İnnovasiyalarla ayaqlaşmağa çalışan təhsil sistemi
Ailə, müəllim,
cəmiyyət üçbucağı birləşsə, gənc
nəsildə milli mənlik şüurunu doğru və
düzgün formada inkişaf etdirmək olar
Təhsil
sahəsində ard-arda innovasiyalar tətbiq olunduqca müəllimlərin
də sürətlə dəyişən bu proseslə
ayaqlaşması, yeniliklərə adaptasiya ola bilməsi şərtdir.
Bu isə bir qədər çətin prosesdir. Lazımdır
ki, təhsil sahəsində tətbiq olunan yeniliklərlə
bağlı müəllimlər təkcə məlumatlanmasın,
həm də müəyyən seminarlar, tədbirərlə
yaxından tanış olsunlar. Bu da həmin innovasiyaların təhsil
sistemində sürətlə və düzgün şəkildə
tətbiqinə zəmin yaradır.
Həmsöhbətimiz
Səidə Quliyeva da məhz bu məsələ ilə
bağlı Təhsil Nazirliyinin dəstəyi ilə bir
sıra işlər görüb.
O,
nazirlik tərəfindən keçirilən bir müsabiqəyə
bu mövzuda ideya verib və onun bu ideyası rəğbətlə
qarşılanıb. Beləcə, onun "Həmkardan həmkara
dəstək" layihəsi bir neçə ay məktəblərdə
tətbiq olunmağa başlayıb.
Səidə
Quliyeva ilə müsahibəni təqdim edirik.
***
- Səidə xanım, necə oldu ki, bu layihəni
hazırlamağa, təhsil-tədris
prosesində təşəbbüskar
addımlar atmağa başladınız?
- Mən Ucar rayonunun kiçik bir kəndində, Qazyan kəndində dünyaya gəlmişəm. Ailəm ziyalı
insanlar olub. Məndə də təhsilə, onun inkişafına maraq belə yaranıb. Azərbaycan Müəllimlər İnstitutunun İbtidai təhsilin metodikası və pedaqogikası fakültəsini bitirdikdən
sonra Ucar rayon Ə.Məmmədxanlı kənd
ümumi orta məktəbinə ibtidai sinif müəllimi vəzifəsinə qəbul
olundum. Hələ də orda işləyirəm. Şagirdlərin sevgisi müəllimliyə
olan həvəsimi daha da artırdı.
Bu sevgini gördükcə,
nə yaxşı ki, müəllim olmuşam, deyirəm.
- Yəqin ki, Təhsil Nazirliyinin hər il
belə bir müsabiqə keçirdiyindən
çoxlarının xəbəri
yoxdur. Bu layihə
nədir və hansı mövzular ətrafında keçirilir?
- Azərbaycan Respublikasının
Təhsil Nazirliyi hər il
qrant layihələr təşkil edir. Burada məqsəd bütün ümumtəhsil müəssisələrində
çalışan pedaqoji
işçilər üçün
təhsildə inkişaf
və innovasiyaların
düzgün mənimsənilməsidir.
Bu, həm dövlət
ümumtəhsil müəssisələri,
həm də təşkilati-hüquqi formasından
asılı olmayaraq bütün ümumtəhsil
məktəbləri üçün
nəzərdə tutulur.
Bu il də
həmin qrant müsabiqə dördüncü
dəfə keçirildi
və mənim təqdim etdiyim layihə qəbul olundu.
- Seçilən və artıq üç aydır məktəblərdə
tətbiq olunan layihənizdən də bəhs edərdiniz.
- Mənim "Həmkardan həmkara dəstək"
layihəm təhsildə
metodiki xidmətlə
bağlıdır. Bu, hər bir müəllimin
ixtisasının və
peşə ustalığının
artırılması, pedaqoji
kollektivin yaradıcı
potensialının inkişafı
və onun yüksədilməsi üçün
qarşılıqlı tədbirlər
sistemidir. Ümumiyyətlə, pedoqogika elminin nailiyyətləri və pedaqoji prosesdə yaranan qabaqcıl təcrübələrin təhlili
metodik işin əsasını təşkil
edir. Son illərin müşahidələri
də göstərir ki, metodiki işin
təşkili ilə bağlı məsələlər,
müəllimlərə metodiki
köməklik göstərilməsi
metodiki kabinələr
tərəfindən sistemli
şəkildə aparılmır.
Ən yaxşı halda bu, əmrlərin, sərəncamların, metodiki
göstərişlərin məcburi
şəkildə yerinə
yetirilməsi ilə məhdudlaşır.
Düşünürəm ki, sistemli metodiki
fəaliyyətə zərurət
yaranıb. Buna görə
də ölkəmizdə
metodiki xidmətin strukturunun yenilənməsinə
də ehtiyac var. Düzdür, uzun müddətdir ölkəmizdə
təhsil islahatları
aparılır, innovasiyalara,
təcrübi- ekspermental
fəaliyyətə üstünlük
verilir. Belə bir vaxtda metodiki
kabinələr mövcud
yenilikçi iş sistemi ilə, real vəziyyətlə ayaqlaşa
bilmir. Elə buna
görə, düşünürəm
ki, inkişaf etmiş ölkələrin
təcrübəsindən istifadə
etmək zəruridir. Bizim məktəblər üçün
metodiki xidməti daha əlverişli, səmərəli, təhsil
sisteminin işçiləri
tərəfindən qəbul
edilə bilən səviyyədə yeni bir model yaradılmalıdır.
