Təhsilimizin
nurlu siması
Misir MƏRDANOV
AMEA Riyaziyyat və Mexanika
İnstitutunun direktoru, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor
Bu ilin
yanvar ayının 5-də tanınmış ictimai xadim, Azərbaycan
maarifinə 20 ildən çox yüksək bacarıq və
böyük fədakarlıqla rəhbərlik etmiş,
pedaqogika elminin görkəmli nümayəndəsi, SSRİ
Pedaqoji Elmlər Akademiyasının təsisçilərindən
biri, Əməkdar elm xadimi, akademik Mehdi Mehdizadənin anadan
olmasının 115 illiyi tamam oldu.
Bu
böyük şəxsiyyətin həyatı və xalq
maarifi yolunda gördüyü tarixi işlərlə geniş
ictimaiyyəti tanış etməyi
özümə borc hesab etdim.
Mehdi Məmməd
oğlu Mehdizadə 1903-cü il yanvar
ayının 5-də Cəbrayıl qəzasının
Daşkəsən kəndində anadan olmuşdur. Daşkəsən kəndi Cəbrayıl qəzasının
böyük kəndlərindən biri idi. Həmin
dövrdə kənddə dini təhsillilərlə
yanaşı, dünyəvi təhsil alanlar da var idi.
Atası Məmməd kişi də
başqaları kimi oğlunu savadlı görmək istəyirdi.
Onun arzusu oğlunun təhsil alması və
doğma kəndlərində müəllim olması idi.
1914-cü ildə Azərbaycanın bir çox
kəndlərində olduğu kimi, Daşkəsən kəndində
də təlim rus dilində aparılan ibtidai məktəb
açılır. Mehdi həmin məktəbə
daxil olanda onun 11 yaşı var idi. 1919-cu
ildə 16 yaşlı Mehdi Daşkəsən kənd ibtidai məktəbinin
ilk məzunlarından biri olur. 1920-ci ildə
o, doğma kəndlərində qiraət komasının
müdiri kimi müxtəlif mədəni tədbirlərdə
iştirak etməyə başlayır. Lakin
onun arzusu müəllim olmaq, millətinin balalarına dərs
demək, bilik öyrətmək idi. Bu
zaman rayon mərkəzində altı aylıq pedaqoji
kursların açılması onun arzusunu yerinə yetirməyə
imkan yaradır. Gənc Mehdi böyük həvəslə
həmin pedaqoji kursda oxuyur və oranı bitirdikdən sonra
doğma kəndində müəllimliyə başlayır.
Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, Mehdi
müəllim 1921-ci ilin oktyabr ayını - müəllim
olmaq arzusuna çatdığı ayı - sonrakı
bütün uğurlu pedaqoji fəaliyyətinin təməli
hesab edərək həmişə sevinc hissi ilə
xatırlayardı. O zamandan başlayaraq, Mehdi Mehdizadə
ömrünü sonsuz məhəbbətlə sevdiyi müəllimlik
işinə həsr edir. Az sonra müdir
olduğu birinci dərəcəli məktəbdə təlim-tərbiyə
işini yüksək səviyyəyə qaldırır, kəndli
balalarını sevə-sevə, əzizləyə-əzizləyə
məktəbə cəlb edir, onlar üçün dəftər-kitab
tapıb gətirir, kövrək, kiçik ürəklərə
əsl müəllim ürəyinin sonsuz məhəbbətindən
pay verir. Həm öyrədir, həm də
öyrənir, özünütəhsillə ciddi məşğul
olur, biliyini artırır. 1923-cü ildə Azərbaycan
Xalq Maarif Komissarlığının inspektoru, görkəmli
maarif xadimi, Qori Müəllimlər Seminariyasının (1906)
və Tiflis Müəllimlər
İnstitutunun (1907) məzunu Cavad Nəcəf oğlu
Cuvarlı (1886-1963) Mehdi Mehdizadənin müdir olduğu məktəbdə
yoxlama aparır və bu uğurların şahidi olur. Yüksək
tədris nəticəsinə görə gənc müəllim
Mehdini
mükafatlandırırlar. Bu uğurların
qazanılmasında atası Məmməd kişi
ilə yanaşı, anası Tamaşa xanımın da
böyük zəhmətləri olmuşdur.
