Qələmsiz
yazılanlar
status-esseləri
Gənc
yaşınızda içinizi kin-küdurətlə
doldurmayın...
GƏNC
YAZARLAR - TURAL TURAN, FUAD CƏFƏRLİ VƏ EMİL
RASİMOĞLUYA
Sizin Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) sədri,
Xalq yazıçısı Anar haqqında belə yekəxana
tonda və kobud leksikonla danışmağınız məni
təəssüfləndirdi. Siz bununla öz mənəvi,
ədəbi və mədəni keyfiyyətlərinizin
hansı səviyyədə olduğunu ictimaiyyətə
göstərmiş oldunuz. Əmin olun, cəmiyyət
təkcə çayxanada dedi-qodu yapan, sosial şəbəkələrdə
hər sərsəm fikrə züy tutan 5-3 adamdan-profildən-troldan
ibarət deyil. Dəyərlər tam
sarsılmayıb, savadlı, soyuqqanlı, ağıllı və
abırlı adamlar hələ də çoxdur. Və siz bu hərəkətinizlə onların
gözündə öz mahiyyətinizi ortaya qoydunuz.
Anar müəllimin sizi tanımaması təbiidir. Siz bu son yekəxana bəyənatlarınızdan
başqa diqqəti cəlb edəsi nə iş
görmüsünüz ki?! Əgər 5-3
ortabab şeirlə ədəbiyyatı "zənginləşdirdiyinizi"
düşünürsüzsə, bu, xam xəyaldır,
yanılırsınız. Anar müəllimin
diqqətini çəkməyə layiq olmaq istedadın,
çoxillik əzmkar yaradıcı fəaliyyətin, ədəbiyyata
xidmətin nəticəsində mümkündür. Bunu çoxları arzulayıb, gücü
çatmayanda təhqirə keçib, bəziləri də
Anar müəllimin satirik əsərlərinin qəhrəmanlarına
çevrilib, hətta bundan sevinib xoşbəxt də olublar.
Öz uğursuzluğunu kənarda axtarmaq, bütün
problemlərin səbəbkarı kimi Anar müəllimi
görmək şakəri yeni deyil. Son 20-25 ildə bunu
çox görmüşük. Görünür,
sizin AYB üzvü olmağınız, təqaüdə layiq
görülməyiniz, ikinizin Gənclər Şurasında təmsil
olunmağınız subyektiv və səhv qərar olub. Bunu zaman və təəssüf ki, həm də siz
özünüz davranışınızla təsdiq etdiniz.
Gərək AYB vəsiqələrini sizə təqdim
edəndə Anarın tariximiz, mədəniyyətimiz, ədəbiyatımız
haqqında əsərlərini, ən azından
"Yaşamaq haqqı" traktatını da verəydik.
İnanmıram ki, onları oxuyan hansısa Azərbaycan
gənci ədəb-ərkan əndazəsini, nəzakət
qaydalarını bu dərəcədə aşardı.
Təəssüf! Amma gec deyil. O əsərləri
tapıb oxuyun! İşləyin, zəhmət çəkin,
özünüzü təsdiq etməyə
çalışın! "Şeirdən
çox da ucalıq ummayın!" Həyat
sərtdir, amansızdır, hərdən rəhmdildir və həm
də bütün bunlarla maraqlıdır. İndidən - gənc yaşınızda
içinizi kin-küdurətlə doldurmayın. Qoruyun
şeir yazan ürəyinizi...
***
Televiziyada
Əli Kərimin "Atamın xatirəsinə" şeirini
dedim, yaxın günlərdə çap etdiyimiz "Metronun
yaylı qapıları" kitabından danışdım,
şairin ruhuna ehtiramımı bildirdim. AYB-yə
çatan kimi otağıma zəng gəldi. Əli Kərimin
həyat yoldaşı Elza xanım idi; minnətdarlığını
bildirdi, "Təzyiqim vardı, sənə qulaq asdım,
düzəldim, çox sağ ol ki, Əlini
yaşadırsan" - dedi. Dünən də
Fikrət Qoca kitaba yazdığım ön sözdən təsirlənib
otağıma gəlmişdi, təşəkkürünü
bildirmişdi. Belə reaksiyalar adamda
gördüyü işin vacib və savab olduğuna
inamını gücləndirir.
