Çağdaş gürcü poeziyasından

İMİR MƏMMƏDLİNİN ORİJİNALDAN TƏRCÜMƏSİNDƏ

Müasir gürcü poeziyası böyük ədəbi ənənələrinin məntiqi davamıdır. Sözsüz ki, ənənələrin davamı deyəndə, keçmiş poetik nailiyyətləri və şeir formalarını təkrarlamaq deyil, onları iknişaf etdirmək, yəni kökə əsaslanaraq yeni dövrə uyğun yeni deyim tərzi, yeni intonasiyalar və yeni üslublar nəzərdə tutulur.

Gürcü poeziyası, ümumiyyətlə, gürcü ədəbiyyatı iki poetik axının - Şərq və Qərb - qovşağıdır. Hələ Rustavelidən etibarən o, həm Şərq, həm də Qərbdən gələn impulslardan faydalanaraq formalaşıb, yeni ədəbi fakt kimi dünyanın diqqətini özünə cəlb edib.

Burada təqdim olunan şairlər - Qalaktion Tabidze, Moris Posxişvili, Cansuğ Çarkviani, Tamaz Çiladze və Zaur Bolqvadze - Sovet dövründə yaşayıb yaratsalar da, şeirdə gürcü ruhunu qoruyub saxlaya bilib, yeni poetik üfüqlər açmağa nail olmuşdular.

Böyük gürcü şairi Qalaktion Tabidze çağdaş gürcü lirikasının banisidir. XIX əsrin sonlarında dünyaya göz açan şair, demək olar ki, XX əsrin birinci yarısını səciyyələndirən bütün ağrıları yaşayıb. Deyilənlərin acı həqiqətini dərk etmək üçün təkcə bu faktı qeyd etmək kifayətdir ki, onun gənc həyat yoldaşı Olqa Okucava repressiya qurbanı olub. Qalaktion Tabidze Stalini şəxsən tanısa da, sevimli arvadını cəllad caynağından qurtara bilməyib. O, misilsiz şöhrətə nail olsa da, Gürcüstanın Xalq şairi fəxri adını qazansa da, acizlik hissi və tənhalıq sıxıntısı şairi ömrünün sonuna qədər izləyib. Amma ömrünün ahıl çağında, görünür, bu azman sənətkarın dözümü qurtarıb və Tbilisidə müalicə aldığı xəstəxananın pəncərəsindən atılaraq intihar edib.

Moris Posxişvili Qalaktiondan sonrakı ədəbi nəslin nümayəndəsidir. Tbilisidə doğulan və çox da uzun sürməyən ömrünü elə burada başa vuran şair yaddaşlarda romantik şəhər lirikasının mahir ustası kimi qalıb.

Xalq şairi Cansuğ Çarkviani müasir gürcü poeziyasında lirik poema janrının banisi kimi iz qoyub (Gürcüstanda Xalq şairi fəxri adı üzün müddət ərzində ləğv edilmiş olsa da, Cansuğ Çarkvianinin əzəmətinə görə onu XXI əsrin əvvəllərində bərpa etməli oldular). Moris Posxişvili kimi, Cansuğ Çarkvianinin də sözlərinə çoxlu mahnılar yazılıb, gürcülər həmin mahnıları bu gün də sevə-sevə oxuyurlar. Cansuğ Çarkviani çağdaş gürcü ədəbiyyatında altmışıncılar ədəbi nəslinin nümayəndəsi hesab edilsə də, XX əsrlə XXI əsrin keşməkeşli yolayrıcında da bir ədəbi sima kimi seçilib-sayılanlardan olub.

Tamaz Çiladze şair, dramaturq, nasirdir. Şeirləri gənclər arasında hələ də populyar olan T.Çiladzenin dram əsərləri bu gün də gürcü teatr rejissorlarının diqqətini özünə cəlb edir.

Məxsus olduğu ədəbi nəslin içində ilıq duyğuları ilə seçilən Zaur Bolkvadzenin yaradıcılığı altmışıncıların ədəbi mozaikasına danılmaz bir çalar əlavə edib.

Omar Turmanauli söz meydanına səksəninci illərdə gələn ədəbi nəslin ən parlaq nümayəndəsidir. O, eyni zamanda, gürcü dilindən fransız dilinə etdiyi poetik tərcümələri ilə də tanınır. Ömrünün son illərini Gürcüstandan kənarda, Fransada yaşadı. Şair öz qısa ömrünü elə qürbətdə - Strasburqda başa vurub.

Dalila Bedianidze XX əsrin sonlarında ədəbiyyata gələn, gəlişiylə də oxucunun diqqətini özünə cəlb edən xanım şairələrdəndir. Dalilanın şeirləri qadın poeziyasının bariz nümunəsidir. Onun şeirlərinin altında müəllifin imzasını oxumasan belə, hiss edirsən ki, onlar incə xanım ruhundan süzülüb gələn misralardır.

Nino Darbaiseli gürcü poeziyasında öz qısa, lakonik şeirləri ilə seçilir. O, hazırda xaricdə (İngiltərədə) yaşasa da, demək olar ki, gürcü şeirini də qürbətdə yaşada bilir.

525-ci qəzet.- 2020.- 20 mart.- S.22.