İlk uğurdan ruhlanan, müəyyən pedaqoji təcrübəyə
və nəzəri hazırlığa yiyələnən
Mehdidə yeni arzu - tam pedaqoji təhsil almaq arzusu oyanır. 1923-cü ilin mayında Cəbrayıl
qəzasından Bakıya üç aylıq ali
pedaqoji kursa yeddi müəllim göndərilir, onlardan biri də
Mehdi Mehdizadə idi. Həmin kursu müvəffəqiyyətlə
bitirdikdən sonra, o, Qəza Xalq Maarif Şöbəsinin
göndərişi ilə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji
İnstitutunun hazırlıq kursuna qəbul olunur. Hazırlıq kursunun sonunda imtahan verib 1924-cü ildə
institutun Fizika-riyaziyyat fakültəsinin birinci kursuna qəbul
edilir.
Mehdi
Mehdizadə 1926-cı ildə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji
İnstitutunun Fizika-riyaziyyat fakültəsini bitirib ali təhsilli fizika və riyaziyyat müəllimi
kimi Cəbrayıl qəzasında orta təhsil verən məktəbdə
pedaqoji işini davam etdirir. Həmin dövrdə
o, yalnız tədris-metodiki işlərlə deyil, eyni zamanda,
ümumpedaqoji problemlərlə də maraqlanırdı.
Buna görə də qəza metodbürosunun sədrliyini
də rəsmi olaraq ona tapşırırlar. O, qəza metodik mərkəzinə
böyük həvəs və məharətlə rəhbərlik
edir, ibtidai məktəblərin yeni proqramları, təlim
metodları, məktəbin həyatla əlaqəsi və
dövrün digər aktual problemləri haqqında göstərişləri
ilə qəza müəllimlərinin işinə metodik
yardım göstərir. Həmin illərdə
qəzada olduğu kimi, Respublika Xalq Maarif
Komissarlığında da Mehdi müəllimin pedaqoji və
ictimai fəaliyyəti yüksək qiymətləndirilir.
1930-cu ilin martında onu Azərbaycan Xalq Maarif
Komissarlığının İctimai Tərbiyə Baş
İdarəsinin elmi katibi və Xalq Maarif Komissarının
birinci müavini Ayna Sultanovanın köməkçisi vəzifəsinə
təyin edirlər. O, bu vəzifədə cəmi bir il
çalışdıqdan sonra, 1931-ci ildə SSRİ Elmlər
Akademiyasının Azərbaycan filialı nəzdində təzəcə
təşkil edilmiş aspiranturaya pedaqogika ixtisası üzrə qəbul
edilir. 1932-ci ildə isə yeni
yaradılmış Azərbaycan Dövlət Elmi Tədqiqat
Pedaqogika İnstitutunun aspiranturasına
köçürülür. 1932-ci ilin
sentyabrından ADPİ-nun pedaqogika kafedrasında müəllim
kimi fəaliyyətə başlayır. Zaman
keçdikcə elmi-pedaqoji fəaliyyətini, ictimai işlərdəki
fəallığını artırır, eyni zamanda,
ADPİ-də pedaqogikadan mühazirələr oxuyur, pedaqogika
tarixi və müasir təlim-tərbiyə məsələləri
ilə bağlı dövrü mətbuatda
çıxış edir.
Aspiranturanı
bitirdikdən bir il sonra Azərbaycan
Dövlət Pedaqoji İnstitutunun rəhbərliyi Mehdi Mehdizadənin
institutdakı elmi-pedaqoji və ictimai fəaliyyətini nəzərə
alıb 1934-cü ildə pedaqoji fakültənin dekanı vəzifəsinə
təyin edir. Az müddət bu vəzifədə
çalışdıqdan sonra 1934-cü ilin sonunda onu daha məsul
vəzifəyə ADPİ-nin elmi işlər üzrə
direktor müavini vəzifəsinə irəli çəkirlər.
Beləliklə, Cəbrayıl qəzasının Daşkəsən
kəndində anadan olmuş 31 yaşlı Mehdi Məmməd
oğlu ölkənin müəllim hazırlayan ən
böyük ali məktəbinin
aparıcı siması kimi tanınır. O, 1934-1937-ci illərdə
bu məsul vəzifədə çalışarkən gecəsini-gündüzünə
qataraq cəmiyyətdə
institutun nüfuzunun yüksəlməsi istiqamətində səmərəli
fəaliyyət göstərir.