***
İsi Məlikzadənin kitabını çapa
hazırlayırıq. 40 il əvvəl oxuduğum əsərlərinə
bir də qayıdıram. "Dədə
palıd" povesti axıcı, lirik təhkiyəsiylə bir
nəğmə kimi qalıb yadımda. Yazıçının
yaratdığı saf, təmiz, sadəlövh obrazlar -
Nurcabbar, Bağır gözlərim önündə yenidən
canlanır. Bir də "pul qazanmaqdan
savayı dərdi olmayan, puldan ötrü anasının əmcəyini
kəsən" Piti Namaz.
Cəmiyyətdə
özünə yer tapa bilməyib mehrini təbiətə
salan Nurcabbar Kür çayıyla dərdləşir:
"- Mən gedəriyəm, sən əbədi. Mən acizəm,
sən güclü. Qoru bu dünyanı
acgözlərdən. Onların gətirdikləri
bəladan, yamanlıqdan hifz elə bizi. Qorxuram
acgözlərdən, Kürüm, qorxuram".
Yazıçının
40 il əvvəl intuisiya ilə hiss elədiyi
dərdlər qabardı, şişdi. Acgözlük
dalğasında Nurcabbarlar məhv oldu, Bağırlar
ev-eşiksiz qaldı, Piti Namazlar hörmətə mindi, iş
adamına çevrildi.
Gücün
heyfislənməkdən başqa heç nəyə
çatmır...
***
Təhsil haqqına görə qazandıqları bakalavr
və magistr yerlərindən imtina edənlərin problemi
ciddidir. Mənə də bir tələbə müraciət
edib, kasıb anasının imkanı olmadığına
görə magistrlikdən imtina etmək istəyir.
İndi
bir fakültə dekanının fikirlərini də oxudum:
"İki tələbəm magistraturanı qazanıb, zəhmət
çəkib nailiyyət əldə edib, amma təhsil
haqqını ödəyə bilmədiyi üçün... İçim yanır!"
Əgər dekan da nalə çəkirsə, problemin
ciddiliyinə diqqət yetirilməlidir. Dövlət
təhsillə bağlı çox addımlar atıb
(Baxmayaraq ki, Universitetlər belə tələbələrdən
ilk təhsil haqqını birdəfəyə yox, hissə-hissə
tələb edə bilər). Bəlkə,
bu dəfə zəngin adamlarımız təşəbbüs
göstərməli, önə çıxmalıdırlar?!
Bu qədər zəngin insanlar, imkanlı şəxlər,
varlı şirkətlər olan cəmiyyətdə təhsil
haqqına görə tələbə adından imtina edənlər
niyə olmalıdır ki?! Bu qədərmi
özgə dərdinə laqeyd, etinasız olmuşuq?!
Qarşıdan Qurban bayramı gəlir. Peyğəmbərimiz
də elmi ibadətdən üstün tutub. O qoyunları
sıraya düzüb "cənnətə yol axtarınca"
belə tələbələri sevindirib savab qazanın!..
Ən
yaxşı cənnət təhsil almaq istəyən gənclərin
dualarındadır!
Buyurun, zənginlərimiz!
Qurbanlarınız
mübarək!
***
Sən öz həyatını qura bilmirsən, buna O
neyləsin ki?!
***
Meyli oradır, onadır.
***
Hər şey nisbidir. Mütləq həqiqət
ovqatın yaratdığı illüziyalardır.
***
Qarpızla pendir aşiq-məşuq kimidir - bir-biri
üçün yaranıblar. :)
***
Təbəssüm
böyük sərvətdir, xilasdır! Gülümsəyin!
Şair necə deyib təbəssüm barədə?
... O
ötəri, gözucu,
xilaskar
təbəssümün.
O həm
ana, həm bacı,
həm
də yar təbəssümü.
***
Zəhləm gedir də süni tərifdən,
yaltaqlıqdan.
İtələyir məni. Adamı
gözümdən salır.
***
Gədəbəydə heç olmamışam. Bir dəfə
- 2009-cu ildə Qazaxda gənclərin bir seminarına dəvət
olunmuşdum. Düşünürdüm,
qayıdanda gedərəm Gədəbəyə, amma
yağış imkan vermədi.