Bu baxımdan metodiki iş müəllimin peşə ustalığının
və ixtisas səviyyəsinin artırılması
üzrə məqsədyönlü,
sistemli, kollektiv və fərdi, nəzəri və praktiki fəaliyyətdir.
Bu da onu göstərir ki, metodik iş həm də məktəbdə təlim-tərbiyə
prosesinin idarə olunması üçün
bir vasitədir.
- Bəs məktəblərdə
sözügedən metodiki
iş necə təşkil olunur?
- Bu gün məktəblərdə
metodiki işin iki əsas forması
fəaliyyətdədir: fərdi
və kollektiv forma. Fərdi iş deyərkən, müəllimin
öz ixtisası ilə bağlı fərdi fəaliyyət göstərməsi, qabaqcıl
pedaqoji təcrübənin
öyrənilməsi və
tətbiqi, ixtisasına
və elmi metodik işlərə dair televiziya və radio verilişlərə
baxması, özü
üçün məlumat
toplaması, özünütəhsil
yolu ilə pedaqoji, psixoloji və metodiki ədəbiyyatı mütaliə
etməsi, elmi-metodiki mözvularda mətbuatda və konfranslarda çıxışları nəzərdə
tutulur.
Kollektiv
iş forması isə fasiləsiz təhsil sistemində müəllimlərlə aparılan
bütün işlərin
müzakirəsini nəzərdə
tutan, məktəb daxiləndə aparılan
müxtəlif metodiki
işlər çərçivəsində
mühüm yer tutan bir təlim-tərbiyə
prosesidir. Məktəbdə metodiki işlərin
təşkili zamanı
da planlaşdırılmaya
ehtiyac var. Biz istəyirik
ki, məktəblərdə
müəllimlərin fəaliyyət
planının tərtibi
aylar və illər üzrə düzgün formada aparılsın. Biz bu
metodikanı tətbiq
edərək məktəblərdə
dərslərin və
müəllim-şagird münasibətlərinin
ildən-ilə yaxşılaşdırılmasına
nail ola bilərik.
Burada əsas məqsəd öncəki
illə müqayisədə
sonrakı ilin tematik planlaşmaları, mübahisəli pedaqoji məsələlərin həlli,
yeni tədris proqramları və təlim metodları, dərs zamanı şagirdlərin meyl, maraq və qabiliyyətlərinin
nəzərə alınması,
eyni zamanda, dərs prosesində təlim, tərbiyə və inkişafetdirici funksiyalarının həyata
keçirilməsidir.
- Haqqında danışdığınız
layihə müəllimləri
də yeni dövr təhsil modelinə hazırlayan çox gözəl proqramdır. Bəs bu layihə
təkcə Ucar rayon məktəbləri üçün
nəzərdə tutulub,
yoxsa başqa məktəblərdə də
tətbiq olunacaq?
- Bəli, layihə 2020-ci ildə 15 sentyabrdan 15 dekabra qədər bir müddətdə - üç
aydır davam edir. Artıq layihəmizin təlimləri
yekunlaşmaq üzrədir.
Layihə altı təlimdən
ibarət idi və pandemiya səbəbiylə biz bu layihəni onlayn şəkildə keçməli
olduq. Bu layihə Ucar rayonunun bütün məktəblərinin müxtəlif
fənn müəllimləri
üçün nəzərəd
tutulmuşdu. Beləcə, biz layihəni Ucar rayonunun qırx yeddi məktəbində, hər təlimdə altı məktəbin nümayəndəsi ilə
keçirdik. Burada əsas
məqsəd metodik birləşmə rəhbərlərinin
məktəblərə gələn
yeni müəllimlərin
işinin düzgün
təşkilində onlara
kömək etməsi
yollarının mənimsənilməsidir.
Düzdür, bu layihə
hələ ki təkcə Ucar rayon məktəblərini əhatə
etdi. Amma niyə də
olmasın, gələcəkdə
başqa rayon məktəbləri
üçün də
bunu tətbiq etməyi düşünürəm.
- Siz həm gənc
müəllimsiniz, həm
də təhsillə,
tədris metodikası
ilə yaxından tanışsınız. Sizcə, gənc
nəsildə milli mənlik şüurunu inkişaf etdirmək, vətənpərvərliyi düzgün
formalaşdırmaq üçün
xüsusi bir metodika tətbiq etmək lazımdırmı,
yoxsa bu dəyərlər ailədəmi
aşılanmalıdır?
- Əlbəttə, həm
məktəbdə, həm
ailədə. Bunun üçün məktəblərdə layihələr
təşkil olunur və zaman keçdikcə
bu layihələrə
daha çox üstünlük verilməlidir.
Amma ən vacib məsələ
bu prosesdə müəllim-ailə-cəmiyyət üçlüyünün rolunun
qarşılıqlı olmasıdır.
Əgər bu üçbucaq
birləşsə, gənc
nəsildə milli mənlik şüurunun düzgün inkişaf etdirilməsi ən dolğun və doğru formada aparılmış olar.
Natəvan ABDULLAYEVA
Yazıdakı materiallar Azərbaycan
Respublikası Prezidenti yanında Kütləvi
İnformasiya Vasitələrinin
İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyi ilə çap olunur
525-ci qəzet.- 2020.- 3 dekabr.- S.13.