Əbədiyyət nəğməsi

Əsl qəhrəmanlar haqqında ölməz nəğmələr adətən onlar əbədiyyətə qovuşandan sonra yaranır. Əslində, bunlar yaşarılıq, igidlik və cəsurluq haqqında bənzərsiz nəğmələrdir.

Bu günlərdə şəhərimizin böyük tamaşa salonlarından birində qəlbimizi riqqətə gətirən, ruhumuzu yerindən oynadan əbədiyyət nəğməsini dinlədik. Dinlədik və bu möhtəşəm nəğmə varlığımızda bir təlatüm, titrəyiş yaratdı, vətənpərvərlik duyğularımızı coşdurdu.

Söhbət Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin Mədəniyyət Mərkəzində sənətsevərlərə təqdim edilən "Mübariz" adlı musiqili tamaşadan gedir. Adından göründüyü kimi, bu opera əsəri xalqımızın hünərvər oğlu, qəhrəmanlığı dillər əzbəri olan gizir Mübariz İbrahimova və ümumən, şəhidlərimizin əziz xatirəsinə ithaf olunub. Ölkə başçısının "20 Yanvar faciəsinin otuzuncu ildönümü haqqında" sərəncamı ilə bağlı tədbirlər planı üzrə düzənlənmiş yeni səhnə əsərinin librettosu çox sevilən hərbi mahnıların müəllifi, həkim, şair, bəstəkar Şahin Musaoğlu, bəstəkarı Nərminə Nağıyevadır. Tamaşaya rejissor, əməkdar artist İnarə Babayeva quruluş verib. Musiqili tamaşanın quruluşçu baletmeysteri əməkdar artist Ceyhun Qubadov, quruluşçu rəssamı Fərid Nəcəfovdur.

Qarabağ müharibəsinin tüğyan etdiyi illərdə, Müdafiə Nazirliyinin Baş Tibb İdarəsində çalışarkən tez-tez cəbhəyə yollanan, əsgər və zabitlərlə görüşən, bir sözlə, səngər həyatına bələd olan Ş.Musaoğlu hələ həmin dövrdə "İgid əsgər, möhkəm dayan!", "Cənab leytenant", "Vətən əmanəti", "Ölümsaçan yolçular", "Birinci batalyon" kimi hərbi mahnılar, marşlar yazaraq tanınırdı. O dövrün gəncləri belə çağırış ruhlu Vətən mahnılarından təsirlənərək hərbi xidmətə yollanır, dara düşən yurdun harayına qalxırdılar.

Savaş ədəbiyyatımızın tanınmış nümayəndəsi Ş.Musaoğlu "Mübariz" operasının librettosunu yazmaqla yaradıcılığında daha bir ilkə imza atıb. Özü bu barədə deyir ki, "Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Mübariz İbrahimovun şərəfli döyüş yolu barədə əhatəli bir əsər yazmaq ideyası Akademik Opera və Balet Teatrının solisti, vokal sənətimizin tanınmış nümayəndəsi Ramil Qasımovdan gəldi. Bu gözəl təklif ürəyimcə oldu. Hələ bir neçə ay öncə yaradıcılıq işinə başladım. İgid Mübarizin qısa, lakin ləyaqətlə yaşanan həyatını, döyüş yolunu müfəssəl öyrəndim, barəsində yazılmış materialları araşdırdım, əsgər və zabit yoldaşları ilə görüşdüm. Yazdığım birpərdəli, dörd şəkilli mənzum pyes librettonun əsasını təşkil edir. Tamaşa hazırlanarkən yaradıcı qrupumuz, aktyor ansamblı səylə çalışır, ürəklə işləyirdi. Ən xırda nüansı belə gözdən qaçırmaq istəmirdik.

Mübarizin gündəliyini mənə vermişdilər, maraq və həyəcanla vərəqləmişdim. Karandaşla çəkdiyi zabit rəsmləri, habelə Vətəni sevmək çağırışları, düşmən əsirliyindəki yurd yerlərimizi azad görmək arzusu, dostlarına münasibəti, ailəsinə, valideynlərinə sonsuz məhəbbəti, şəhadət barədə düşüncələri ayrı-ayrı xatirələrdə əks olunmuşdu. Bütün bunlar mənə əsərin qəhrəmanı ilə bağlı yeni fikirlər təlqin edir, onun mətin xarakterini daha dolğun çatdırmağa yardımçı olurdu".

Anşlaqla keçən tamaşanı izlədikcə, adı dillər əzbəri olan, hünəri ilə artıq əfsanəyə çevrilmiş Mübarizin səhnə obrazının mükəmməl yaradıldığının fərqindəydim. Azərbaycan vokal məktəbinin layiqli davamçısı, beynəlxalq müsabiqələr laureatı Ramil Qasımov opera səhnəsində Mübariz obrazını canlandırmaqla fitri istedada malik olduğunu bir daha təsdiqlədi. Musiqi tariximizə dahi Ü.Hacıbəylinin cəngavər, döyüşkən qəhrəmanı - Şərqin ən gənc Koroğlusu kimi düşən R.Qasımovun ifasında Mübariz obrazı da canlıdır, diridir, həyatidir.

