Qadın dediyin...

 

 

Belə bir əhvalat danışılır. Deyirlər, bir gün cavan bir qızla oğlan ailə qururlar.

 

Gənc cütlük evliliklərinin ilk günündə öz aralarında şərt kəsirlər ki, kim gəlir gəlsin ilk gün heç kimə qapı açmayacaq, bu günümüzü yalnız özümüzə həsr edəcəyik. Bir az keçir, görürlər ki, qapı döyüldü. Qapının gözlüyündən baxırlar ki, gələn oğlanın valideynləridir. Şərtə əsasən heç biri qapını açmır. Qonaqlar da bir az qapını döydükdən sonra yeni evli cütlüyün evdə olmadığını düşünüb gedirlər. Üstündən bir neçə saat keçəndən sonra yenidən qapı döyülür. Bu dəfə gələnlər isə qızın valideynləridir. Qız qapıya getmək istəyəndə oğlan verdikləri sözü xatırladır, qız məcbur dayanır. Amma sonra ürəyi dözmür, ağlaya-ağlaya:

 

- Mən onları qapıdan göndərə bilmərəm - deyib qapını açır.

 

Bu hadisənin üstündən illər keçir. Cütlüyün iki oğul övladından sonra üçüncü qız övladları dünyaya gəlir. Ata yeni doğulmuş qızının şərəfinə çox böyük yığıncaq hazırlayır, onun doğuluşunu böyük sevinclə qeyd edir. Buna təəccüblənən ana soruşur:

 

- Axı, bu, sənin ilk övladın deyil. Sən heç ondan öncəki övladlarımız üçün bu qədər böyük hazırlıq görmürdün.

 

Ata gözləri dolmuş halda deyir:

 

- Üzümə qapı açanım gəlib.

 

Bu əhvalatın həqiqətlə qədər əlaqəsi var, deyə bilmərəm. Ancaq qadının həssas ürəyi, kövrəkliyi, kiçicik sinəsinə sığdırdığı ümman sevgisi vəfası kimsəyə sirr deyil.

 

Kimdir qadın?! 

 

Lev Nikolayeviç Tolstoy demişdi ki, qadın elə bir mövzudur ki, onu qədər incələsən hər zaman yenidir. Bu baxımdan bu yazım da bəşəriyyətin özü qədər yaşı olan, haqqında danışılan, yazılan, müzakirə edilən, amma heç zaman aktuallığını təravətini itirməyən qadınlardandır.

 

Qadın Allahdan sonra ikinci yaradıcı qüvvəyə malik şəxsdir. Hansı ki, ondan başqası yoxdur. Qadın atasına qız, anasına həmdəm, qardaşına bacı, sevdiyi şəxsə məhəbbət, övladına anadır. Qadın zəhmətkeşdir, sevgi doludur, bütün ağrısını, acısını gözlərinin dərinliklərində dəfn edib həyata, sevdiyinə, valideyninə, övladına, cəmiyyətə gülümsəməyi bacarandır. Qadın yaşından, bədənindən, qüvvəsindən qat-qat ağır yükün öhdəsindən sevdiklərinin xətrinə dodaqlarındakı təbəssümü ilə gələn fədakardır. Qadın "kipriyi ilə od götürüb, saçlarını süpürgə etməyi" bacarandır.

 

Yəqin siz çox eşitmisiniz "qadın zəif məxluqdur" ifadəsini. Qadına zəif demək ilk dəfə kimin ağlına gəlib görəsən? Axı bu dünya hələ daş dövründə mövcud olan anaxaqanlığının (matriarxatın) üzərində qurulub. idi anaxaqanlığı? Bu proses hələ üst paleolit dövründə yaranmışdı. İcmanın bütün işlərində öncül olan qadınlar idarəetməni öz üzərilərinə götürmüşdülər. Həmin zaman yemək bişirmək, odu qoruyub saxlamaq, uşaqlara baxmaq, məhsul-qida toplamaq qadının işi idi qəbilə ana xəttilə qohumluq əsasında yaranmışdı.

