Müharibə qanunları və
erməni faşizminin antibəşəri
mahiyyəti
Beynəlxalq humanitar hüquq normalarının - müharibə
zamanı mülki şəxslərin, o cümlədən,
yaralı və xəstələrin hüquqlarının
pozulması beynəlxalq
humanitar hüququn pozuntuları hesab edilir və müharibə cinayətləri
kateqoriyasına aiddir.
Bu cinayətləri törətmiş
şəxslərin istər
milli, istərsə də beynəlxalq səviyyədə cəzalandırılması
nəzərdə tutulur. Xüsusilə
də 12 avqust 1949-cu il Cenevrə
konvensiyalarının müddəalarına
uyğun olaraq mülki şəxslərə
və onların əmlakına qarşı
törədilən hüquqazidd
hərəkətlər birmənalı
şəkildə müharibə
cinayətləri siyahısına
daxildir.
Beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərinə görə,
münaqişə vəziyyətində
olan və müharibə aparan hər bir dövlət
bu prinsiplərə əməl etməli, müharibə qanunlarına
hörmətlə yanaşmalıdır.
Məlumdur ki, beynəlxalq humanitar hüquq normalarının əsasında
min illər boyu mövcud olan və ənənəvi humanitar dəyərləri
özündə ehtiva
edən maddi-hüquqi
və mənəvi dəyərlər dayanır.
Qədim tarixə, siyasi-hüquqi, mədəni və mənəvi dəyərlər
sisteminə malik olan Azərbaycan dövlətləri tarix boyu müharibə zamanı da bu dəyərlərə riayət edərək, insani prinsipləri qoruyub.
Müharibə tariximizin bütün
mərhələlərinə nəzər yetirdikdə görürük ki, dövlətlərimizin apardığı
hərbi qarşıdurmalar
müharibə qanunlarına,
ədalət prinsiplərinə
əsaslanıb, mövcud
dövrün qanunlarına
uyğun olaraq həyata keçirilib.
Tarixi qaynaqlarda
verilən məlumatlara
əsaslanaraq deyə bilərik ki, Azərbaycan dövlətlərinin
apardığı müharibələr
zamanı mövcud olan ənənəvi müharibə qanunlarına
ciddi əməl edilib.
Tarixi mənbələrdə mövcud
olan bu çoxsaylı
məlumatlardan aydın
olur ki, uzunmüddətli müharibələr
dövrü olan orta əsrlərdə Azərbaycanda mövcud olan siyasi hakimiyyətlərin
müvafiq strukturlarında
mənəvi və hüquqi dəyərlərə
əsaslanan bitkin formada ədalətlilik prinsipinə uyğun olan diplomatik protokol qaydaları mövcud olub, istər müharibə, istərsə də dinc dövrdə bu qaydalara yüksək
səviyyədə əməl
edilib.
Tarixi qaynaqlarda
Azərbaycan hökmdarlarının
müharibə zamanı
hərbi əsirlərlə
mülayim və adil davranmasına dair əmr və
davranışları haqqında
da çoxsaylı məlumatlar yer almaqdadır.
Qaynaqlar əsasında Azərbaycanın
müharibə tarixinə
müraciət etdikdə
olduqca ədalətli,
mənəvi və çoxəsirlik dövlətçilik
ənənələrinin ifadə
olunduğu bir mənzərə ilə qarşılaşırıq. Bu mənzərəyə baxdıqda,
Azərbaycan dövlətlərinin
hərbi sisteminin mükəmməlliyinin, müharibə
dövründə adil
hərbi qaydaların,
mənəvi-insani prinsiplərin
hakim olduğu humanitar
dəyərlərin bir
daha şahidi oluruq.
Qədim dövlətçilik ənənələrinə,
universal idarəçilik sisteminə
malik olan, varislik əsasında bir-birini əvəz edən Azərbaycan dövlətçiliyi, XX əsrin
əvvəllərində öz
sələflərinin davamı
olaraq milli dövlətə çevrilərək,
müsəlman dünyasında
ilk milli dövlətçilik
nümunəsi göstərib.