Mehdi Mehdizadə 1941-ci ildə "Azərbaycan məktəblərində
savad təlimi tarixi" mövzusunda namizədlik
dissertasiyası müdafiə edərək pedaqoji elmlər
namizədi alimlik dərəcəsi alır. O, 1941-1942-ci illərdə
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun tədris
işləri üzrə direktor müavini vəzifəsində
çalışır. 1942-ci ilin
sentyabrından 1946-cı ilin iyununa qədər ordu
sıralarında - İkinci Dünya Müharibəsinin
qanlı döyüşlərində iştirak edir. Müharibədən qayıtdıqdan sonra 1946-1950-ci
illərdə doğma institutda elmi pedaqoji fəaliyyətini
davam etdirərək pedaqogika kafedrasının müdiri,
fakültə dekanı, elmi işlər üzrə direktor
müavini vəzifələrində ləyaqətlə
çalışır. Müharibənin təsirinin
güclü hiss olunduğu həmin illərdə Mehdi müəllim
yüksək mədəniyyəti, insani hərəkətləri,
ətrafındakılara münasibəti, tələbələrə
göstərdiyi atalıq qayğısı ilə
böyük rəğbət qazanır.
Azərbaycan
cəmiyyətində ilbəil artan nüfuzu Mehdi müəllimin
1950-ci ildə 315-ci seçki dairəsindən Bakı Şəhər
Sovetinə deputat seçilməsi, 1950-1951-ci illərdə
ölkənin ən nüfuzlu ali məktəblərindən
biri olan Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun rektoru vəzifəsində
çalışması, 1951-ci ildə Dəstəfur
seçki dairəsindən Azərbaycan SSR Ali Sovetinə
deputat seçilməsi, 1951-ci ilin noyabrında isə Bakı
Şəhər Soveti İcraiyyə Komitəsi sədrinin
müavini vəzifəsinə təyin olunması ilə nəticələnir.
Mehdi
Mehdizadə 1952-ci ilin mart ayında Azərbaycan SSR-nin maarif naziri
vəzifəsinə təyin edilir. O, bu vəzifədə cəmi
üç il işləyir və
1954-cü ildə yenidən nüfuzlu elm və təhsil
ocağı olan pedaqoji instituta göndərilir. Onun bu vəzifədə
az işləməsi 1953-cü ildə
İosif Stalinin ölümündən sonra Azərbaycanda baş
verən siyasi hadisələrlə əlaqədar olmuşdur.
Mehdi müəllim 1954-1959-cu illərdə elmi-pedaqoji fəaliyyətini
daha da genişləndirir və bu sahədə uğurlu elmi nəticələrlə
diqqəti cəlb edir. 1956-cı ildə "Azərbaycan sovet məktəbinin
tarixi" mövzusunda yazdığı doktorluq
dissertasiyasını Moskvada böyük müvəffəqiyyətlə
müdafiə edir. Pedaqoji elmlər doktoru
Mehdi Mehdizadə 1957-ci ildə ADPİ-nin professoru vəzifəsinə
seçilir. İki ildən sonra 1959-cu ilin
sentyabrında o, Azərbaycan SSR Ali və Orta İxtisas Təhsili
Komitəsi sədrinin birinci müavini vəzifəsinə təyin
edilir.
Görkəmli alim və təhsil təşkilatçısı
1960-cı il-Azərbaycan Kommunist Partiyasının XXIV
qurultayında Azərbaycan KP Mərkəzi Komitəsinin
üzvü seçilmiş, həmin ilin mart ayında yenidən
Azərbaycan SSR maarif naziri vəzifəsinə təyin
edilmişdir.
Onun 1960-cı illərin əvvəllərində Azərbaycan,
rus və digər dillərdə nəşr etdirdiyi elmi məqalələr,
kitablar, müxtəlif ölkələrdə keçirilən
beynəlxalq konfrans və simpoziumlarda etdiyi məruzələr
Azərbaycan məktəbinin və pedaqoji elminin dünyada
tanınmasına təkan verdi. Alimin
"Azərbaycan məktəbləri yenidənqurma
yollarında", "Məktəbdə təlim-tərbiyə
işlərinin yenidən qurulması" adlı kitabları,
"Təlimin məhsuldar əməklə birləşdirilməsinə
dair bəzi qeydlər", "Məktəb sisteminin yenidən
təşkili məsələlərinə dair qeydlər",
"Dərsdə şagirdlərin fəallığını
artırmaq haqqında bəzi qeydlər" və digər məqalələri
apardığı elmi tədqiqatların nə qədər əhəmiyyətli
və çoxsahəli olduğuna dəlalət edir.
