El adamı, xeyirxah insan...

Yaşayıb-yaşayıb ömrün yetkin bir mərhələsinə çatanda və çevrilib arxada qalan onilliklərə nəzər salanda, xatırlamağa, arxalanmağa, öyünməyə nəsə tapa bilirsənsə, yaşadıqlarına görə təəssüflənmirsənsə, deməli, ömrün hədər getməyib.

Deməli, Tanrının bəxş etdiyi ömrü doğru-düzgün yaşamaq, ədalətli, xeyirxah, el-oba, cəmiyyət üçün lazımlı, gərəkli olmaq, haqqı-nahaqqa verməmək, başqalarının haqqını tapdamamaq kimi dəyərlərə sadiq qalmağı bacarmısan. Belə yaşamaq, əlbəttə, hər kəsə nəsib olmur. Amma dünya belə dəyərli, qiymətli insanlardan xali də deyil. Bu yazıda məhz elə insanlardan birinin - tanınmış ictimai xadim, iş adamı, xeyriyyəçi Aydın Heydərovun keçdiyi mənalı ömür yoluna qısa da olsa, nəzər salmağa çalışacağıq.

Aydın Vəli oğlu Heydərov 1948-ci il yanvar ayının 25-də Qərbi Azərbaycanın Dərələyəz mahalının Amağu kəndində, Heydərlər tayfasına aid çoxuşaqlı bir ailədə dünyaya göz açıb. Mühasibat texnikumunu bitirmiş atası Vəli Əlioğlu İkinci Dünya müharibəsində iştirak edib, kəndin, mahalın sayılıb-seçilən, nüfuzlu şəxslərdən olub. Aydın müəllimin öz təbirincə desək: "həyatın hər üzünü görən, acı-şirinini dadan, insanın aqili-nadanı ilə rastlaşan, zamanın sərt tufanlarına mərdliklə sinə gərən, xoş ruzigarına qucaq açan atam ömrünün ahıllıq, kamillik və müdriklik zirvəsində durarkən, keçdiyi enişli-yoxuşlu, daşlı-kəsəkli, dərəli-təpəli, dolaylı-düzənli həyat yollarına iftixar və fərəhlə boylana, alnıaçıq, üzüağ baxa bilib. Düz yoldan, doğru inamından, vətəndaş qayəsindən, Allaha, imana, dinə bağlı etiqadından, bir dəfə də olsun, sapmayıb, insanlığını, ləyaqətini, mənliyini, kişi qürurunu həmişə, hər yerdə başından uca tutub". Dərələyəz mahalının Zeyti kəndindən, qorxmaz adam olduğundan el arasında Qanlı Hüseyn kimi tanınan bir kişinin nəslində dünyaya gəlmiş anası Bəyaz xanım da ömür-gün yoldaşı Vəli kişi kimi Amağu camaatı ilə əl-ələ verərək aclığın, qıtlığın tüğyan elədiyi illərdə ata-babadan qalma böyük dəyirmanları hesabına kənd əhalisinin çörəkdən korluq çəkməsinə imkan verməyib: "Hər şey necə başlayır, eləcə də davam edir!" - deyiblər. Atam Vəli kişiylə Bəyaz Anamın başladıqları ailə həyatı kimi! Onlar bu həyata gözəl başlamışdılar deyə, elə sonadək sevgi-məhəbbətlə yaşadılar. Bir-birlərinə mələk kimi, ürək kimi baxdılar. Aydın, tər-təmiz keçmişlərinin üzərində işıqlı gələcəklərini qurmağı bacardılar. Yaşadıqları günün dünəninə şükürlər edib, sabahlarının salamatlığını Tanrılarına pənah aparan, ona iman gətirib, haqqına görə minnətdarlıq edən, ümidlərini ondan üzməyən namuslu, ismətli, vəfalı hayat yoldaşlarına - bir örnək yerinə çevrildilər" (Aydın Heydərovun "Mənim Bəyaz anam" kitabından).

...1954-cü ildə Amağu kənd 8 illik məktəbinin birinci sinfinə gedən Aydın Heydərov 8-ci sinfi bitirəndən sonra təhsilini Şərur rayonunun Yeycə (indiki Yengicə) kənd, Dərələyəzin Qovşuq kənd və Baş Noraşen məktəblərində davam etdirib.

