Fədakar tədqiqatçı və təmsilçi
BABƏK QURBANOVUN XATİRƏSİNƏ
... Bu dəfə də acı xəbər ildırım sürətilə
gəldi: Xalq şairi, söz ustadı Osman Sarıvəllinin oğlu Babək Qurbanov dünyasını dəyişib.
Türkiyənin Qaziantep Universitetinin
rektoru, professor Əli
Gürün
universitetin saytında
yerləşdirilmiş başsağlığı
elanında "Türk
Cümhuriyyətlərində və ölkəmizdə sayılıb
seçilən, Azərbaycanın
yetişdirdiyi ünlü
estetikçi, filosof, musiqişünas professor Babək
Osman oğlu Qurbanovun vəfatını
üzülərək eşitdim" xəbəri vətənsever insanların
- İzmirdə Aydın
İbrahimovun, Çanaqqalada
Məmməd İsmayılın,
Qaziantepdə İlqar
İmmamverdiyevin əhvalını
poza-poza Azərbaycandakı
dostlarına da bir pərişanlıq bəxş etmişdi. Təkcə Qazaxın İkinci Şıxlı qəbiristanlığı
heç kəsin duya bilmədiyi bir "sevinci" yaşamaqda idi. Ola bilsin 29 il əvvəl
burada dəfn edilən xalq şairi Osman Sarıvəlli də kiçik oğlu Babəkin bu köçündən
"şad olmuşdu",
amma sağlığında
məhz sevimli oğlu Babəkə həsr etdiyi "Gətir oğlum, gətir" ithafının indi nə ilə əvəzləndiyini kimsə
heç vaxt nə deyə, nə də anlada biləcək...
Hələ 70-ci illərin sonunda istedadlı sənətşünas
və filosof Babək Qurbanovun etika və estetika
haqqında əl-əl
gəzən yeni düşüncəli kitabları
biz tələbələrin də ürəyinə yol tapmışdı. Çoxsaylı
sənətsevərin könlündə
özünə layiqli
bir heykəl qoyan bu dəyərli
insanın özü ilə görüşüb
tanış olmaq mənə illər keçəndən
sonra Türkiyənin Niğdə şəhərində
nəsib olmuşdu. IV
Uluslararası Türk
Dünyası Araşdırmaları
Simpoziumunun (28 aprel
2017) bölüm rəhbərləri
olan professor Ədalət
Tahirzadə və Babək Qurbanovun moderatorluq etdikləri qrupların iclasları eyni binanın eyni salonunda dalbadal keçirildiyindən
professor İlqar İmamverdiyev
və mən daxil olmaqla 4 azərbaycanlının qardaş
ölkədə üz-üzə
gəlib görüşməsi
konfransın özü
qədər maraqlı
və yaddaqalan olmuşdu.
Bakıdan getmiş Ədalət müəllimlə mənim
Türkiyə Universitetlərində
çalışan Babək
və İlqar müəllimlə qucaqlaşaraq
bir-birimizdən ayrıla
bilməməyimiz digər
iştirakçıları da dərindən təsirləndirmişdi. Konfrans günlərinin
bitib-tükənməyən müxtəlif mövzulu söhbətləri, xüsusən
Azərbaycan-Türkiyə dostluq
və əməkdaşlığının
aktual mövzuları barədə mülahizələr
hamımızı məmnun
etmişdi. Bu mənim Qaziantep Universitetinin professorları,
incəsənət barədə
30-dək kitabın və dərsliyin, Azərbaycan musiqisinə, ədəbiyyatına, incəsənətinə,
folkloruna, fəlsəfə
və estetika məsələlərinə, tanınmış
elm adamlarına həsr
olunmuş 300-dən çox
publisistik və elmi məqalənin müəllifi Babək Qurbanovla və 400-dən çox saz havasını nota köçürən
İlqar İmamverdiyevlə
ilk görüş və
tanışlığım idi. Az sonra
Babək müəllim
bu görüş haqqında yazmışdı:
"Simpoziumda həmyerlilərimizdən
Avrasiya Universitetinin professoru Ədalət Tahirzadənin, tədqiqatçı
jurnalist Namiq Əhmədovun iştirak etmələri də məni
çox sevindirdi".