İncəsənətin mühüm qolu olan teatr sənəti də bütöv bir elmdir. Bu elmə vaqif olmaq üçün dramaturq da, rejissor da və əlbəttə, aktyor da adı çəkilən ecazkar sənətin incəliklərinə yiyələnməli, elə də asan olmayan cığırları, rizləri keçməyi bacarmalı, öz bənzərsiz yolunu, necə deyərlər, kəşf etməlidir. Ən əsası isə öz "mən"ini tapmaqdır. Tamaşaçıların sevimlisi, vokalçı R.Qasımov səhnə həyatı verdiyi Mübariz obrazı ilə öz "mən"ini bir daha parlaq şəkildə təsdiq etmişdir. Onun canlandırdığı yurd qəhrəmanı Mübariz İbrahimov kimdir? Bütün dünyanın göz yumduğu haqsızlığa dözməyib minalanmış ərazidən keçərək, Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin çoxsaylı əsgər və zabitini gözlənilmədən, elə ilk həmlədə məhv edən, düşməni ağır itkiyə məruz qoyan yurd müdafiəçimiz. Cəsur gizir gəbərtdiyi erməni hərbçilərinin silahlarından yararlanaraq dəli bir qan coşğunluğu ilə irəliləyib onlara qarşı beş saat döyüşmüş və qeyri-bərabər savaşda qəhrəmancasına şəhid olmuşdu. Bu, igid Mübarizin qəhrəmanlıq gecəsi idi. O, şərəfli ölümü ilə Azərbaycan əsgərinin nəyə qadir olduğunu, gücünü, qüdrətini, Vətən sevgisini nümayiş etdirmişdi.

Səhnədə döyüş yolunu izlədiyimiz, həm də iman, əqidə adamı olan Mübarizin hər çıxışı, atdığı addımlar, silah yoldaşlarına çağırışları, anası, atası, qardaşları ilə söhbəti onun nəhayətsiz, dopdolu yurd sevgisinin tərcümanı kimi qavranılır. O, çox sevdiyi doğma Vətəni naminə canından keçməyə hazır idi. Tamaşanın dördüncü şəklindəki həyəcan doğuran şəhadət səhnəsi fikrimizə sübutdur. Elin igid oğlu son nəfəsinədək:

Mübarizəm, axır sözüm

Şərafət - Vətən naminə!

Şirin candan keçib gələm,

Şəhidliyi seçib gələm,

Şəhadət - Vətən naminə! - deyir.

Yaxud:

Yağış olub dağlarına yağacağam,

Ulduz olub göylərində doğacağam,

Şimşək olub çaxacağam,

Dəniz kimi coşacağam,

Qisasını alacağam.

Ekran əsərlərindən fərqli olaraq, teatrda od-alov saçan səhnələri canlandırmaq elə də asan deyil. Tamaşada sonuncu döyüş səhnəsi tükürpədən, amansız atəş səsləri altında, dinamik rəqslərin köməyi ilə yaradılmışdır. Bu baxımdan quruluşçu rejissorun (İ.Babayeva) və quruluşçu baletmeysterin (C.Qubadov) fərqli interpretasiyası, fərqli baxışı və səhnə yozumu diqqəti cəlb edir. Dəmiryolu vağzalının perronunda yeniyetmə oğlanın gitarada səsləndirdiyi "Cənab leytenant" mahnısının sədaları altında gənclərin hərbi xidmətə yola salınması, Mübarizin ata-anasına məktub yazdığı səhnələr də maraqlı qurulmuşdur.

Əməkdar artist Cahangir Qurbanov hər obrazda yeni keyfiyyətləri üzə çıxaran aktyorlardandır. O, baş qəhrəmanın atası Ağakərim kişinin obrazını məharətlə yaradır, təsirli ifası ilə yadda qalır. Qeyd edək ki, aktyor oğlu ilə dialoq səhnəsindəki ifalarında qeyri-adi sənətkarlıq göstərir.

Ana obrazı da xüsusilə xoş təsir bağışlayır. İstedadlı aktrisa Səbinə Ərəbli Mübariz kimi mərd oğullar, ərənlər yetişdirən anaların daxili aləmini, saf duyğularını, el-obaya bağlılığını öz oyununda ön plana çəkir, incə boyalarla açır.

Əməkdar artist T.Ağasıyev və T.Yəhyayev (qardaşları), Ş.Cəfərov (komandir), E.Əhədzadə (əsgər) və A.Həsənovanın (Xəyal) ifaları da alqışlarla qarşılanmışdır. F.Əmirov adına Azərbaycan Dövlət Mahnı və Rəqs Ansamblının, C.Cahangirov adına xorun ifaları səhnə əsərinin uğurlu alınmasına, dramaturji baxımdan bitkin və mənalı formada tamaşaçıya çatdırılmasına xidmət edir.

Ramil Qasımovun ifasında savaş yolçusunun coşqunluq və əzəmətlə səslənən monoloqu - son ariyası isə unudulmur, qəhrəmanlıq və ölməzlik rəmzi kimi hayqıraraq milli qürur hissini oyatmağa, bizi daha həmrəy və iradəli olmağa, düşmən üstünə yeriməyə, intiqam almağa səsləyir. Haqqında fikirlərimi bölüşdüyüm, daim cəlbedici və aktual olan müharibə mövzusuna həsr edilmiş bu opera yurd sevgisi, vətənpərvərlik duyğusu güclü olanların ərsəyə gətirdiyi milli ruhlu əsərdir.

Zemfira MƏHƏRRƏMLİ

Yazıçı-publisist

525-ci qəzet.- 2020.- 1 fevral.- S.21.