1966-cı ildə orta məktəbi bitirib Bakıya gələn gənc A.Heydərov əvvəlcə Elmi-tədqiqat Əkinçilik İnstitunda kiçik laborant kimi çalışır, bir müddət sonra isə "26 Bakı Komissarları" adına Neftçıxarma İdarəsinin yeraltı təmir sexində işə düzəlir. İşləyə-işləyə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Hüquq fakültəsinə daxil olsa da, bir il sonra oranı yarımçıq tərk edir. 1969-cu ildə Politexnik İnstitutunun Avtonəqliyyatın istismarı fakültəsinə daxil olur, ikinci kursu bitirib Qazaxıstanın Baykonur şəhərinə hərbi xidmətə yola düşür. Hərbi xidmətdən sonra Elmlər Akademiyasının Əkinçilik İnstitutunda akademik Cəlal Əliyevin rəhbərlik etdiyi şöbədə aqrotexnik vəzifəsinə qəbul olunur. 5 il burada çalışdıqdan sonra ovaxtkı Meliorasiya Nazirliyində işə düzələn Aydın Heydərov 1978-ci ildə Kənd Təssərrüfatı Nazirliyinə dəvət alır, nazirlikdə mühəndis kimi fəaliyyət başlayır, 2 il sonra isə idarə rəisi vəzifəsinə irəli çəkilir. Aydın müəllim 1988-ci ilin sentyabr ayına qədər nazirlikdə idarə rəisi olur. Həmin il Azərbaycan SSR-də rəhbərlik dəyişir. Mixail Qorbaçovun tapşırığı ilə Azərbaycanda Heydər Əliyevin əleyhinə böyük kampaniya başlayır. Bu dəyişiklikdən bir müddət sonra Kənd təsərrüfatı nazirinin müavini ona ərizəsini yazıb işdən getməyi təklif edir. Aydın müəllimin özünün dediyi kimi, məqsəd Heydər Əliyevi istəyən adamları işdən çıxarmaq idi: "Biz doğrudan da Heydər Əliyevi ürəkdən sevir, onunla qürur duyurduq. Hər bir vicdanlı adam Heydər Əliyevi sevməli idi.

...1988-ci il avqustun axırı - sentyabrın əvvəli mən işdən çıxdım. Düzdür, mənə təklif etdilər ki, hansısa şöbədə aparıcı mütəxəssis olum... Etiraz etdim. İş otağımda, masamın üstündə Heydər Əliyevin bir şəkli var idi. Vəzirov gələndən sonra neçə dəfə mənə demişdilər ki, o şəkli yığışdırım. Acıqlanmışdım, çıxıb getmişdilər...

Nə isə, ərizəmi yazıb on ilə yaxın işlədiyim və ürəkdən bağlandığım işimdən çıxdım".

Həmin ərəfədə Qarabağ hadisələri, milli hərəkat sürətlə qığılcım almağa bağlayır və çox keçmir, Bakıda etiraz aksiyaları, mitinqlər kütləviləşir. Azərbaycanın taleyinə biganə qalmayan digər çoxsaylı həmvətənlərimiz kimi, Aydın Heydərov da mitinqlərə qoşulur: "Mən mitinqlərdə iştirak edirdim, təbliğat aparırdım ki, bizi bu vəziyyətdən yalnız Heydər Əliyev çıxarda bilər. Artıq hamı məni Əliyevçi kimi tanıyırdı".

Aydın Heydərov üçün əsl çətinliklər, problemlər də elə o vaxtdan başlayır. Hansı dövlət strukturunda işə düzəlirsə, təzyiqlərlə üzləşir, təqib olunur. 1992-ci ilin aprelində keçirilən, ölkənin ictimai-siyasi həyatında rezonans yaratmış, Heydər Əliyevin prezident seçkilərində iştirakının qarşısını almaq məqsədi ilə tətbiq edilən yaş senzi əleyhinə mitinq və tədbirlərin təşkilatçılarından və fəal iştirakçılarından olan Aydın müəllimə iş yerində təzyiqlər daha da güclənir, dəfələrlə ondan Heydər Əliyevin təbliğatını aparmamaq, mitinqlərə getməmək, Ayaz Mütəllibovu tənqid etməmək tələb edilsə də, öz yolundan dönmür.

