Müəllimlə şagird arasındakı qırılmaz tellər

Bu günlərdə yazıçı-publisist Rövşən Ağayevin "Uroki fransuzskoqo" ("Fransız dili dərsləri") kitabı işıq üzü görüb.

Həm texniki, həm də humanitar ixtisaslar üzrə ali təhsil almış və uzun illər dövlət qulluğunda çalışmış R.Ağayev respublikanın mətbu orqanlarında müxtəlif mövzularda müəllif yazıları ilə çıxış edir. O, Təhsil Nazirliyində məsləhətçi kimi fəaliyyət göstərdiyi üçün mövzuya dair xeyli məlumata və faktlara malikdir. O, həm də bir müddət ali məktəbdə pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olub. Üç kitabın, 40-dan artıq elmi və 200-ə yaxın publisistik məqalənin müəllifi olan yazıçının kitablarından biri - "Yaxın və uzaq Polşa" ("Blizkaya i dalnyaya Polşa") kitabı polyak dilinə də tərcümə edilib. Respublikanın müxtəlif mətbu orqanlarında çap olunmuş məqalələrinin bir hissəsi toplu şəklinə salınaraq çap olunub və oxuculara çatdırılıb.

Müəllifin Azərbaycanla Fransanın dostluq münasibətlərinə dəyərli töhfə olan "Fransız dili dərsləri" kitabında iki ölkə arasındakı iqtisadi-siyasi və mədəni əlaqələrinin inkişaf tarixinə kifayət qədər geniş yer ayrılıb. Müəllif Azərbaycanla Fransa arasında əlaqələrin tarixən mövcud olduğunu xüsusilə qeyd edərək haqlı olaraq belə qənaətə gəlir ki, siyasi münasibətlər humanitar sahələrdə də öz izini qoyur və siyasətlə mədəniyyətin möhkəm sintezi yaranır. Bu fikri təsdiq edən xeyli sayda ədəbiyyat nümunələri mövcuddur. Mühacirətdə olan azərbaycanlılar, İkinci dünya savaşında Fransa torpaqlarının müdafiəsində iştirak etmiş vətəndaşlarımız haqqında kifayət qədər məqalə, kitab yazılmış, filmlər çəkilmişdir. Bütün bunlar, əlbəttə, mədəni əlaqələrə ciddi təkan vermişdir. Sənədli-bədii povest janrında yazılmış kitab dünyada ən vacib və nəcib peşələrdən biri olan müəllim əməyinə həsr olunmuşdur. Povestin qəhrəmanı hazırda təqaüddə olan fransız dili müəllimi Adilə Qurbanovadır. Onun keçdiyi həyat yolu bu gün müəllim peşəsinə yiyələnən gənclərimiz üçün əsl məktəbdir. Əsərdə ötən əsrin 70-ci illərində yuxarı siniflərdən birinin timsalında onun pedaqoji fəaliyyəti təsvir olunur. O, yalnız fransız dili müəllimi deyil, həm də şagirdlərini məzun olduqdan sonrakı həyata hazırlayan, onlara ortaya çıxa biləcək problemlərin həlli yollarını izah edən bir şəxsiyyətdir. Adilə xanım üçün müəllimlik peşə deyil, onun həyat amalı, yaşam tərzi, müqəddəs missiyadır. Hər birimiz üçün müəllim doğma və əzizdir. Çünki müəllim bizə təhsil verir, dərs öyrədir, yol göstərir, daim qayğımıza qalır. Buna görə də müəllimlərimizi böyük ehtiram və hörmətlə xatırlayırıq. Öyrəndiklərimizə görə həmişə onlara minnətdarıq. Müəllimlər cəmiyyətin memarlarıdır desək, yəqin ki, yanılmarıq. Bu danılmaz bir həqiqətdir ki, hər kəsin layiqli vətəndaş kimi formalaşmasında müəllimlərimizin əvəzsiz xidmətləri vardır. Müəllimə nahaq yerə ziyalı demirlər. Müəllim öz ziyası, nuru ilə təkcə şagirdlərinin yoluna deyil, bütün cəmiyyətin yolunu aydınladır. Müəllim ən yüksək mənəvi keyfiyyətləri özündə ehtiva etməli, bütün şagirdlərinə bir gözlə baxmalı, sevgisi hər bir şagirdinə yetəcək qədər böyük ürəyə malik olmalıdır. Onun vəzifəsi təkcə hansısa fənni tədris etməklə, bilik verməklə bitmir. Müəllim həm də geniş dünyagörüşünə, milli-mənəvi dəyərlərə, yüksək mədəniyyətə, intellektə, mənəviyyata malik, xalqa, vətənə sadiq, hərtərəfli inkişaf etmiş şəxsiyyət yetişdirməlidir. Hər şeydən əvvəl hər bir müəllim özü bu keyfiyyətlərə malik olmalı, davranışı, rəftarı, ətrafa münasibəti, yüksək mədəniyyəti, ən əsası, dərin biliyi, savadı ilə şagirdlərinə nümunə olmalıdır.

