Tanrı dərgahına
yetişən dua...
Sevinc Mürvətqızı
esse
...
Qubadlının Əliquluuşağı kəndinin
camaatı istilər düşən kimi Obayazı yaylağına
qalxardı... Qədim-qayım Laləzar
körpüsünü belinə kəmər kimi dolayan həzin
nəğməli Bərgüşadın yol
başladığı dağların
qayalıqlarındakı yuvada balasını bəsləyən
qartala heyranlıqla baxardı kiçik Əli... Sonralar ana
qartalın yem arxasınca getdiyi vaxt yoluq qarğa
sürüsünün necəsə yuvaya soxulub körpə balanı
süpürləyib aşağı atması da maraq dolu nəzərlərindən
qaçmamışdı. Pır-pır atan
kövrək uşaq qəlbi ilə təəccüblənmişdi
yoluq qarğaların o ucalıqdakı yuvaya necə yetişə
bildiyinə. Tükənməz uşaq
marağı ilə rəncbər atası
İldırımdan almaq istəmişdi cavabı.
Almışdı da: "Oğul, elə olur ki, qarğa bəzən
böyük qartalın qanadı altında gizlənib ordan
çıxmır. Qartal isə böyüklüyündən heç fikir
də vermir çox vaxt qanadının altına,
sığınanlara, hətta bəzən həddini
aşıb qanadının üstünə çıxıb
ucalıqlara yüksəlmək istəyənlərə.
Çünki qartal bilir ki, alçaqlarda
uçan quşlar zirvələrdə tab gətirə bilməz,
gec-tez kəlləmayallaq düşər hansısa yolla dırmaşdıqları
yerdən. Yəqin o
qarğalar da o şəkildə necəsə o qayalıqlara
yol tapıb oralarda gizləniblər, sonra namərdcəsinə
süpürləyib atıblar körpə qartalı halalca
yuvasından yerə..."
Sonralar
ana qartalın dimdiyinə alıb yuvaya
qaldırdığı, qanadları bərkiməmiş
yaralı bala qartalı necə cani-dildən bəslədiyini
də dağın ətəyindən sevinclə seyr edərdi
körpəcə Əli...
Zaman o
zaman idi ki, həmin körpəcə Əlinin Zəngəzur
ellərində igidliyi ilə məşhur olan əmisi,
yüzbaşı Əmrahın
1905-ci ildən üzübəri vaxtaşırı Vətəni
erməni daşnaklarından
qorumaq üçün qəhrəmancasına
vuruşmalarından elə də
çox vaxt keçməmişdi...
Əliquluuşağı camaatı da həmin igid Əmrahın ermənilərlə
döyüşlərin birində
şəhid olduğu zaman ölüm ayağında
dediyi bayatını onun əziz xatirəsinə vəfa borcu
kimi zikrə çevirmişdi dilində:
Dağlara
qar qalandı,
Qar yağdı, qar qalandı.
Qarğalar
laçın oldu,
Laçınlar
qarğalandı...
Zaman
qarğaların yuvalara soxulub özünü laçın
bildiyi zamanlar idi... Yaralı
qartal balası isə sevimli Əlinin sevinən nəzərləri
altında yuvada böyüyürdü...
***
17 noyabr görkəmli yazıçı,
tanınmış publisist, Əməkdar jurnalist Əli
İldırımoğlunun dünyaya göz
açdığı gündür. Ürəyində nə zamandan bəri işğal altındakı Vətənin
nisgilini daşıyan Əli İldırımoğlunun yurd həsrətinin
bitməsinə, doğma Qubadlı
torpağı ilə vüsalına sayılı günlərin
qaldığı, dövlətimizin, millətimizin tarixinə
zəfər günləri kimi yazılan bu müzəffər
vaxtımızda görəsən, yazıçı
üçün bu Tarixi Qovuşmadan daha qiymətli hədiyyə varmı?..
Tanınmış nasir Əli İldırımoğlu
haqqında yazanda dilin sürüşmir, əlin ilişmir. Çünki Əli İldırımoğlu
dolğun özünəməxsus üslubu və zəngin bədii söz ehtiyatı sayəsində
ərsəyə gətirdiyi bədii əsərləri, elat mədəniyyətini
və adət-ənənələrini özündə
yaşadan, insan mənəviyyatının və psixologiyasının ən qaranlıq künclərinə
işıq tutub onu aydınlatmağa çalışan və çağıran nəsri, erməni
məkrini, daşnak xislətini
kökünə qədər ifşa edən və
humanist millətimizə həmişə
"İtlə yoldaş ol, amma çomağı yerə
qoyma" məntiqi ilə davranmağı xatırladan
romanları, cəmiyyətin
çatışmazlıqlarını çəkinmədən
tənqid edən
publisistikası ilə haqlı olaraq şəxsiyyətinə
yaraşdırılan "mənəvi və ədəbi arbitr" olmaq
haqqını qazanıb. Həm Azərbaycan ədəbiyyatında, həm də
xalqımızın qəlbində.
