Türk generalı
Özgür Tör:
"Azərbaycan 44
gündə böyük uğura imza atdı"
"DAĞLIQ
ƏRAZİLƏRDƏ SAVAŞMAQ
İRƏLİLƏYƏN TƏRƏF ÜÇÜN
ƏNGƏL, MÜDAFİƏ OLUNAN TƏRƏF
ÜÇÜN İSƏ ÜSTÜNLÜKDÜR. VƏTƏN
SEVGİSİ AZƏRBAYCAN ƏSGƏRİNİN QARŞISINI
ALA BİLMƏDİ"
"
- Cənab general, böyük
hərbi təcrübəyə
sahib bir hərbçi
kimi öncə sizdən Azərbaycan Ordusunu İkinci Qarabağ savaşında zəfərə aparan döyüş taktikasını
dəyərləndirmənizi xahiş edirik.
- Bəziləri müharibənin
başlanğıcında Azərbaycan
Ordusunun aypara (hilal) taktikasını tətbiq edərək ilərilədiyini söyləyərək
yanlış məlumatlandırmaya
səbəb oldular. Aypara (hilal) taktikası düz sahədə həyata keçirilə bilər. Çünki burada öncə
hücum edir, sonra geriyə çəkilir və daha sonra qanadlardan
hücumu davam etdirirsən. Qarabağın relyefi isə buna uyğun deyil. Dağlıq ərazidə savaşmaq
üçün fərqli
təchizat və fərqli təlimlər tələb olunur. Bu ərazilərdə savaşmaq müdafiə olunan tərəf üçün daha asandır. Bu mənada Azərbaycan Ordusu ən müşkül olanı bacardı. Bu çox
çətin bir
proses idi. Bunu bizim Qurtuluş
savaşı zamanı
altı ayda alınmayacaq mövqelərin
altı saatda alınmasına bənzətmək
olar. Döyüş bölgəsinin relyefi
baxımından qarşıya
çıxan çətinlikləri
göz önünə
alsaq, deyə bilərik ki, Azərbaycan Ordusu 44 gündə çox böyük bir uğura imza atdı. 30 illik təlimlər və yüksək səviyyədə
təchizat Azərbaycan
Ordusunun bu müharibədə böyük
üstünlük qazanmasına
imkan verdi.
Azərbaycan Ordusu manevr imkanlarından çox faydalı şəkildə
yararlana bildi, texnologiyadan düzgün və yerində istifadə edildi. Ən önəmli olan məqamlardan biri isə Azərbaycan Ordusunun işğalçılara
qarşı böyük
əzmlə savaşması
idi. Öz torpaqları uğrunda döyüşmələri onlara
güc verdi.
Dağlıq ərazidə savaşmaq
irəliləyən tərəf
üçün əngəl,
müdafiə olunan tərəf üçün
isə üstünlükdür.
Amma yüksək vətən sevgisi Azərbaycan əsgərinin qarşısını
ala bilmədi.
- Müharibənin bitməsi
ilə bağlı bəyannamə imzalandıqdan
sonra bunun əleyhinə olan bəzi fikirlərdə səsləndirildi. Bu haqda nə deyə
bilərsiniz?
- Əlbəttə, könül
istərdi ki, Qarabağ bütün ərazisində Azərbaycan
əsgəri olsun, amma mövcud şəraitdə bu anlaşmanı kifayət qədər uğurlu hesab etmək olar. Bu kimi hallarda
mərhələli şəkildə
irəliləmək bəzən
daha məqsədəuyğundur.
Burada əsas önəmli olan məqam bizim öz əzmimizi
itirməməyimizdir. İşğal edilmiş torpaqların
azad olunması və Qarabağın statusu məsələsinin
ortadan qaldırılması
ən böyük uğurdur. Qarabağın
Azərbaycan torpağı
olduğu artıq beynəlxalq səviyyədə
öz təsdiqini tapdı və bunu heç kim təkzib
edə bilməz. Rusların öz sülhməramlı
qüvvələrini burada
yerləşdirməsi məsələsinə
gəldikdə isə,
onlar lap əvvəldən
buraları tərk etmək istəmirdilər.
Hadisələrə müsbət yöndən
baxmağa çalışaq.
Məsələn, Azərbaycanla Naxçıvan
arasında 5 kilometrlik
bir dəhlizin yaradılmasına. Digər məsələləri
mərhələlərlə həll etmək mümkündür. Biz 10
min ildən bəri bu coğrafiyadayıq.
Dövlətlər illər sonrası
üçün planlar
qururlar. Bunu bilmək
lazımdır ki, süni olan heç bir şey dünyada qəbul olunmaz. Qondarma rejimin süniliyini də zaman əridib
yox elədi.
Digər tərəfdən, təbii
ki, üçtərəfli
bəyannamə sadəcə
o günün diktəsilə
deyil, ümumən müharibənin gedişində
ortaya çıxan nəticələrdən irəli
gəldi. Hadisələrə səthi yanaşmaq
olmaz. Rusiya rəngli inqilabla
iqtidara gələn İrəvan hökumətini
dəstəkləmədiyi üçün prosesə
fəal müdaxilə
etmədi. Görünən odur ki, Moskva
bu savaşda İrəvan hökumətinin
ağır bir cəza almasını gözləyirdi. Beləliklə, hərbi bazaya malik olduğu Ermənistanı daha
sıx nəzarət altına
ala biləcəkdi.
