Zirədə Mirzə Bala Məhəmmədzadə Günü

AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu, Xəzər Rayon İcra Hakimiyyəti və Zirə Mədəniyyət Mərkəzinin birgə təşkilatçılığı ilə "Zirədə Mirzə Bala Məhəmmədzadə Günü - 120" adlı tədbir keçirildi.

İştirakçılar öncə Zirə qəsəbəsində Yeni Sahədə Mirzə Bala Məhəmmədzadənin adı verilən əsas küçələrdən birində onun barelyefinin açılışında iştirak etdilər. Açılış mərasimində AYB-in katibi, əslən zirəli olan şair İlqar Fəhmi qonaqları salamladıqdan sonra sözü professor, filologiya elmləri doktoru Asif Rüstəmliyə verdi. Onun çıxışından sonra AMEA-nın vitse-prezidenti, Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun direktoru, akademik İsa Həbibbəyli və Xəzər rayon İcra hakimiyyəti başçısının müavini Arif Balayev barelyefin açılışını etdilər.

Zirə Eko-Parkında görülən işlərlə tanışlığın ardınca Zirə Mədəniyyət Mərkəzinin konfrans zalında M.B.Məhəmmədzadəyə həsr edilmiş elmi konfrans keçirildi. Eyni zamanda, M.B.Məhəmmədzadənin "İstiqlal mücadiləsi" (Zirə Mədəniyyət Mərkəzi, 2018, 448 səh. Tərtibçi və ön sözün müəllifi A.Rüstəmli) kitabının və professor A.Rüstəmlinin "Zirədən başlanan yol. M.B.Məhəmmədzadənin həyatı, yaradıcılığı və mühiti" (Zirə Mədəniyyət Mərkəzi, 2019, 304 səh.) adlı monoqrafiyasının təqdimat mərasimi də gerçəkləşdi. Tədbirdə Ədəbiyyat İstitutunun direktor müavini Əlizadə Əsgərli, elmi katib Mehman Həsənli, digər alimlər Yaşar Qasımbəyli, Qürbət Mirzəzadə, Əhməd Qəşəmoğlu, Nizami Muradoğlu və başqaları da iştirak edirdilər.

Konfransı idarə edən akademik İsa Həbibbəyli geniş və əhatəli giriş sözü söylədi. Bildirdi ki, görkəmli ictimai-siyasi xadim və ədəbiyyatçı Mirzə Bala Məhəmmədzadəyə həsr olunmuş bu tədbir də Azərbaycan Prezidentinin görkəmli şəxsiyyətlərimizin yubileylərilə bağlı tarixi sərəncamları əsasında görünən işlərin davamı sayılmalıdır. İ.Həbibbəyli çıxışında qeyd etdi ki, bugünkü müstəqil Azərbaycan dövləti Xalq Cümhuriyyətinin varisidir. Xalq Cümhuriyyəti bizim müstəqil dövlətin təməllərini yaradıb, bir sıra vacib tədbirlər həyata keçirib. Akademik Zirə kəndinə birinci dəfə gəldiyini, burada çox nümunəvi bir inkişafın şahidi olduğunu diqqətə çatdırdı. Bu inkişafın nəticəsidir ki, bu gün burada dörd mühüm hadisə baş verdi. Birincisi küçənin açılışıdır, ikinci isə baralyefin açılışı. Üçüncü mühüm hadisə konfransın təşkil olunması və dördüncü də kitabların təqdimatının keçirilməsidir. İ.Həbibbəyli çıxışının sonunda vurğuladı ki, ölkə rəhbərinin Cümhuriyyətlə bağlı verdiyi sərəncama uyğun olaraq bu mövzuda yeni araşdırmalar aparılır. Professor Asif Rüstəmli də bu sahədə öz xidmətlərini əsirgəmir, sadəcə Mirzə Balanın kitablarını tədqiq etmir, həm də əsərlərini toplayıb nəşrə hazırlayır.

Sonra söz "Mirzə Bala Məhəmmədzadə və Azərbaycan Cümhuriyyəti" mövzusunda məruzə edən İlqar Fəhmiyə verildi. O, qonaqları salamlayıb, bu ağır işin öhdəsindən gəldiyi üçün A.Rüstəmliyə təşəkkür etdi. Bildirdi ki, Mirzə Bala Məhəmmədzadənin bədii əsərləri ilə yanaşı, elmi-tədqiqat əsərləri də nəşr olunub təbliğ edilməlidir.