Mehdi Mehdizadənin fəaliyyətində beynəlxalq əlaqələr,
beynəlxalq təşkilatların təşkil etdikləri tədbirlərdə
fəal iştirak, bu tədbirlərdə dərin məzmunlu
elmi pedaqoji məruzə və çıxışlar əsas
yer tutur. O,
1961-1965-ci illərdə YUNESKO-nun Yaşlıların Təhsili
üztə Məsləhət Komitəsinin daimi üzvü
olmuş, 1960-cı ildən başlayaraq 20 il ərzində məharətlə,
şəxsi nümunə göstərməklə Azərbaycanın
xalq maarifi sisteminə ləyaqətlə rəhbərlik
etmişdir. O zaman Sovet hökumətinin maarif məsələləri
üzrə tapşırıqlarını yerinə yetirmək
məqsədi ilə sovet nümayəndə heyətinin tərkibində
Polşada, Hollandiyada, Fransada, Afrikada və digər ölkələrdə
rəsmi səfərlərdə olmuş, pedaqogika elminin
nailiyyətlərini məharətlə təbliğ etmiş
və böyük nüfuz qazanmışdır.
Təqdirəlayiq
haldır ki, onun "Məktəbdə təlim tərbiyə
işinin yenidən qurulmasının bəzi məsələləri",
"Azərbaycan xalq maarifi yeni yüksəlişdə"
monoqrafiyaları ciddi elmi-nəzəri və praktik əhəmiyyəti
ilə yalnız Azərbaycanda deyil,
Sovetlər İttifaqında elmi-pedaqoji ictimaiyyət
arasında çox böyük maraqla
qarşılanmışdı. 1961-ci ildə
"Zaqafqaziyada yaşlı əhali arasında
savadsızlığın ləğvi təcrübəsindən"
adlı məqaləsi YUNESKO-nun Şərq ölkələri
üzrə mətbuat orqanında çap olunmuşdur.
Akademik Mehdi Mehdizadənin 1961-ci ilin
iyun ayında YUNESKO yanında Yaşlıların Təhsili
Üzrə Beynəlxalq Komissiyanın sesiyasında
iştirakı, orada "Afrika ölkələrində
yaşlı əhalinin təhsilinin əsas məsələləri"
mövzusunda məruzəsi böyük marağa səbəb
olmuş və YUNESKO-nun sənədlərində ingilis,
fransız və ispan dillərində çap olunmuşdur. "Azərbaycan sovet məktəbinin tarixinə dair
xülasələr" adlı monoqrafiyası 1962-ci ildə
Moskvada rus dilində nəşr olunmuşdur. Mehdi müəllim həmin ilin martında Afrika
ölkələri maarif nazirlərinin Parisdə keçirilən
beynəlxalq konfransında da problemliyi ilə diqqəti cəlb
edən məruzə ilə çıxış etmişdir.
Xalq
maarifinin görkəmli təşkilatçısı,
pedaqogika elminin tanınmış nümayəndəsi,
ictimai-siyasi xadim, professor Mehdi Mehdizadə o vaxtlar dərin
biliyi, zəngin irsi, peşə səriştəliyi ilə, həm
nazir, həm də alim kimi keçmiş SSRİ miqyasında
böyük hörmətə və nüfuza malik idi. Məhz buna görə də o, 1966-cı ilin avqust
ayında yeni yaradılan SSRİ Pedaqoji Elmlər
Akademiyasının təsis komissiyasının tərkibinə
daxil edilmiş və birbaşa akademiyanın həqiqi
üzvü seçilmişdi.
Akademik
Mehdi Mehdizadə 10 cildlik "Azərbaycan Sovet
Ensiklopediyası"nın, Moskvada nəşr
olunan 4 cildlik "Pedaqoji Ensiklopediya"nın, 2 cildlik
"Pedaqoji lüğət"in müəlliflərindən
biri kimi tanınır. 50 ilə yaxın çox məsuliyyətli
dövlət vəzifələrində
çalışması onu 1930-cu ildən
başladığı elmi-pedaqoji tədqiqatlarından bir an
belə ayırmamış, həmin işləri
ömrünün sonuna qədər sistemli şəkildə
davam etdirmiş, məhz bu cür aydın məqsəd,
ardıcıl səyin, fəaliyyətin nəticəsində
respublikamızda pedaqoqika elminin formalaşmasına müsbət
təsir göstərmişdir. Onun ölkəmizdə
məktəb quruculuğu, xalq maarifinin təşkili, təhsilin
məzmunu, təlim metodlarının təkmilləşdirilməsi,
tərbiyəvi işlərin, xalq maarifinin idarə
olunmasının səmərəliliyinin artırılması
sahəsindəki tədqiqatları pedaqoji ictimaiyyət
arasında geniş yayılmış, onların nəticələrinin
tətbiqi təhsil sistemimizə böyük fayda vermişdir.