Təsadüfən deməyiblər, elin gözü tərəzidir. Hər bir insanı öz mühiti, öz toplumu formalaşdır və onun həyatına, fəaliyyətinə ən sərrast qiyməti də məhz öz ətrafı, tanıdıqları, yaşadığı, üzvü olduğu toplum verir. Bu qiymətləndirmədən uğurla keçmək, bu imtahandan alnıaçıq çıxmaq isə hər adamın nəsibi olmur. Bunun üçün insandan Tanrının bəxş etdiyi həyatı doğru-düzgün yaşamaq, ədalətli, xeyirxah, el-oba, cəmiyyət üçün lazımlı, gərəkli olmaq, başqalarının haqqını tapdalamamaq kimi dəyərlərə ömür boyu sadiq qalmaq tələb olunur. Aydın Heydərov belə bir bütöv ömür yaşamış insanlardandır. Və təsadüfi deyil ki, onun bu əməlləri ən müxtəlif səviyyələrdə yüksək qiymətləndirilib. Göstərdiyi xidmətlərə görə dövlətimiz tərəfindən "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918-2018)" yubiley medalı ilə təltif edilən Aydın Heydərov həmçinin genişmiqyaslı xeyriyyəçilik fəaliyyətinin müqabilində BMT-nin xüsusi mükafatına layiq görülüb. Əgər bugünə kimi yaxşılıq etdiyi, təmənnasız xeyirxahlıq göstərdiyi çoxsaylı insanların minnətdarlığını və alqışlarını da mükafat saysaq, onda deyə bilərik ki, Aydın müəllim saysız-hesabsız mükafatlar və təltiflər müəllifidir.

İndi isə keçdiyi həyat yolu haqqında daha müfəssəl təsəvvür formalaşdırmaq məqsədi ilə sözü Aydın müəllimi yaxından tanıyan insanlara - hörmətli ziyalılara, dostlarına, əqidə yoldaşlarına verib bu yazını yekunlaşdırır, ona sağlam ömür, gələcək fəaliyyətində daha böyük uğurlar arzulayırıq.

Milli Məclisin Komitə sədri, tanınmış şair-publisist Musa Urudun Aydın Heydərovun ömür yolundan bəhs edən "Adına yaraşan adam" kitabına yazdığı Ön sözdən: "Mənim qəhrəmanım iliyindən sümüyünədək yurda, el-obaya, vətənə bağlı insandır. Vətənpərvərdir, müstəqil Azərbaycanı sevən, öz dövləti ilə qürur duyandır. Təpədən-dırnağa millidir, soykökə bağlıdır, millətpərəstdir. Mərddir, cəsarətlidir, həyata öz baxışı, öz mövqeyi olan adamdır. Ədalətlidir, heç bir halda haqqı nahaqqa verən deyil, haqq saydığı əməlin arxasında dayanan, uğrunda mübarizə aparandır. Həyatı boyu dəfələrlə ədalətsizliklərlə üzləşsə də, haqqı danılsa da, həmişə ədalətin zəfər çalacağına inanandır. Mübarizdir, ideya və prinsipləri uğrunda sonunu düşünmədən döyüşən əsgərdir, rəqibin zəif, ya güclü olduğunun fərqinə varmadan sona qədər mübarizə aparandır... İntizamlıdır - sözündə, vədində, işində bütövdür, qoyulan qayda-qanuna əməl edən və bunu başqasından da tələb edəndir. Azad insandır, heç kəs onu iradəsinə, əqidəsinə zidd qərar qəbul etməyə, onu icra etməyə məcbur edə bilməz... Xeyirxahdır, xeyriyyəçidir, səxavətlidir, varını gizlədən deyil, Allahın lütfünə ehtiyacı olana təmənnasız kömək edəndir. Yaxşılığında təmənnasızdır. Ailəcanlıdır, dostpərəstdir, özünə yaxın bildiyi insanlar üçün canını oda yaxmağı bacarandır, səmimidir, ailə üzvləri və dostları qarşısında məsuliyyətlidir. O, xarakteri olan adamdır, şəxsiyyətdir".