Professor Asif Rüstəmli isə "Mirzə Bala Məhəmmədzadənin həyat və yaradıcılığının Bakı dövrü" mövzusunda məruzə etdi. O çıxışına bu sözlərlə başladı ki, Mirzə Bala Məhəmmədzadə 120 il öncə elm dalınca bu kənddən yol almışdı, buna görə də onun adı verilən küçənin açılışı həmin yolun rəmzi kimi başa düşülməlidir. Məruzədən məlum oldu ki, Mirzə Bala Məhəmmədzadə 1923-cü ildə xilas üçün Zirədən İrana keçib. Bu onun Azərbaycan xalqı üçün açdığı işıqlı yolun davamı olaraq xarakterizə edilir. Bu yolda qətiyyətlə irəliləyən gənc Mirzə Bala 20 yaşında bütün türk dünyasında yayılan jurnalın baş redaktoru olmuşdur. A.Rüstəmli bir məsələni də diqqətə çatdırdı ki, Qırmızı ordu tərəfindən Azərbaycanın müstəqilliyinə qəsd ediləndə Mirzə Bala Məhəmmədzadə çəkinmədən öz məsləkdaşlarını İçərişəhərdəki evinə cəm edərək gələcəklə bağlı planlar qurmuşdu. Yaradıcılığı haqqında qeyd etdi ki, "Yeni Qafqaziya" və "Odlu yurd" jurnallarındakı əsərlərini toplasaq, üç cildlik yaranar: "İlk dəfə 1991-ci ildə konfransda mən Mirzə Bala Məhəmmədzadənin publisistikası haqqında məruzə etdim, onun 100 illiyi də Ədəbiyyat İnstitutunda qeyd olunmuşdu. "İstiqlal fədaisi" adlı məqaləm "Panoram" qəzetində çap olundu. Burada göstərilən slaydlar filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Zakirə Ağayevaya məxsusdur. Akademik İsa Həbibbəyliyə kitabın adının seçimində və tərtibində böyük əmək sərf etdiyinə görə təşəkkürümü bildirirəm. Azərbaycanımızı ucaldan Prezidentimizə və Heydər Əliyev Fonduna da dəstək üçün minnətdaram".

Türkiyə Səfirliyinin mətbuat müşaviri Hamid bəy Qaradəniz 120 il öncə dünyaya gəlmiş Mirzə Bala Məhəmmədzadənin ehtiramla xatırlanmasını ona olan sevginin təzahürü kimi mənalandırdı. Türkün böyük insanlarından M.Ə.Rəsulzadənin Ankarada, Mirzə Bala Məhəmmədzadənin İstanbulda uyumasını milli birliyin əlamətləri kimi qiymətləndirdi.

Bakı Dövlət Universitetinin professoru Cahangir Məmmədi dedi ki, ilk dəfə olduğum bu kəndin adına bir "v" hərfi də artırıb "Zirvə" adlandırmaq yanlış olmaz. O da qeyd etdi ki, Mirzə Bala Məhəmmədzadə jurnalistika fakultəsinin tələbələri üçün böyük örnəkdir.

BDU-nun professoru Nəsir Əhmədli qeyd etdi ki, mən mətbuat tarixçisi olmasam da, keçmiş müəllimlərimizi öyrənib təbliğ etməyin tərəfdarıyam: "Əvvəlki illərlə müqayisədə artıq Mirzə Bala Məhəmmədzadənin əsərlərini Asif müəllim kimi tədqiqatçıların sayəsində əldə edə bilirik".

M.B.Məhəmmədzadənin tədqiqatçısı Əfqan Vəliyev çıxışında bir sıra maraqlı məqamlara toxundu: "Mən 26 ildir ki, Mirzə Bala Məhəmmədzadənin məzarını ziyarət edən bir insanam. Zirə torpağından aparıb onun qəbrinə səpmişəm. Cümhuriyyət yıxılıb ölkəmiz işğal olunanda bolşeviklərin müsadirə etmək istədikləri, üstündə qan olan bayrağı Mirzə Bala onların əlindən alaraq həmişə özü ilə gəzdirmişdir. Mən həmin bayrağı və topladığım digər əmanətləri dövlətimizə bağışlamışam". Mirzə Bala Məhəmmədzadəyə Azərbaycan Cümhuriyyətinin tarixini yazmaq həvalə edildiyini söyləyən ziyalı, Mirzə Balanın ağır xəstə olan qızının həmin bayrağı gördükdən sonra yaxşılaşdığını və hələ də yaşadığını bildirdi. Özüylə gətirdiyi xəritəni, Mirzə Bala Məhəmmədzadənin son məktubunu və digər əşyaları nümayiş etdirdi.

Professor Bədirxan Əhmədli isə Mirzə Bala Məhəmmədzadənin yaradıcılığı ilə tanışlığının 1991-ci ildəki konfransdan başladığını nəzərə çatdırdı. Çıxışında qeyd etdi ki, mühacirətdə istiqlalı əsasən üç şəxsiyyət fəal şəkildə yaşadıb: Məhəmməd Əmin Rəsulzadə, Mirzə Bala Məhəmmədzadə və bu mövzuda şeirlər yazmış şair Gültəkin. Onların hər birinin yaradıcılığının baş obrazı Azərbaycan idi.

Xəzər rayonu icra başçısının müavini Arif Balayev ziyalılara, alimlərə, qonaqlara, konfransın keçirilməsinə təşəbbüs göstərən Baba Rzayevə təşəkkürlərini ünvanladı.

Sonda akademik İsa Həbibbəyli Zirə Mədəniyyət Mərkəzi ilə Ədəbiyyat İnstitutunun birgə tədbirinin uğurlu əməkdaşlıq nümunəsi olduğunu vurğuladı. Nadir nəşrlər hesab olunan Nizami Gəncəvinin "Xosrov və Şirin" poemasını və "Naxçıvan xalçaları" kitablarını mərkəzə hədiyyə etdi.

Gülnar SƏMA

525-ci qəzet.- 2019.- 5 iyun.- S.10.