Həyatının son illərində
tamamladığı "Məktəb və məktəbli
şəxsiyyətinin hərtərəfli
inkişafı", "Azərbaycanda məktəb təhsilinin
və pedaqoji fikrin inkişafı" adlı əsərləri
görkəmli alimlər tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdir.
Akademik Mehdizadənin həyatına, ömür yoluna diqqətlə
nəzər yetirdikdə görürük ki, o, həmişə
səmərəli nəticə verən işlər
görmüş, pedaqoji fəaliyyətin bütün sahələrində
öz dəsti-xətti və təşəbbüskarlığı
ilə bu mühüm sahənin tanınmış simalarının
diqqətini cəlb etmiş, onlarda xoş təəssürat
oyatmışdır. Onun şəxsiyyətində
müəllimliklə alimlik müntəzəm olaraq bir-birini
tamamlamışdır. Mehdi müəllimin
elmi üslubu da çox aydın və cəlbedici olmuşdur.
O, təlim və tərbiyə prosesinin hər hansı sahəsinə
müraciət edibsə, orijinal fikir, mühakimə
yürütmüş, nəzəri və praktik cəhətdən
çox böyük əhəmiyyət kəsb edən
ümumiləşdirmələr aparmışdır. Nəzəriyyə ilə təcrübənin
üzvü şəkildə dialektik vəhdətdə verilməsi
Mehdi müəllimin elmi pedaqoji yaradıcılığına
xas olan cəhətlərdəndir. O, respublikanın
maarif naziri kimi çox mühüm dövlət əhəmiyyətli
bir vəzifədə çalışarkən bir an belə qələmini
yerə qoymamış, xalq maarifi quruculuğunun müxtəlif
mərhələlərində təlim-tərbiyə prosesinin
ən vacib problemlərini görkəmli alim, dövlət
xadimi təfəkkürü ilə
işıqlandırmış, konkret əməli yollar
göstərmişdir. Maarif təşkilatçılığı
ilə elmi yaradıcılıq onun ictimai-pedaqoji fəaliyyətində
həmişə qoşa qanad, paralel istiqamət, inkişaf xətləri
kimi vəhdətdə olmuşdur.
Ölkəmizin
xalq maarifinin müxtəlif pillələrində uzun müddət
Mehdi müəllimlə bir yerdə çalışanlar, onu
yaxşı tanıyanlar (professorlar Hüseyn Əhmədov,
Nurəddin Kazımov, Yəhya Kərimov, Zahid Qaralov, Şəmistan
Mikayılov, Əjdər Ağayev, Vidadi Xəlilov, dosentlər
Nəcəf Nəcəfov, Arif Muradov və başqaları)
öz xatirələrində səmimi şəkildə etiraf
edirlər ki, o, çox böyük şəxsiyyət,
gözəl insan idi. Adamları, xüsusilə
dövləti idarə vəzifələri üzrə
tabeçiliyində olanları arzu və istəklərini tezcə
duyub qiymətləndirməkdə, düzgün nəticə
çıxarıb, ona uyğun tədbir görməkdə
Mehdi müəllimin tayı-bərabəri yox idi. Düşünürəm ki, onun geniş
ümumxalq məhəbbəti qazanmasının əsas səbəbləri
göstərilən cəhətlər və şəxsi
keyfiyyətləri idi.
Akademik Mehdi Mehdizadənin yüksək ixtisaslı
elmi-pedaqoji kadrların hazırlanmasında böyük xidmətləri
olmuş, onun rəhbərliyi ilə neçə-neçə
namizədlik və doktorluq dissertasiyaları müdafiə
edilmişdir.
