"Ədəbiyyatı şəxsi müstəvidə qiymətləndirmək düzgün deyil"

MEHMAN RƏSULOV: "POSTMODERNİZM ADIYLA YAZILANLARDAN BƏZİLƏRİ HEÇ BİR "İZM"Ə SIĞMIR"

- Mehman bəy, bugünlərdə yeni kitabınız çap olundu. Təbrik edirik! Bu haqda oxucularımıza məlumat verəkmi?

- Təşəkkür edirəm. Bəli, bugünlərdə ilk kitabım işıq üzü gördü. "Payız adamı" adlanır. Kitabda şeirlərim toplanıb. 2013-cü ildə "Arzuların ardınca" adlı, melodram janrında bədii filmə ssenari yazmışdım. O vaxtdan nəsr sahəsində də qələmimi sınayırdım. Ancaq iş elə gətirdi ki, şeirlərimi kitab halında toplamaq və oxuculara təqdim etmək qərarına gəldim. Hazırda bir roman üzərində işləyirəm. Ötən il "ARB" Televiziyasında yayımlanan "Xalqın şairi" müsabiqəsində finalçılardan olmuşdum. Nigar Həsənzadənin rəhbəri olduğu "Söz" ədəbi layihəsində dəfələrlə iştirak etmişəm. "Nəsimi" festivalının qalibi olmuşam. Bu baxımdan fikirləşdim ki, kitabın zamanı yetişib və beləcə ilk kitabım işıq üzü gördü.

- Sizcə, şeir yazmaq təsirə düşməkdir, yoxsa təsirdən çıxmaq?

- Şeir yazmaq həm təsirə düşməkdir, həm də təsirdən çıxmaq. Təsirə düşüb şeir yazırsan, yazdıqdan sonra isə tədricən o təsirdən çıxırsan. Bunu bəziləri sözün məcazi mənasında dünyaya uşaq bəxş etmək kimi dəyərləndirirlər. Yəni öz "övlad"ını, şeirini, yazısını yazır və ondan bir növ azad olmuş olur. Amma əslində, belə deyil. Zaman-zaman o təsirə yenidən düşürsən, yenidən yazırsan və belə hər dəfə yenidən qayıdırsan. Düzdür, müasir ədəbiyyatımız arzuolunan səviyyədə deyil. Amma bu o demək deyil ki, biz də yazmamalıyıq, kənardan müşahidəçi qismində baxmalıyıq. Əgər kitab çıxmadan öncə sənin şeirlərini oxuyurdularsa, müsbət fikirlər deyirdilərsə, artıq kitaba təbii olaraq, şərait və ehtiyac yaranır. Yazmaq təsirə düşməkdir. Bitirdikdən sonra isə sadəcə müvəqqəti o təsirdən çıxırsan, müvəqqəti.

- Dediniz ki, müasir ədəbiyyatımız arzuolunan səviyyədə deyil. Nədir sizdə narazılıq doğuran?

- Hazırda ədəbiyyatımızın özündə müəyyən cəbhələşmələr, qruplaşmalar var. Ədəbiyyatı şəxsi müstəvidə qiymətləndirmək düzgün deyil. Tutaq ki, dörd nəfər yığışıb bir nəfəri tanıtmağa, bəyəndirməyə, kobud şəkildə desək, ədəbiyyatımıza yamamağa çalışırlar. Belə halları əvvəllər müşahidə etmirdim. Ancaq getdikcə görürəm. Ən pisi isə odur ki, bu, günbəgün yayılmaqdadır. Şairə, yazıçıya vəkil lazım deyil. Onun vəkili yazdıqları, oxuculara təqdim etdikləridir.