1974-cü
ildən başlayaraq bir-birinin ardınca işıq
üzü görən "Mayaklar", "Yazım, yazmayım",
"Çinarlı", "Həmin adam", "Dərd", "Telepat", "Zorən jurnalist", "Silinməz izlər", "Közərən sətirlər",
"Mənim rəncbər atam",
"Qarlı gecələr", "Aqibət", "Daş yağan gün",
"Əmrahsız qalan dağlar" kitablarında
yazıçı-publisist
xalqımızın məişətindən tarixinə, nifrətindən sevgisinə, ənənələrindən
yeniliklərinə, dostundan düşməninə qədər
- ümumiyyətlə, millətimin gizli-saxlıda göz bəbəyi
kimi qoruduğu hər şeydən yazıb: Həm də elə
yazıçılığı ilə şəxsiyyətinin
azmanlığı qədər təkrarolunmaz üslubu, film
kimi təsvirləri, nağıl kimi təhkiyəsi ilə və
Tanrı dərgahına yönələn dua kimi mübhəm
arzularını da yazılarının gözünə
qataraq. Amma hər dua Yaradanın dərgahında
qəbul olunmaz ki. Allahın açıq saatları var sevimli bəndələrinin duaları
üçün. Hələ bir də bu dua bütün
xalqın arzusunu ifadə edən duadırsa...
Bu
doğum günü Əli İldırımoğlu
üçün də, elə bizim üçün də ona
görə əlamətdardır ki, yazıçının
uşaqlığını keçirdiyi, sahilində
uzanıb gözlərini ulduzlu səmaya zilləyib şirin xəyallara
daldığı Bərgüşad çayı da, ətrafındakı
onlarla yaşayış məntəqəsi də bu ərəfələrdə
Müzəffər Ordumuz tərəfindən işğaldan
azad edilib. Bərgüşadı təsadüfən
xatırlatmadım. Vətənimizi
işğaldan qurtarmaq uğrunda qızğın
döyüşlərin getdiyi bir vaxtda Əli
İldırımoğlunun "Daş yağan gün"
romanından "525-ci qəzet"də
dərc olunmuş bir hissəni
yenidən oxudum. Ötən əsrin əvvəllərində
erməni daşnakları tərəfindən
xalqımızın başına gətirilən olmazın
müsibətlər, yasa çevrilən toylarımız, məhv
edilən xanimanlarımız, dağıdılan
tifaqlarımız, zaman-zaman torpağını işğaldan qorumaq
üçün erməni terrorçuları ilə
vuruşmaq alın yazısı olan Azərbaycan igidlərinin
qəhrəmanlığı elə ustalıqla bədii təsvirə gətirilib ki, adamı dərindən
sarsıdır. Və anlayırsan ki, elə
yazıçının da bir çox əsərlərində
qeyd etdiyi kimi, erməni xisləti dəyişən deyil. Həmişə
çomağı əldə hazır saxlamalıyıq...
Çünki bu zatıqırıq etnosla məhz onların öz dilində
danışmaq lazımdır. Erməni terrorçuları
sülh dilindən anlamırlar, onlar üçün
barış anlayışı mövcud deyil, ancaq başları əziləndə
aşağıdan yuxarıya zillənən
baxışları hilal-ulduz görəndə "dincəlirlər"...
Əli İldırımoğlu "Daş
yağan gün" və "Əmrahsız qalan
dağlar" romanlarında bütün bunları
unutmamağa səsləyir. Qəzetin həmin
sayındaca ömrünün dolğun qürubunu yaşayan
ahıl yazıçı "Bərgüşada
sözüm var" adlı essedən daha çox ürək
göynədən ağı kimi göyün yeddi ərşini
titrədən naləsi, duası, həsrəti, nisgili,
"cahıllığının sevinci,
ahıllığının qəmi-kədəri",
doğmaca Şəhriyarımızın "Heydərbabaya
salam"ının ruhu ilə
çulğaşan oxşar üslubu ilə elə
sarsıtdı... Ki, mən inandım bu ruhun dərinliklərindən
qopan duanın çox tezliklə Tanrı dərgahında qəbul
olunacağına! Çünki bu essedə xalqın gen
yaddaşından qopan elə bir ruhi enerji vardı ki,
Yaradanın bunu eşitməməsi qeyri-mümkün idi. Bu yazı-duada ulu millətimin
tarixindən sıyrılıb gələn Dədə Qorqud
boylaması kimi alqış Vətən nisgilli
yazıçının qarşısıalınmaz arzusu ilə
birləşib yer alır
Tanrı hüzurunda: "Məni
təhdid edən bir arzum, bir diləyim var, Bərgüşad!
Üzümü ulu göylərə tutub deyirəm: Tezliklə
erməni əsirliyindən xilas olasan, Bərgüşad! Məcrandan
kənara çıxmayasan, suyun qurumasın, yolun rəvan
olsun, Bərgüşad! Cahıllığımın sevinci,
ahıllığımın qəmi, kədəri Bərgüşad!