Sonralar Babək müəllimin Türkiyənin ali təhsil dairələrində
necə yüksək dəyərləndirildiyi barədə
müxtəlif nüfuzlu
şəxslərin rəy
və mülahizələrini
eşitdikcə bu fədakar və səmimi insanla gec tanış olmağıma təəssüflənməli
olurdum. Babək Qurbanov uzun illər Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Fəlsəfə
və Hüquq İnstitutunda çalışmış,
incəsənət fəlsəfəsi
ilə bağlı dəyərli tədqiqatlar
aparmış, Mədəniyyət
və İncəsənət
Universitetində kafedra
müdiri işləmişdi.
Son 20 ildə isə Türkiyə universitetlərində
fəlsəfə, sənət
fəlsəfəsi, estetika,
etika, kulturologiya, musiqi estetikası, musiqi nəzəriyyəsi,
müasir türk düşüncə tarixi
və s. kimi fənlərdən mühazirələr
oxumuşdu. O, bir çox dünya miqyaslı elmi-nəzəri
jurnalların və qəzetlərin redaksiya heyətlərinin üzvü
olmuşdu. Babək müəllim Türkiyədə
"hocam" - deyə
dərin ehtiram bəslənir, Türk dünyasının çağdaş,
görkəmli alim və pedaqoqlarından biri kimi tanınır
və sevilirdi.
Niğde
tanışlığından 6 ay sonra Nevşehirdə keçirilən Beynəlxalq
İpək Yolu Simpoziumunda isə Babək müəllimlə
təkcə qardaş
ölkədə şəxsiyyəti
və elmi-pedaqoji fəaliyyəti uca tutulan bir soydaşımız
kimi yox, həm də yüz illərin dostu-doğması kimi görüşdük. Dünyaca
məşhur Kappadokiyanın
əfsanəvi qucağında
yerləşən Ürgüb
şəhərində türk
dünyasının bir
çox yerlərindən
və İpək yolunun keçdiyi ölkələrdən gəlmiş
alim və mütəxəssislərin iştirak
etdiyi bu elmi məclisin keçirildiyi oteldə Babək və İlqar müəllim bir otaqda, jurnalist
həmkarım Tahir Aydınoğlu ilə mən yaxınlıqdakı
başqa bir otaqda qalırdıq.
Fasilələri, naharları bir yerdə keçirir, geniş dəhlizlərdə
davam edən diskussiyarda da bir yerdə olurduq. Bütün bunlarla kifayətlənməyib
axşamlar da, türklər demiş, Babək xocadan ayrıla bilməyib, onun otağına yığışırdıq. Bir axşam Şirvandan (keçmiş Əli Bayramlı) tanıdığım
bacarıqlı cərrah,
indi Türkiyədə
çalışan, oğlu
bizim konfransda iştirak edən İlham Mərdanov da gəlib çıxdı
və görüşümüzə
əlavə bir şirinlik qatdı. Otağında başına
toplaşdığımız Babək müəllimin xəstəhallığı və
yorğunluğu hiss olunsa
da, olub-keçənlərdən,
atası Osman Sarıvəlli ilə bir dövrdə yaşamış və onunla dostluq etmiş görkəmli yazar, alim və
ziyalılar barədə
bir-birinə calanan söhbətləri o qədər
maraqlı olmuşdu ki, gecənin yarıya çatdığını
hiss etməmişdik. Onun özü
də bizdən ayrılmaq istəmir, sanki Vətəndən ayrı düşməyinin
əvəzini bu göydəndüşmə imkandan
almaq istəyirdi.