 

Sonradan isə cəmiyyətdə qadın bir addım geriyə çəkildi patriartxat, yəni ataxaqanlığı yarandı. Bəs gəlin görək, qadın həmin işlərindən imtina etdimi? Təbii ki, yox. Qadının işləri daha da artmağa başladı, nəinki azalmaq. Heç təsadüfi deyil ki, İohann Kristof Fridrix Şiller deyirdi ki, dünyanı yaşayış üçün yararlı hala salan qadınlardır.

 

Ancaq bununla belə, qadınlar uzun müddət müxtəlif cəmiyyətlərdə ikinci dərəcəli münasibət gördülər.

 

Tarix boyu qadına yüksək dəyərlər verilib desək , elə həmin tarix boyu qadınların çəkmədiyi iztirablar da qalmayıb. Qız uşaqları "ailənin namusunu batırar" qorxusu ilə hələ doğular-doğulmaz diri-diri torpağamı basdırılmayıb? Oxumaq, təhsil almaq hüququmu əlindən alınmayıb? Hələ körpə ikən 8-9 yaşında özündən 40-50 yaş böyük kişilərə ərəmi verilməyib? "Gəlinliklə getdin kəfənlə qayıdarsan" - deyən valideynlərin ucbatından ərindən, ərinin ailəsindən gördüyü hər cürə əzabımı sinəyə çəkməyib? Atası, qardaşı, əriylə birgə çiyin-çiyinə döyüş meydanında qılıncmı çalmayıb? Gecələr övladını baxıb, oyaq qalsa da, gündüzlər işləməyibmi? Çadrayamı qapadılmayıb, dörd divarlaramı həbs olunmayıb? Cəmiyyətdə bir azca söz sahibi olmaq istəyən kimi "fahişə" damğasımı yeməyib?

 

Bəli, bütün bunlar əsrlər boyu qadınların müxtəlif cəmiyyətlərdə qarşılaşdıqları inkar edə bilməyəcəyimiz əzabların, iztirabların hələ çox cüzi hissəsidir.

 

Bununla bərabər, qadın heç zaman zəif məxluq olmayıb. Amma qadın zərif məxluqdur. Bunu da kimsə inkar edə bilməz. Qadın zərafəti ilə, həssas, kövrək qəlbi ilə, analığı ilə zəriflik Tanrısıdır!

 

Tanrı demişkən, Qədim Yunan mifologiyasında adı keçən Allahlar sırasında qadınlar, yəni İlahələr az deyil. Onların öhdəliyindəki vəzifələrə nəzər salsaq, qadının həqiqətən Zəriflik Tanrısı olduğunu bir daha təsdiqləmiş olacağıq. Məsələn, Afina müdriklik, qələbə, incəsənət, Afrodita eşq, gözəllik, əyləncə ilahəsi, Artemida heyvanların, bitkilərin uşaqların, Hera isə evlilik doğum himayəçisidirlər.

 

Qadına dünya tarixində iz buraxmış ədiblər, ziyalılar, filosoflar da yetərli qədər dəyər veriblər. Kristian Ditrix Qrabbe: "Kişi geniş, qadın isə dərin düşünür. Kişi üçün dünya ürəkdir, qadın üçünsə ürək dünyadır" - deyirdi. Alferd Hausmana görə "qadın evi şam kimi işıqlandırır", Onore de Balzak isə qadınsız evi məzara bənzədirdi.

 

Böyük Hüseyn Cavidin qadın haqqında dediyi sözlər isə zənnimcə, bəşər tarixində qadına verilən ən böyük dəyərlərdəndir. O deyirdi ki,

 

"Qadın gülərsə,

bu ıssız mühitimiz güləcək,

Sürüklənən bəşəriyyət

qadınla yüksələcək..."

 

Dinlər qadına hər zaman gözəl münasibət bəsləyib, bəndələrdən qadına hörmət dəyər tələb edib. Hədislərin birində deyilir: "Bir gün bir nəfər Məhəmməd Peyğəmbərə sual verir ki, niyə bütün peyğəmbərlər kişilərdir, qadın peyğəmbər yoxdur? Məhəmməd Peyğəmbər cavabında deyir:

 

- Çünki Allah qadına peyğəmbərlikdən qat-qat ağır vəzifə verib. Bu da onun analığıdır".