Başqa bir məsələ müasir yazarların klassiklərə birmənalı olmayan münasibətidir. Kim zəmanət verə bilər ki, bu gün klassikləri tənqid edən cavanların əsərləri 10-15 il sonra yaşayacaq, oxunacaq, aktual olacaq? Bu gün müəyyən qədər sevilib, oxunan cavan yazıçılarımız var ki, klassikləri inkar etmək mövqeyi seçirlər. Bu, bizim ədəbi irsimizdir, bunu danmaq olmaz. Məncə, üç-dörd saytda, qəzetdə çap olunmaq, bir-iki kitab çap etdirməyimiz o demək deyil ki, biz artıq özümüz klassik olduq, üsyankar davrana bilərik. İstənilən halda ədəbi irsə hörmətlə yanaşmalıyıq, əks halda, gələcək nəsil də bizə qarşı amansız olacaq.

Bəyənməmək üçün isə məncə, ədəbi tənqid savadımız hələ kifayət qədər deyil. Çünki elə ədəbi tənqidin özü də axsayan sahələrimizdəndir.

Eləcə də postmodernizm adıyla yazılanlardan bəziləri heç bir "izm"ə sığmır. Belə mətnləri qəbul etməməliyik. Müasir yazarın işi öz dövrünü bədii tərzdə ifadə etməkdir. Bu, istənilən janrda ola bilər. Məsələ ədəbi mətnin gücündədir.

- "Mən payız adamıyam, Gözləri yağışlıyam" - deyirsiniz. Deyəsən, bədbinsiniz axı...

- Doğrudur, pessimistəm, bədbin ruhluyam. Bunu danmayacam. Şeirlərimi oxuyan çoxları bu qənaətə gəlib. Bəlkə mən həyatın real üzünü o cür görürəm? Görmədiyim bir şeyi yaza bilmərəm. Əgər daha çox bədbin ruhda yazıramsa, deməli, mənə həyatın daha çox həmin üzü görünür. Şeir hər kəsin gördüyü, amma hamının ifadə edə bilmədikləridir. Şairlər də onunla fərqlənir ki, onlar hər kəsin gördüyünü ifadə edə bilirlər. İnsanlar da bunu oxuyanda özününkü kimi qəbul edə bilir. Mövzu fərqi olmadan hər kəs özünü o şeirdə tapanda daha oxunaqlı olur. Pessimizm konkret nədən qaynaqlanır, bilmirəm, amma mənə elə gəlir ki, bu, məndə daha yaxşı alınır.

- Sizi idman ictimaiyyəti də yaxşı tanıyır. Futbolla şeiri birləşdirən nə vardı ki, uzun illər bir şair futbolun içərisində ola bildi?

- 2008-ci ildən idman jurnalistikasında idim. Daha sonra "Neftçi" futbol komandasında fəaliyyət göstərdim. Jurnalistlik fəaliyyətim elə gətirdi ki, idmana bağlılığım yarandı. Amma burada bir az da şəxsiyyətin ikiləşməsi var. Mənim şeirə olan həvəsim, bu yöndəki fəaliyyətim idman sahəsindəki işimə mane olmurdu. Çünki, belə deyək də, şair olduğun vaxtlar var. Mənə sual verəndə həmişə deyirəm ki, gecəyarıdan sonra şair oluram. Şair olduğum vaxtlar başqadır. Jurnalistika mənim işimdir. Bu gün idmanda idimsə, sabah sosial sahədə ola bilərəm və sair. Sahələr dəyişə bilər. Bu gün jurnalistikanı ayırırlar, ixtisaslaşma gedir. Amma düşünürəm ki, hansı sahədə olurumsa, olum, yenə də şeir yazacaqdım, yenə də fərdi yaradıcılığa marağım olacaqdı. Ona görə də düşünürəm ki, bunlar bir-birinə mane olmur. O ki qaldı onları birləşdirənin nə olmasına, futbolla şeiri heç nə birləşdirmir. Daha doğrusu, birləşdirən məqamlar tapmaq olar, amma birbaşa bağlılığı yoxdur, heç bağlılığı axtarmağa zərurət də yoxdur. Heç zaman axtarmağa çalışmamışam.

Şahanə MÜŞFİQ

525-ci qəzet.- 2019.- 26 aprel.- S.14.