Bir gün nahardan sonra otelin foyesində
türk qəhvəsinin
ləzzətini Babək
müəllimin söylədiyi
şirin lətifələr,
Səməd Vurğun,
Mehdi Hüseyn, İsmayıl Şıxlı,
Hüseyn Arif haqqında danışdığı
maraqlı əhvalatlar
ikiqat dadlandırdı.
Əhatələrində böyüdüyü,
ədəbiyyatımızda çəkili yerləri olan bu insanlar
barədə söhbətlərin
yekununda Babək müəllim birdən
yarıciddi-yarızarafat dedi:
"Qazaxlılar olmasa
idilər ədəbiyyatımız
xeyli boş qalardı".
Düzü, bu qəfil mülahizəyə
nə cavab verəcəyimi bilmədim. O isə
nurlu sifətinə yaraşan bir təbəssümlə əlavə
etdi: "Yox, haqsızlıq
etdim, eloğlu, sizin tovuzluların da, Tahir müəllimin
yerliləri qarabağlıların
da ədəbiyyatımızda
xidmətləri böyükdür".
Babək
müəllimin bu zarafatı "Qazaxda şair-yazıçı çoxdur,
yoxsa Ağstafada?"
zarafatını da yada saldı. Əlbəttə, söhbət hər
bir azərbaycanlının
eyni bölgədən
çıxmış görkəmli
insanlarla haqlı olaraq öyünməsindən
gedirdi.
Budəfəki konfransda mənim iştirakçısı olduğum bölmənin rəhbəri də Babək müəllim idi. İlk təqdimatdan bəlli oldu ki, Türkiyənin ən müxtəlif bölgə və elm-təhsil ocaqlarından, eləcə də Rusiya, Çin, Monqolustan, Bolqarıstan, Macarıstan kimi ölkələrdən gəlmiş araşdırmaçılar da Babək müəllimi yaxşı tanıyırlar. İştirakçılarla çox həssas davranışı, nəzakəti və nəvaziş dolu müraciətləri mühazirə və müzakirələrin işgüzarlığını xeyli artırır, ümumi atmosferi səmimiləşdirirdi. Məni-Azərbaycandan gələn nümayəndəni o qədər sevgi və sayğı ilə təqdim etdi ki, düzü, azərbaycanlı olduğumdan qururlandığım qədər də sıxıldım.
Düşündüm ki, yəni professorun belə qiymətinə doğrudanmı layiqəm?! Sonra gördüm ki, Türkiyənin son gerçəklərinin Azərbaycan mətbuatında təqdimatına həsr olunmuş məruzəmin maraqla qarşılanmasında Babək müəllimin mövzu ilə bağlı təqdimatı önəmli diqqət yaratdı.
Səhəri gün telefonla əlaqə saxladığımız tələbə yoldaşımız, Kayseri Universitetinin professoru Qafar Çaxmaqlının dəvəti ilə onun son illərdə çalışdığı Kayseri şəhərinə getdik. Bizdən bir gün əvvəl Xalq yazıçısı Anarın və Rəşad Məcidin də orada kitab festivalında iştirak etdiyini eşidəndə Babək müəllim çox təəssüfləndi: "Kaş dünən gələydik, çox istərdim ki, görüşməyi..." Düzü, mən həmin anlarda bu ipək kimi yumşaq insanın, dəyərli və böyük alimin gözlərindəki Vətənlə, doğmalarla bağlı qəribə bir xiffəti də yaxından hiss etdim.
Qafar müəllimin Kayseri təqdimatları hər birimiz üçün maraqlı oldu. Hərdənbir, Babək müəllimin hər bir addımına diqqət edən, onu, az qala, küləkdən belə qoruyan İlqar müəllimin "Babək müəllimi yormayaq" təklifi gəzintimizə fasilələr də qatdı. Amma bu gəzinti qədim türk şəhəri haqqında təəssürat və bilgilərimizi xeyli zənginləşdirdi.