Yazıb-pozduğum bəyaz kağızlar kimi sahillərində
qalan izimi, sözümü, həsrətli
baxışlarımı əmanət saxla, Bərgüşad! Əsirlikdən zillət çəkən
kəndimə, dağlarımıza, bağ-bağçalarımıza həyan ol, Bərgüşad!
Qışda suların buz bağlayanda, qərib ellərdən
quşların qonaq gələndə, baharda sahillərin əlvan
gül-çiçəklərlə bəzənəndə
gecə-gündüz həsrətini çəkən bu qələm
əhlini də yad et, Bərgüşad!
Bir də ki, yoxluğumda, yazdıqlarımı yozanların
güzarı o tərəflərə düşsə, həzin
nəğmələrinlə onların da könlünü
şad et, Bərgüşad!.. Bir də ki... Bir də ki... bizim
el-obanı tərk edib xan Araza qovuşanda Çay
bağlarında budaqdan budağa qonan rəngbərəng
quşların nəğməsini, ətir saçan
gül-çiçəklərin rayihəsini Tinli
çöllərinə ərmağan et
ki, Əmrahın ruhu şad olsun! Qoca dağlarımıza
nisgil olan Əmrahın!..."
Bu arzunun
çin olması üçün daha illərlə gözləməli olmadıq.
Əli İldırımoğlu sanki illərin müdrikliyindən
bəhrələnən fəhmi ilə anlamışdı
"laçın olmağa çalışan
qarğaların" çox tezliklə zirvələrdən
üzüaşağı yuvarlanacağını...
Azərbaycan
torpaqlarını erməni tapdağından xilas edən
oğullarımız həm də Əli
İldırımoğlunun ötən əsrin əvvəllərində
Vətəni qaniçənlərdən qorumaq uğrunda
vuruşlarda həlak olan əmisi unudulmaz qəhrəman Əmrahın da qisasını
aldılar. Bu oğullarımız bir daha sübut etdilər
ki, ot kökü üstündə bitir,
bir daha isbatladılar ki, qanadlarımız altına soxulub
yuxarılara uçmaq istəyənlərin yeri gec-tez dərələrin
dibidir, zirvələr deyil... Əminəm ki, indi Əli
İldırımoğlunun çoxillik yurd nisgili, uşaqlığının
vətəni olan və yenicə düşmən
tapdağından qurtulan Bərgüşadın bərq vuran
sularına qarışıb yox olduğu kimi, xalqımızın bütün
dövrlərdə torpaq uğrunda şəhid olan
oğulları ilə yanaşı, yüzbaşı Əmrahın da ruhu məsuddur...
Əli
İldırımoğlunun da bu parlaq zəfər müjdələrini
məhz ömrün növbəti müdriklik və kamillik yaşı ərəfəsində
almaqla dünyanın xoşbəxti olduğuna inanıram.
Erməni terrorçularının hər fürsət
düşdükcə, zaman-zaman başımıza
yağdırdığı daşlar indi öz
başlarına tökülür. Artıq başımıza daş
yağan qara günlərimiz zəfərin gerisində
itib-batsa da, "Daş yağan gün" düşmənin
bizə yaşatdırdıqları müsibətləri
unutmamaq, hər zaman yadda saxlayıb bundan sonrakı tariximizi də,
həyatımızı da buna uyğun yaşamaq üçün hər zaman
var, hər zaman bizimlədir - oxuyub əməl etmək
üçün. Böyük sözü kimi, aqil nəsihəti
kimi...
***
...
Saçları ağarmış, siması illərin çəkdiyi
və çəkdirdiyi qırışlarla süslənmiş
bir əsrə yol yoldaşı olmuş pirani ağsaqqalın
nəzərləri
Əmrahsız qalan dağların zirvəsinə
zillənmişdi. Bu dəfə fərəhdən, qürurdan
dolmuş alacalanmış gözləri ulu
atalarının dediyi "Vətənə gəldim, imana gəldim"
sözü ilə yenidən nurlanmışdı. Nə illah
edirdisə, baxışlarını sehirlənmiş kimi
"qırmızı koftalı, yaşıl tumanlı"
dağların üstünə sərilən masmavi Vətən
göyündən çəkə bilmirdi... Qanadları
bərkimiş qartal yuvasından pərvazlanıb ənginliklərdə
süzür, ucaldıqca ucalırdı...
"525"dən: Noyabrın 17-də Azərbaycanın
görkəmli yazıçısı, tanınmış
publisist, ağsaqqal söz adamı Əli
İldırımoğlunun 93 yaşı tamam olur. Neçə illərdən bəri "525-ci qəzet"lə
mütəmadi əməkdaşlıq
edən sevimli ədibimizi doğum günü münasibəti
ilə ürəkdən təbrik edir,
cansağlığı, Qarabağ vüsallı xoş illər arzulayır, zəngin
yaradıcılığında yeni-yeni uğurlar diləyirik.
525-ci qəzet 2020.- 14 noyabr.- S.11.