Rövşən Ağayevin canlandırdığı Adilə xanım obrazı məhz belə müəllimlərdəndir. O, şagirdlərə sadəcə fransız dilində yazıb oxumağı öyrətmir, eyni zamanda, Fransanın görkəmli yaradıcı ziyalıları, bu ölkənin tarixi, mədəniyyəti, iqtisadi-siyasi həyatı ilə bağlı maraqlı məlumatlar verir. Adilə müəllimə qırx beş dəqiqəlik dərsi elə aparır ki, hər bir şagird bu müddət ərzində özünü Fransada, Parisdə hiss edə bilir. Azərbaycan ədəbiyyatının klassiklərinin fransız dilinə tərcümə olunan əsərlərindən tutmuş Ümummilli lider Heydər Əliyevin, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin, eləcə də Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevanın Parisə, Fransanın dövlət xadimlərinin Bakıya səfərlərinə kimi bir-birindən maraqlı hadisələri şagirdlərin diqqətinə çatdırır.

Povestin birinci fəslində oxucu əsas personajın keçmiş tələbəsi olmuş hazırda investisiya və tikinti şirkətinin baş direktoru, millət vəkili Rauf Əhədovla tanış olur. Bu qəhrəmanın səsi, gözəl nitqi, aydın fikirləri, qabiliyyəti, savadı ilə Adilə müəllimənin çəkdiyi əziyyətin hədər getmədiyini sübut edir. Baş direktorun Fransaya rəsmi səfəri ilə bağlı hissədə müəllim iki ölkə arasındakı işgüzar əlaqələr barədə ətraflı məlumat verir.

İkinci fəsil baş direktorun paytaxtda gəzintisinə həsr olunub. Onun Bakının keçmişi və bu günü ilə bağlı xatirələri sayəsində oxucu şəhərin tarixi haqqında müfəssəl məlumat əldə etmiş olur. Rauf Əhədovun şəhər gəzintisi zamanı təsadüfən müəlliməsi Adilə xanımı görməsi ilə əsərin maraqlı hissəsi başlayır. Burada qəhrəmanın məktəb illəri, sinif yoldaşları haqqında xatirələri, təhsillərini başa vurduqdan sonrakı həyatlarından bəhs etdikləri söhbətləri qələmə alınır.

Povestin üçüncü hissəsində Adilə Qurbanovanın mənzilində şagirdləri ilə görüşü təsvir olunur. Xəyalən 40-45 il əvvələ qayıdan şagirdlərin hər biri Adilə müəllimənin ən çox yaddaqalan dərslərinin mövzusu barədə söhbət açırlar. Oxucu əsərin bu hissəsində Azərbaycan klassiklərinin fransız dilinə tərcümə olunmuş əsərləri, Fransa ədəbiyyatından maraqlı nümunələr, o zaman gəzintiyə çıxdıqları şəhərin maraqlı tarixi yerləri barədə maraqlı məlumatlar, hətta Şarl de Qollun Bakıya gəlişi, Müslüm Maqomayevin Fransaya möhtəşəm qastrol səfəri barədə bir-birindən maraqlı faktlarla tanış ola bilər.

Üçüncü hissədəki söhbətlərin davamı olan dördüncü fəsil vaxtilə Azərbaycanda yaşamış, işləmiş fransızlara və Fransada fəaliyyət göstərmiş azərbaycanlılara həsr olunub. Burada əsas diqqət Fransa Müqavimət Hərəkatının görkəmli nümayəndəsi Əhmədiyyə Cəbrayılovun və İkinci Dünya müharibəsi başa çatdıqdan sonra əri ilə birlikdə Azərbayacana gələn fransız qadın Joanna Botto Jan - Əminənin mürəkkəb taleyinə yetirilib. Oxucu, həmçinin, Adilə Qurbanovunun dilindən XIX-XX əsrlərdə neft sənayesinin inkişafında iştirak etmiş Fransa şirkətlərinin faəliyyəti ilə bağlı da maraqlı məlumatlar əldə edə bilər.

Kitabın beşinci fəsli günümüzün ən aktual mövzusu olan təhsil sahəsindəki problemlərə həsr olunub. Müəllifin fikrincə, tədris materiallarının prinsiplərində, müəllim və valideynlərin tədris prosesindəki rolunda yenilənməyə, tədris prosesində innnovativ texnologiyaların tətbiqinə ehtiyac var. Məhz burada əsərin əsas motivi üzü çıxır - Rövşən Ağayev təhsil sahəsindəki problemlərin həllində müəllimin mənəvi keyfiyyətlərinin, işə münasibətinin, cəmiyyətin onun əməyinə verdiyi qiymətin mühüm rol oynadığı qənaətinə gəlir. Povestin personajları bu sahədəki diqqətlə öyrənilməsi tələb edilən bir sıra həssas mövzuları göstərməyə çalışırlar.

Səlis dili, zəngin tarixi bilikləri və pedaqoji təcrübəsi sayəsində Rövşən Ağayev olduqca maraqlı povest ərsəyə gətirmişdir. Kitabda tarixi yerlərə, tanınmış insanlara, bir sıra fransız tədqiqatçıların araşdırmalarına çoxsaylı istinadlar verilir. Bütün bunlar "Fransız dili dəsrləri" povestinin qısa müddət ərzində geniş oxucu kütləsi qazanacağını deməyə əsas verir.

Rafiq ƏLİYEV

525-ci qəzet.- 2019.- 6 dekabr.- S.13.