"Bir qələmdi, bir dəftər, bir ömür"...   

 

 

 

"Pəncərəmin pərdəsini havalandıran rüzgar..." - Ləman Sam oxuyurdu. Mən pərdəsiz pəncərəmdən rüzgarın ağaclara sığal çəkməsinə baxırdım. Ürəyimdən elə keçirdi ki, kimsə gəlsin, bir şeir söyləsin, ruhuma sığal çəksin...

Ruhumda düyünlənən "gəl" sözünün tilsimini qırmağa gəlirdi o... Yoldaydı... Yadımdadı, bir dəfə gəlişini gözləyirdim, dilimdən yollara qarğış çıxmışdı: "Sən gedən yollara elə söymüşəm, Abrı olsa, bir adam aparmaz!" demişdim. , mən yollara söymüşdüm... Onları əzizləmək, bağrıma basmaq yerinə, bildiyim bütün diləgəlməz sözləri nəfəsimlə üfürmüşdüm yollara sarı... 

Sədnik Paşa Pirsultanlı deyirdi, "özümdən keçir bu yollar, sözümdən keçir bu yollar"... Əkbər Qoşalı da "Mən yollarda ölər olsam, ya yolçu, "yol sağ olsun, olan işdi" deyərsən..." - söyləyir...

Barmaqlarımın ucunadək qəriblik yaşayıram rəhmətlik Sədnik Paşanın da, Əkbər müəllimin misraları önündə... Mənim yollara olan qəzəbim sevgimdəndirmi? Yoxsa, bu iki insanın yolun mistikasına olan heyranlığından bir damcı da olsa oğurlamağa çalışmalıydımmı? Yox! Mən bir ovuc yuxu payıydım Sədnik Paşa Əkbər Qoşalının şeir dünyasındakı yollarda... Mən yolları bilərzik edib biləyimə dolaya bilmişdim, mən yolların bəzənməsini yarımın gəlişinə bağlaya bilmişdim, amma heç vaxt ürəyimi yolçu etməmişdim. Bunu bacarmaq üçün gərək "Ürək daşı" oxumalıymışam:

Mən yol gözləyirəm, yol məni deyir,

ürəyim yoldadı, ürəyim yolçu...

Bütün cığırlar ya yolların ulusu, ya da balasıdır. Bu gün bir cığır da yanağımda vardı, yolçusu da bircə damcıydı... Mən gələnimi gözləyirdim... şair İbrahim İlyaslının "Ürək daşı"na yazdığı ön sözü oxuyurdum: "Əkbər Qoşalı imzası təkcə Azərbaycan oxucusu üçün deyil, ümumtürk coğrafiyası üçün bəlli sayğı duyulan bir imzadı". 

Yaşamaram künc-bucaqda onun-bunun eşqinə!

Yaşayaram TURAN adlı bir acunun eşqinə!

- deyən bir adamla hansı soydaş qürur duymaz ki?

***

Yaddaşıma etibar etmirəm; məni yarı yolda qoymağı çox olub. Hələ utandırmağını demirəm; bəlkə, milyon dəfə edib bu "həyasızlığı". Amma yenə gözlərimi qıyıb xatırlamağa çalışıram. Deyəsən, 2015-ci il idi. Könül Aydın Nehmət Əkbər Qoşalının şeirləri haqda qeydlərini, deyəsən, "Türküstan"da çap etdirmişdi. Məndən öncə anam oxumuşdu o yazını. Həmin gün işdən gələndə anam məni iki misrayla qarşı-lamışdı: 

Səni varlığıma ac qoyacağam,

daha xatirəmi yavanlıq eylə.

Gülümsəmişdim... Anam isə kövrəlmişdi, "Əkbər Qoşalı da bilirmiş yavanlıq nədir..." - demişdi...

Anamın o günkü heyrəti illərin arxasında qalıb, amma mən onu bu gün anladım. Tanımadığı rəssama "sən fırçan!" deyə and yeri qoyan bir ruh adamının kəkotu çayından dəli olmağı tarixin yaddaşında cücərən nadir duyğulardandır...

Kəkotu çayının

odanı başına götürmüş

ətrindən

dəli olmağı gəlir adamın;

Əlimdə şeir dəftəri...

Sonra da oturub Qoşa kəndinin addım atmağa hünər istəyən dolaylarını, dağın yamacında yumrulanıb yatan evlərini düşünürəm. Şairə haqq verirəm, şairliyin sinonimi kimi yaşadığı dəliliyə təslim olmağa dağlar qoynundakı kəndin havası da bəsdi...

"Dillər var - adımı təzə saxlayıb..." deyir Əkbər Qoşalı. Düz deyir! Amma "qarımış arzusu" olanı nahaq danlayır. Axı, onun təbirincə desək, hamı "eşqin əlinə havayı düşmür"... hamı "qara günlərin ömürdə axşamladığı" görmür... 

Külüngümü-söz mülkümü,

Fərhad kimi alıb ələ,

Mən bir arx çəkəcəyəm

ürəyindən

                ürəyimə...

Əkbər müəllimin hələ tələbəliyin ilk illərində külüngü - söz mülkü ilə Fərhadlıq etməyə hazır ikən, külüngsüzləri düşünmüşdümü, görəsən?