 

Beynəlxalq Qadınlar günü

 

Bu gün qadınlardan söz açmağım heç yersiz deyil. Hər il 8 mart tarixində qeyd olunan, Beynəlxalq İşçi Qadınlar Günü olaraq da tanınan qadınların iqtisadi, ictimai siyasi mübarizəsini, habelə ümumi olaraq qadınlara qarşı nəzakət, sevgi məhəbbət tərənnümünü ənənəvi hala gətirmiş Beynəlxalq Qadınlar Bayramı postsovet respublikalarında, habelə Anqola, Burkina-Faso, Qvineya-Bisau, Kamboca, Çin, Konqo, Laos, Makedoniya Respublikası, Monqolustan, Nepal, Şimali Koreya Uqandada qeyri-iş günü sayılır. BMT 8 martı beynəlxalq qadınlar günü kimi tanıyıb.

 

Vikipediyada axtarış verməklə tarixini öyrənə biləcəyimiz bu bayramın rəsmi keçmişi haqqında geniş yazmağa ehtiyac görmürəm. Ancaq onu qeyd etməliyəm ki, Beynəlxalq Qadınlar Günü eyni zamanda, qadın hüquqlarının genişləndirilməsinin bugünkü qadının daha azad olmasının tarixi səbəblərinin xatırlanması üçün xüsusi gündür.

 

Dövlətimiz xalqımız hər zaman qadına yüksək dəyər verib, onu cəmiyyətdə əsas qüvvə kimi tanıyıb. Hələ bir azca geriyə boylanıb baxsaq, oradan bizə Tomris, Sara Xatun, Qətibə xanım, Həcər, Hənifə Məlikova, Pəri xanım Topçubaşova, Şəfiqə Əfəndizadə, Sara Aşurbəyli, Sona Tağıyeva, Məryəm Bayraməlibəyova, Ceyran Bayramova, Xədicə Əlibəyova, Həmidə Cavanşir (Məmmədquluzadə), Qəmər Salamzadə, Zərifə Əliyeva, Aida İmanquliyeva, Salatın Əsgərova, Gültəkin Əsgərova kimi cəmiyyətimizin müxtəlif sahələrində kişilərlə bərabər çiyin-çiyinə çalışan, adını Azərbaycan tarixinə qızıl hərflərlə yazdıran qadınlarımız gülümsəyəcəklər.

 

Əbəs yerə deyil ki, Şərqdə qadına seçki hüququnu verən ilk dövlət də məhz 1918-ci ildə yaradılmış və hazırki respublikamızın sələfi hesab olunan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətidir.

 

8 Mart Sovet İttifaqından qalma bayram olsa da, Azərbaycanda indiyədək qeyd edilir. Məhz qadınların kütləvi şəkildə savadlanması, müəyyən hüquqlara malik olması həmin dövrə təsadüf edir. Bəlkə də buna görədir ki, 8 Mart digər sosializm mənşəli bayramlardan fərqli olaraq, artıq müstəqillik qazanmış keçmiş SSRİ respublikalarının təqvimindən bu günə qədər silinməyib.

 

1998-ci ildə Azərbaycanda Qadın Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi yaradılıb. Azərbaycan həm də Avropa Şurasının qadınlarla bağlı bürosunda təmsil olunur, BMT-nin qadın məsələləri üzrə komissiyasının tamhüquqlu üzvüdür. 1995-ci ildə isə Azərbaycan rəsmi şəkildə qadınlara qarşı münasibətdə ayrı-seçkiliyin bütün formalarının aradan qaldırılması haqqında beynəlxalq konvensiyaya qoşulub.

 

Hər il bayram günü ərəfəsində dövlət başçımız 8 mart - Beynəlxalq Qadınlar günü münasibətilə Azərbaycan qadınlarına təbrik ünvanlayır, Azərbaycan qadınlarının bir qrupuna fəxri adlar verir, digər bir qrupu isə ordenya medallarla təltif edir.

 

Əziz xanımlar, bizöz növbəmizdə sizin bayramınızı təbrik edirik! Bu dünyanın sizsiz bir günü olmasın!

 

Şahanə MÜŞFİQ

 

525-ci qəzet.- 2018.- 8 mart.- S.5