəfi-psixoloji əsərlər təqdim etdim.

Belletristikaya görə tənqid olundum, düzdür, amma sonrakı yolum mənə bol təriflər, mükafatlar, böyük tirajlar gətirməkdədir. Mənim ədəbiyyat devizim “Yazıçı oxucunun ardınca getməz” söyləyən həmkarlarımdan fərqlidir. Onlar sandıq ədəbiyyatı yaratmağı üstün tuturlar, mənsə ədəbiyyata oxucu gətirməyi üstün tuturam. İlk romanımın oxucusu olan yüz minlərin indi bir hissəsi yenə belletristika axtarışındadır, amma digər hissəsi hazırda həvəslə ciddi ədəbiyyat oxuyur.

- Yaradıcılığınızla bağlı yeni planlarınız nələrdir?

- Mənimçün bir sutka 23 saatdan, bir ay 29 gündən, bir il 11 aydan ibarətdir. Vaxt elə sürətlə uçur ki, görəcəyim işləri çatdıra bilməməkdən qorxuram. Ona görə də daha əzmlə çalışıram. Uğurlar qənaətlənmək, tükənmək üçün deyil, digər uğurlara stimul almaq üçündür. Qarşıda yenə növbəti uğurlar olacaq, inşallah.

Şahanə MÜŞFİQ

525-ci qəzet 2018.- 9 iyun.- S.11.