O, eyni zamanda Moskva, Tbilisi, Bakı və digər şəhərlərin
elmi şuralarında müdafiə edilən onlarla namizədlik
və doktorluq dissertasiyalarının rəsmi opponenti
olmuşdur. Bu sahədə çalışan
yaşlı nəslə mənsub olan alimlərimiz onun ancaq
özünəməxsus alimlik etikasını, məsləhətvermə
qabiliyyətini indi də xatırlayır, öz elmi fəaliyyətlərində
nəzərə alırlar. Xalq maarifinin və
pedaqogika elminin aktual məsələləri ilə əlaqədar
mühüm əhəmiyyət kəsb edən tədbirlərin
təşkilində həmişə fəal iştirak
etmiş, dərin məzmunlu mühazirələr oxumuş,
SSRİ Pedaqoji Elmlər Akademiyasının müxtəlif
komissiyalarına bacarıqla rəhbərlik etmişdir.
Akademik Mehdi Mehdizadənin zəngin pedaqoji irsində təhsilin
idarəedilməsinə dair nəzəri fikirləri
böyük maraq doğurmuşdur. O, bu istiqamətdə inzibati-amirlik
üslubunun əleyhinə çıxmış, elmi-metodik əsaslarla
idarəetməyə üztünlük vermişdir. Mehdi müəllimin təhsili idarəetməyə
dair baxışları, fikirləri mükəmməlliyi,
elmi-nəzəri və praktik dəyəri ilə öz
dövründə yüksək qiymətləndirilmiş, elmi
məclislərdə və rəsmi müşavirələrdə
təqdir edilmişdir. Təsadüfi deyil ki, 1976-cı
ildə təhsilin idarəedilməsi ilə bağlı apardığı
araşdırma zamanı aldığı dəyərli elmi nəticələr
elə həmin il rus dilində
"Sovetskaya pedaqogika" jurnalında çap edilmişdir. Hesab edirəm ki, onun respublika xalq maarifinin
inkişafı sahəsindəki geniş fəaliyyəti
indinin özündə də diqqətlə öyrənilməli
və tətbiq edilməlidir. Düşünürəm
ki, həyatı, geniş elmi-pedaqoji fəaliyyəti, parlaq
şəxsi nümunəsi ilə böyük bir məktəb
yaratmış bu böyük insanın elmi irsi mütəxəssislər
tərəfindən dərindən öyrənilməli və
araşdırılmalı, silsilə kitablar şəklində
ölkəmizin elmi-pedaqoji ictimaiyyətinə
çatdırılmalıdır.
Xüsusi qeyd etmək yerinə düşər ki, Mehdi
Mehdizadənin 23 ilə yaxın ölkə maarif sisteminə rəhbərlik
etdiyi dövrdə respublika rəhbərliyi dörd dəfə
dəyişmişdir. Ümummilli Lider Heydər Əliyevin ölkəyə rəhbərlik
etdiyi dövrdə, o, böyük hörmətlə 10 il öz şərəfli misiyasını davam
etdirmiş, 1981-ci ildə Əməkdar Elm Xadimi fəxri
adına layiq görülmüşdür.
Mehdi müəllim öz ərizəsinə əsasən,
24 fevral 1980-ci ildə Azərbaycan SSR maarif naziri vəzifəsindın
azad edilmiş, həmin vaxtdan ömrünün sonunadək Azərbaycan
Elmi-Tədqiqat Pedaqoji Elmlər İnstitutunun elmi məsləhətçisi
olmuşdur.
O, təqaüdə çıxdığı ilk gündən
institutla əlaqələrini daha da genişləndirmiş,
"Mühüm pedaqoji problemlər" mövzusunda elmi-nəzəri
seminara rəhbərlik etmişdir. Ayda bir dəfə
keçirilən həmin seminarda respublikanın bütün
pedaqoq alimləri, metodistləri və praktik müəllimləri
iştirak edirdilər. Seminar məşğələlərində
pedaqogika elminin ən aktual problemləri diqqət mərkəzinə
gətirilirdi. Çox böyük fəallıq
və işgüzar müzakirə şəraitində
keçən seminar məşğələlərinə
maraq daha da artırdı. Seminarın rəhbəri
kimi bu sahədə çalışan tədqiqatçılara
lazımi istiqamət verir, əməli kömək göstərirdi.