Mübariz Qurbanlı, Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri, YAP İcra katibinin müavini: "Mən Aydın Heydərovu uzun illərdir ki, tanıyıram. 1990-cı illərin əvvəllərində müstəqilliyini yenicə əldə etmiş respublikamızda ictimai-siyasi vəziyyət olduqca mürəkkəb və gərgin idi. Belə bir vaxtda Azərbaycan xalqı haqlı olaraq öz nicatını Ümummilli lider Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlməsində görürdü. Bu yolda bir çox ziyalılarımız, siyasətçilərimiz, alimlərimiz, iş adamları, sadə insanlar fəal mübarizəyə başlamışdılar. Bu mübarizənin önündə gedənlərdən biri də, Aydın Heydərov idi.

Həmin illərdən biz Aydın müəllimi mübariz Heydər Əliyevçi, əqidəli YAP-çı kimi tanımışıq. İstər 1992-ci ilin aprelində keçirilən yaş senzi mitinqlərində, istərsə də 1994-cü il 4 oktyabrında dövlət çevrilişinə cəhdin qarşısının alınmasında Aydın Heydərov böyük fədakarlıq göstərmiş, dəyərli mübarizə adamı kimi yaddaşlarda qalmışdır. Aydın Heydərov Heydər Əliyev ideyalarının alovlu təbliğatçısı kimi də YAP-ın quruculuğunda fəal iştirak etmiş şəxslərdəndir.

...Aydın müəllimin səmimiyyət, xeyirxahlıq, mərdlik, düzlük kimi müsbət insanı keyfiyyətlərini də, xüsusi ilə qeyd etmək lazımdır. O, həm də nümunəvi ailə başçısı, bir nəslin, mən deyərdim ki, bir elin, obanın nüfuzlu ağsaqqalıdır".

Nəriman Həsənzadə, Xalq şairi: "Aydın Heydərovla bir neçə dəfə görüşlərim olub. Mötəbər insandır. Olduqca səmimi, həssas və təvazökar təbiətə malikdir. Yaxınlaşıb ona əl vermək, dindirmək, danışmaq istəyirsən. Bu da tanrının verdiyi mənəvi bir qismətdir...

Bir dəfə söhbətlərindən belə başa düşdüm ki, Ulu öndər Heydər Əliyevin ürək qızdırdığı şəxsiyyətlərdən biri olub... Bəlkə də, söz vaxtına çəkər, payız-qış aylarıdır. Böyük şairimiz Bəxtiyar Vahabzadə mənə axşamdan zəng vurmuşdu ki, səhər tezdən Heydər Əliyev Bakıya gəlir. Onu aeroportda qarşılayıb şəhərə gətirməliyik... Öz maşını ilə bizim qapımıza gəldi. Səhərə yaxın aeroporta yola düşdük. Aeroportda gördüyüm, üzü mənə tanış gələn adamlardan biri hörmətli Aydın müəllim idi. O, narahat, gərgin vəziyyətdə dayanmışdı... Nəhayət, təyyarə aeroporta endi. Biz Heydər Əliyevi gözləmə otağında qarşıladıq. Hamımızla, özünəməxsus mehribanlıqla bir-bir əl tutub görüşdü. Aydın Heydərov onu öpdü. Hər ikisi sevinirdi.

Şəhərə qayıdanda mən akademik Cəlal Əliyevin, Heydər Əliyev isə Bəxtiyar Vahabzadənin maşınına əyləşdi... Heydər Əliyevi akademik Cəlal Əliyevin evinə gətirdik və bir də mehriban sağollaşıb ayrıldıq...

İndi arabir Aydın Heydərovla görüşəndə biz o unudulmaz, o gərgin anların iştirakçısı kimi Ulu öndərin əziz və canlı obrazını dönə-dönə xatırlayırıq. Əlbəttə, Heydər Əliyev kimi tarixi simanın, dünyanın nadir düha sahibinin sadəcə mehr-ülfəsi bəs edərdi ki, Aydın Heydərovun həmişə hörmətini, nüfuzunu saxlayasan. Bu hörməti də, nüfuzu da o, özü qazanmışdı. Halal haqqı idi".

M.MİRZƏ

525-ci qəzet.- 2020.- 18 mart.- S. 17.