Babək müəllimlə ara-sıra zəngləşirdik. Keçən il Qazax Rayon İcra Hakimiyyətinin keçirdiyi tədbirə gəldiyini bildirmişdi və bu görüş barədə informasiyanı KİV-də yaydıq. Amma Vətənə Tiflisdən gəldiyindən görüşə bilmədik. Ötən il sentyabrın əvvəllərində "525-ci qəzet"də bir yazısının dərc edildiyini sevinclə bildirdi və söylədi ki, sizdən də yazılıb. "Mənə də bir qəzet alıb saxlayarsan" xahişi indi də qulaqlarımda səslənir. Qəzetin 10 avqust 2018-ci il sayında dərc edilən həmin "Elm və sənət adamlarının Türkiyə görüşləri" məqaləsinin bir yerində xatırlanırdı: "Simpoziumda həmyerlilərimlə-tanınmış jurnalistlər Namiq Əhmədov və Tahir Aydınoğlu ilə də yaxından tanış olmaq imkanı qazandım. Namiq müəllimin müasir Azərbaycan-Türkiyə münasibətlərinə həsr olunmuş məruzəsi maraqla dinlənildi. Xatırladaq ki, Namiq müəllimin bu mövzuya aid bir çox diqqətçəkən məqalə və kitabları da onun bu sahədə bir mütəxəssis kimi yetişməsindən xəbər verməkdədir".
Sonrakı zənglərimizdə Bakıda olduğunu bildirirdi. Görüşmək təklifimi "səhhətimdə bir balaca problem var, onu qaydasına qoyum sonra..." cavabı ilə ləngidirdi. Dahi bəstəkarlarımız Üzeyir Hacıbəyov və Qara Qarayev haqqında göndərdiyi yazıları da qəzetimizdə dərc etdik. Dönə-dönə minnətdarlıq etdi və qətiyyətlə dedi: "Mənim qəzetlərimi saxla, bir az babatlaşan kimi redaksiyaya gələcəyəm, baş redaktorunuz Həsən müəllimlə də nə vaxtdır ki, görüşmək istəyirəm".
Babək müəllimin əbədiyyətə
qovuşmasından keçən ilk
günlərdə 6 aydan çox
çantamda gəzdirdiyim və ona çatdırmalı olduğum qəzet nüsxələrini dərin
hüzn və ehtiramla
yenidən vərəqlədim. Hətta İzmirə,
ölüm xəbərindən dərindən
kədərləndiyini telefonda mənə
çatdıran dəyərli xocamız, Egey
Universitetinin professoru
Aydın İbrahimova da
elə həmin an mesaj
yazdım ki, mən də Babək müəllimə
qəzetləri borclu qaldım, yəqin, o dünyada çatdıraram...
Professorun "Ay Allah və nöqtələr" cavabı, əslində,
cavabsızlığı ruhuma bir sakitlik gətirsə də,
içimdəki peşmançılığı yox edə bilmədi. Amma "Təzəpir məscidi"ndə
Qazax Xeyriyyə Cəmiyyətinin keçirdiyi yas mərasimində
"əmanət qəzetləri"
dostları-doğmaları Qafar, Səyyad
və Tərlan bəyin iştirakı ilə Babək müəllimin
oğluna və ailə üzvlərinə
çatdırmağım, sanki, məni o dünyaya qalası borcdan xilas etdi.
Çox gec tanış olub, az bir
zamanda
doğmalaşdığım və mənə xoş xatirələr bəxş edən,
qayğıkeşliyi və xeyirxahlığı, yüksək
mənəviyyatı və ziyalılığı ilə
seçilən, elm və mədəniyyətimizə
samballı xidmətlər göstərən, bu
il 80 yaşı tamam olacaq, amma
yaşına rəğmən həmişə
cavan görünən Babək müəllimə insanlıq, ləyaqət və
hörmət borcumsa daim
qalacaq...
Namiq
ƏHMƏDOV
Əməkdar jurnalist
525-ci qəzet.- 2019.- 17 aprel.- S.10.