Akademik Mehdi Mehdizadə institutda elmi məsləhətçi işlədiyi illərdə qeyri-adi səmimiliyi, təvəzökarlığı, geniş dünyagörüşü, sadəliyi ilə əməkdaşların böyük rəğbətini qazanmışdı. Onun həyatına, ömür yoluna, geniş pedaqoji fəaliyyətinə diqqətlə nəzər yetirdikdə görürük ki, o, həmişə səmərəli nəticə verən işlər görmüş, pedaqoji fəaliyyətin bütün sahələrində öz dəsti-xətti, səyi və təşəbbüskarlığı ilə diqqəti cəlb etmiş, xoş təəssürat oyatmışdır. Müəllimliklə alimlik onun şəxsiyyətinə daim vəhdətdə olmuş, bir-birini tamamlamışdır. 60 ildən çox bir müddətdə tükənməz enerji, gənclik həvəsi ilə yorulmadan elmi-pedaqoji fəaliyyət göstərən Mehdi müəllim tutduğu vəzifəyə məsuliyyəti, insanlara həssas münasibəti, qayğısı sayəsində daim pillə-pillə ucalmış, onu tanıyanların qəlbində özünə möhkəm yer tutmuş, unudulmaz xatirə, şəxsi nümunə qoyub getmişdir.
Mehdi Mehdizadə böyük alim, ictimai-siyasi xadim, müdrik şəxsiyyət olması ilə yanaşı, qayğıkeş ailə başçısı idi. O, işdə olduğu kimi, ailədə də öz tələbkarlığını şəxsiyyətə hörmətlə uzlaşdırmış, övladlarını da doğma xalqına layiq vətəndaş kimi böyütmüşdür. Bütün ömrü boyu sadəliyə üstünlük verən, təmtəraqdan həmişə uzaq olan Mehdi müəllim ömrünün sonuna qədər dəyişmədiyi Qız Qalasının yaxınlığında yerləşən mənzilində yaşamışdır. Təsadüfi deyil ki, vəfalı ömür gün yoldaşı Lətifə xanımla birgə böyüdüb başa çatdırdıqları övladları da elm-maarif yolunu seçiblər, oğlu Rafiq texnika elmləri doktoru, professor, qızı Zemfira pedaqoji elmlər namizədi, qızları Elmira və Nailə isə Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin dosentləri kimi atalarına layiq səmərəli fəaliyyət göstərmişlər.
Qədirbilən xalqımız və dövlətimiz hər zaman bu böyük insanın əməyini layiqincə qiymətləndirmiş, o, dövrün ən yüksək ordeni - Lenin ordeni, üç dəfə Qırmızı Əmək Bayrağı ordeni (1966, 1972, 1976) ilə təltif olunmuş, beş dəfə (III, V, VI, VII, VIII çağırışlar) Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı seçilmiş, Xalq Maarifi sahəsində uzun illər səmərəli fəaliyyətinə görə dörd dəfə Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri Fərmanı ilə təltif edilmiş, "Azərbaycan Respublikasının Əməkdar Elm Xadimi" (1981) fəxri adına layiq görülmüş, Bakı şəhərindəki küçələrdən birinə, Gəncə şəhərindəki məktəblərdən birinə, Cəbrayıl rayonundakı bir nömrəli orta məktəbə, Beyləqan rayonundakı üç nömrəli şəhər orta məktəbinə akademik Mehdi Mehdizadənin adı verilmiş və məktəbin qarşısında onun büstü qoyulmuşdur.
Azərbaycan Müəllimlərinin Yaradıcı İttifaqı 1995-ci ildə akademik Mehdi Mehdizadə adına mukafat təsis etmişdir. Həmin mükafata layiq görülən pedaqoq, psixoloq alimlər, müəllimlərin bir çoxu Mehdizadə irsini ləyaqətlə davam etdirirlər.
Akademik Mehdi Məmməd oğlu Mehdizadə 1 may 1984-cü ildə Bakı şəhərində vəfat etmiş, İkinci Fəxri Xiyabanda dəfn olunmuşdur. Dünyasını dəyişməsindən 30 ildən artıq vaxt keçməsinə baxmayaraq, səbirliliyi, təmkinliliyi, ədalətliliyi, xeyirxahlğı, obyektivliyi, prinsipial mövqeyi, dərin biliyi, geniş dünyagörüşü, güclü məntiqi, vaxtında düzgün qərar verə bilmək qabiliyyəti, halallığı ilə nümunəvi həyat yolu keçmiş böyük şəxsiyyətin adı bu gün də ölkə təhsil ictimaiyyəti arasında fərəhlə, iftixarla xatırlanır, dərin hörmətlə anılır.
525-ci qəzet.-2018.-26 yanvar.-S.4.