2017-ci ildə Bilik fondu Şəmkirdə mənimlə
imza günü və görüş təşkil etmişdi,
Gədəbəyə getməyi ikinci dəfə onda
arzuladım, bu dəfə vaxt darlığından
alınmadı.
İndi Gədəbəydə Milli Yaylaq festivalı
keçirilir.
Əvvəldən diqqətimi çəkib.
Getmək istəyirəm. Millət
vəkillərindən və TİKA-dan da dəvət gəlib.
Görək alınırmı?!
***
Böyük savab oldu bu Yaylaq festivalı. Yəqin Gədəbəyə
heç zaman eyni vaxtda bu qədər qonaq gəlməmişdi.
Bölgənin füsünkar təbiətinin təbliği
sarıdan faydalı, minlərlə insanı maraqlandırmaq,
milli duyğulara, ilkinliyə qaytarmaq, xoş ünsiyyət
yaratmaq baxımından xeyirxah iş idi. Bu tədbiri hər il, daha geniş və əhatəli, davamlı
keçirmək lazımdır. Bütün zəhməti
olanlara bol-bol təşəkkür düşür.
Həm də dərin məna, bir etiraz, üsyan var yaylaq
sevgisində - qloballaşmaya, qlobal istiləşməyə,
manqurtlaşmaya gizlin bir etiraz. İki dəfə
İssık-kulda, Tyanşan dağlarının ətəyində
- Qırçında Köçəri oyunları
yarışlarını izləmişəm. Bu ideyanı qırğızlar başlayıb,
üç dəfə beynəlxalq səviyyəli
yarış keçiriblər. Avropa və
Olimpiya oyunlarına alternativ yarış yaradıblar. Gələn
il Türkiyədə olacaq, üç ildən
sonra isə bəlkə, bizdə oldu!?
Gədəbəy
Yaylaq festivalı həm də bu oyunlara hazırlıqdır yəqin
ki...
***
Hörmətli Firuz Mustafa dəvət etdi,
Şınıxa da gəldik. Badya bulağından su içdik,
soyuqdan üşüdük...
***
Gədəbəyin "Çobankənd" kəndində
dostumuz İntiqam Yaşarın anası Afayət xanım səhər
yeməyinə özü hazırladığı duzlu-duzsuz
pendir, nehrə yağı ilə birgə bizimçün
köppəcə də bişirdi. İlk dəfə
görürdüm. Biz tərəflərdə
rastlaşmamışam. Dadlıydı.
Qaymaq da lap dada gətirirdi. Sağ olsun!
Siz tərəflərdə də var köppəcə?!
***
Gədəbəyin davasını edirdim, amma elə
Göygöldə - Helenendorfda da ilk dəfədir oluram. Rayonun tarixini
lövhədən oxuduq. Bir nəfər
rayon sakini isə bizə bu yerlərin iqlimini tərif elədi.
***
Hər kəsin sakitləşən vaxtı olur.
***
Sən istəməməklə deyil ki. Ətraf məcbur
edəcək.
***
"Köhnə
Bakı üçün nostalji" yazısından sonra
yazıçı dostlarım - Yaşar və Ömər Xəyyam
əhvalatdan təsirləndiklərini bildirdilər və bu
mövzuda hekayə yazacaqlarına söz verdilər.
Maraqla onların hekayələrini gözləyirəm.
***
Getdiyin yerdə tapa bilmirsən, durduğun yerdə də
yoxdur. Onda
burax taleyin ixtiyarına, gözlə, özü gələcək!
Amma gələcəkmi?!
***
Heç kim maraqlı deyil.
***
Qələbə üçün bir nəfər
azdır.
***
Namərdliyin cavabı adekvat olmalıdır.
***
Özünüz yazıb, özünüz bəyənirsiniz.
***
Saxta vətənpərvərlik...
***
Eyni
küləkdir, amma adamın iliyinə işləmir, ruhunu
oxşayır...
***
Hərənin üsyanı, etirazı özünü
bir cür göstərir.
***
Zaman həmişə düz göstərmir.
***
Arxayınlıq məğlubiyyətə aparır.
Rəşad MƏCİD
Azərbaycan Yazıçılar
Birliyinin gənclərlə iş üzrə katibi, "525-ci
qəzet"in baş redaktoru
525-ci qəzet.- 2019.- 17 avqust.- S.9.