Eyni zamanda, Rusiya Azərbaycanla yüksək
əməkdaşlıq münasibətlərini
də nəzərə
aldı. Bir az geriyə
qayıtsaq görərik
ki, iyul ayında Tovuz tərəfdəki münaqişədə
İrəvan Qarabağı
qeyri-hüquqi işğal
etməkdən də irəliyə gedərək,
Azərbaycanı yeni ərazilər tutmaqla hədələdi. Bununla da artıq
bölgədə fərqli,
idarəolunmaz mənzərə
yaratmağa başladı.
Azərbaycanın buna daha susmayacağı aydın idi. Rusiya buna qarşı
addım atmış olsa, dəstəkləmədiyi
İrəvan hökuməti
üzündən Azərbaycanla
münasibətləri xeyli
pozula bilərdi. Halbuki Rusiyanın bu
bölgədən birdəfəlik
çəkilmək, maraqlarından
əl götürmək
fikri yoxdur. Nəzərə alaq ki, Qarabağ dünən də önəmli idi, bu gün də
önəmlidir və
bundan 1000 il
sonra da önəmli olacaq. Bu kimi
ərazilər müxtəlif
dövlətlərin sonrakı
mərhələlərdə də öz maraqlarını qoruması
üçün vacibdir.
Rusiyanın hazırkı mövqeyi,
hərəkətləri bununla
izah olunmalıdır.
Ancaq burada ümumi olaraq baxdıqda görürük ki, Azərbaycan və Türkiyənin lehinə olan faktorlar əleyhinə olanlardan daha çoxdur. Təbii ki, istədiyimizi birdən-birə tam şəkildə
almaya bilərik, amma mütləq hədəfə xeyli yaxınıq. Bu əsasda gələcəyimiz
də xeyli uğurlu görünür.
- Əgər bu bəyannamə imzalanmasaydı,
Azərbaycanın maraqları
baxımından nələr
yaşana bilərdi?
- Ola bilər, bu müharibə 1-2 həftəyə
bitərdi. Amma Rusiyanın gücünü
gözardı etməmək
lazımdır ki, Bakı da bu baxımdan tədbirli hərəkət etdi.
Rusiya ilə birbaşa münaqişəyə girməkdənsə,
hadisələri mərhələli
həyata keçirmək
daha doğru görünür. Haqq və
mənfəətləri bu
cür mərhələli,
xəta buraxmadan əldə etmək yolu məqsədəuyğundur.
Hər şey gücə bağlıdır. Demək
ki, Azərbaycan 30 ildən sonra bu mühüm zəfəri edə bildisə, bir müddət sonra daha da yaxşısına
nail ola bilər.
- Müharibənin sonunda itkilərlə bağlı
hər hansı bir rəqəm vermək mümkündürmü?
- Təbii ki, bu müharibədə qarşı tərəfin
itkiləri daha çoxdur. Azərbaycan da
şəhid verdi.
Təbii
ki, biz bu itkilərin olmasını
istəməzdik, amma bizim üçün şəhidlik müqəddəsdir.
Nə qədər ağrıdıcı
olsa da, zərurət yarandığı zaman vətən uğrunda şəhid olmaq da lazımdır. Torpağın bədəli qandır.
Biz buna bundan
sonra da hazırıq.
Orada döyüşən əsgərlərin
çoxu bəlkə
də, işğal dönəmindən sonra dünyaya gəlmişdilər,
fəqət qəhrəmancasına
döyüşürdülər. Ona görə, şəhidlər
vermiş olsaq belə, bundan ruhdan salan bir
amil kimi istifadə etməmək lazımdır. Bu, sayla ifadə edilə bilməz. Elə bir şəhidin özü də çox şəhiddir.
Bütün bunların yaşanmaması
üçün dünyada
gerçək mənada
hüququn işləməsi
lazımdır. Beynəlxalq təşkilatlar,
hüquqi quruluşlar
öz vəzifələrini
tam icra etsəydilər,
biz bu gün itkilərdən danışmırdıq.
Demək
ki, beynəlxalq hüquq deyə bir şey yoxdur,
demək ki, beynəlxalq güc mücadiləsi var.
- Bu gün aktual olan məsələlərdən
biri də Türkiyənin masada
olmamasıdır. Bununla bağlı
düşüncəniz nədir?
- Azərbaycanın Prezidenti
cənab İlham Əliyev masadadırsa, deməli, Türkiyə də masadadır. Əlbəttə, Türkiyənin bu anlaşmaya daxil olması ideal olardı, amma bu zaman
Fransa, Amerika kimi digər ölkələrin də müdaxiləsi gündəmə
gələrdi. Bundan sonra
Azərbaycanın edəcəyi
sadəcə hərbi
cəhətdən deyil,
həm də iqtisadi və siyasi cəhətdən gücünü artıraraq
vaxtı gəldiyində
masa arxasında təkrar və daha çox üstünlüklərə malik
şəkildə oturmaqdır.
Maral NƏCƏFLİ
525-ci qəzet.-18 noyabr.- S.- 7.