***

Dəhlizdən ayaq səsləri gəlir. Bütün diqqətimi toplayıb dinləyirəm. Səslərin otağımın qapısına yaxınlaşmasını istəyirəm... Amma yox... Qonşu otağın qapısı cırıltıyla açılıb örtülür. Səbrim tükənir... "Gələndə ona deyəcəyəm?" - sualı gəlir ağlıma. Ehtimalları sıfırlamaq bir udum su içmək kimidir. Əsl hünər, qarışıq ehtimalların içindən ruhuna yaraşanı seçməkmiş...

***

Bəzən, "bu gün son gün olsa..." deyə düşünürük... Hamımız düşünürük bu cür, gizlətməyə ehtiyac yoxdur. o sonu müxtəlif formada xəyal edirik. Əkbər Qoşalı üçün son Nuh əyyamından qalma ehtimalmış: "Bir gün bassa su dünyanı, Nuhmu ollam, Ağrıdağmı?" - deməsi onun sona inanmadığını sübut edir. Demək, şair üçün sonlar həmişəyaşıldır.

Nakam şair Hamlet Kazımoğlunun 25 yaşına dediyi şeirdə Əkbər Qoşalının sona fərqli baxışını görmək olur. Bu dünyadan duyğularını yığışdırıb gedən bir şairdən geriyə qalanların kiminsə könül bağçasının ilk qızılgülləri olduğunu anlamaqda gecikməyib şairin şair dostu...

50 yaşın yarısında

qazancın yarımçıq kədərdi,

yarımçıq sevinc

bir yarım kitablıq şeirin.               

Yarım kitablıq şeir bütöv yaşantıların ilk səslənişi ola bilər... Kim bilir?! Axı, şair olmaq da Tanrı ərməğanıdı, alın yazısıdı... "Elə bil anadan bir doğulmuşuq, özümü kağızdan ayırammıram" - deyən Əkbər Qoşalı üçün bunu anlamaq çətin olmayıb. Elə ona görə əmindir ki, "Bir qələmdi, bir dəftər, bir ömür: bu yığvaldı, elə-belə gəlməyib"... 

***

Yenə baxıram boz buludun çiyninə... Yenə göndərirəm fikirlərimi şeiriyyətin İrəm bağına... Çoxdandı, bir şeir pıçıldamadığımı xatırlayıram. Üşüyür əllərim... Nəfəsimlə isidirəm bu dünyanın bütün dərdlərini bir şeirə qurban etməyə hazır olduğumu anlayıram... Yenidən oxuyuram "Ürək daşı"... Üşüyən əllərim isinən ruhumun qarşısında utanır. 

Şairlər yanar-qovuşar:

yandı şam, yandı pərvanə...

Sübh ölər, axşam qayıdar,

şamlar, dörd yanı pərvanə.

Təsəllim olan iki misranı isə ucadan oxuyuram:

Danışmağa söz qalıbsa,

şairə şeirə şükür!..

"Ölümsüzlər" filmində Zevsin insan oğluna dediyi sözləri xatırlayıram: "Önəmli olan həyatı necə gəldi yaşamaq deyil, doğru şəkildə yaşamaqdır"... Özümə haqq qazandırmaq istəyirəm ki, mən həyatımı mənalı yaşayıram. Yenə fikrim dəhlizə köklənir; qapının o üzündəki sükuta nifrət edirəm... Gözlədiyim addım səsləri eşidilmir...

Qəhərlənmək istəmirəm daha, ürəyimi "Ürək daşı"na söykəyirəm... bu an üçün məni ifadə edəcək şeiri, nəhayət ki, tapıram: 

Qadınlar oğul gətirir

bu dünyaya,

kişilər şeir...

Qadınlar şeir oxuyur,

kişilər qadınları.

Qadınlar beşik yürgələyir -

gələcək arzulu körpə beşiyi,

kişilər keçmişdən qalma bir dərd.

Qadınlar türkü deyə-deyə bayraq tikir,

kişilər bayraq uğrunda gedir.

Qadınlar xalı toxuyur,

sərmək üçün yarı gələn yollara.

Kişilər yollar açır

yalçın qayalardan,

el sarı gələn yolları.

Qadınlar gözəl olur,

kişilər gözəl sevgili,

sevgiləri nur kimi titrəyir,

qadınların üzündə,

Sevilənlər gözəlləşir -

sevgilər itməyir.

Qadınlar da ölür, kişilər də,

qadınları tabuta qoyurlar,

Kişilərsə

ölməmişdən öncə,

özlərini bir qadın bətninə

qoyub gedirlər.

Qadınlar kişilərin çiynində gedir,

kişilər qadınların göz yaşında...

Qapı açılır, gözlədiyim gəlir... Üzündəki işıqdan, baxışından anlayıram ki, məni aparmağa gəlib. Kədərim, darıxmağım, qəhərim təbəssümündən asılıb intihar edir...

Əkbər Qoşalının dediyi kimi, bəzən "təbəssümlərin bir dünya olduğu"nu anlayıram...

 

 

Şəfa VƏLİ

 

525-ci qəzet.- 2019.- 6 mart.- S.8.