Bu gün erməni
işğalçıları və onların havadarları tərəfindən
zəbt edilmiş Azərbaycan torpaqlarında
şanlı ordumuzun apardığı hərbi
əməliyyatlar ədalətlilik
prinsipinə söykənən
dövlətçilik ənənələrimiz
əsasında, həmçinin
mənəvi-insani dəyərlərimizə
uyğun olaraq həyata keçirilir. "İşğalçı düşmən
əsgərinə amansızlıq,
düşmənin mülki
əhalisinə rəhm
etmək" prinsipinə
uyğun olaraq həyata keçirilən
döyüşlərdə, şanlı ordumuz, özünü mənəvi-əxlaqi
dəyərlərinə uyğun
olaraq müharibə qanunlarına riayət edir, beynəlxalq humanitar hüququn bütün prinsiplərinə
hörmətlə yanaşır.
Təəssüf hissi ilə qeyd edək ki, uzun illərdir
ki, Azərbaycanın Qarabağ bölgəsini və digər ərazilərini işğal
etmiş erməni işğalçılarından hərbi əməliyyatlar
dövründə bu mənəvi-insani dəyərləri
görmək mümkün
deyildir. Torpaqlarımızın
işğalı zamanı
azərbaycanlılara qarşı
Xocalı, Bağanis Ayrım, Ağdaban, Qaradağlı soyqırımlarında
öz qeyri-insani əməllərini və
vəhşiliklərini nümayiş
etdirən ermənilər,
bütün müharibə
qanunlarını pozaraq,
beynəlxalq hüququn
prinsiplərini tapdalayaraq,
Azərbaycanın yaşayış
məntəqələrini dağıdıcı
silahlarla atəşə
tutaraq mülki əhalinin ölümünə,
sağlamlıqlarının itirilməsinə və əmlakına ciddi ziyan vurub.
Bu gün də hərbi əməliyyatların
getdiyi ərazilərdə
erməni hakimiyyəti
öz ənənəvi
davranışlarını davam etdirərək döyüş mövqelərində
erməni əhalisindən canlı
sipər kimi istifadə etməkdədir.
Bu gerçək fakt erməni dövləti üçün
ermənilərin olduqca
əhəmiyyətsiz və
dəyərsiz bir toplum olduğunu bir daha təsdiq
edir.
Hazırda, müharibə qanunları
və beynəlxalq humanitar qaydalar çərçivəsində erməni işğalçılarına
qarşı zəfər
yürüşünə başlayan
Azərbaycan ordusunun qarşısında aciz qalan və çoxsaylı
itkilər verən erməni işğalçıları
öz ənənəvi
və qeyri-insani taktikalarından istifadə
edərək Azərbaycan
mülki əhalisini və yaşayış məntəqələrini atəşə
tutmaqla qisas almağa çalışır.
Zaman-zaman Azərbaycanın dövlətçilik
sistemi ilə rəqabətdə olduqca cılız görünən,
öz saxta tarixləri ilə rəqabət yaratmağa çalışan erməniçilik
və mövcud erməni dövləti, siyasi və hüquqi təsisatlarımız,
ümumbəşəri və
tolerant prinsiplərə əsaslanan
milli-mənəvi dəyərlərimiz
qarşısında aciz
və gücsüzdürlər. Eyni zamanda davam etməkdə
olan Azərbaycan-Ermənistan
müharibəsində hərbi
fəlakətləri və
qeyri-insani davranışları
ilə öz hərbi-siyasi sistemlərinin
olduqca zəifliyini nümayiş etdirməkdədirlər.
Tarix boyu özünün dövlətçilik ənənələri ilə Yaxın və Orta Şərqin siyasi və mədəni dəyərlərinin
formalaşmasında böyük
rol oynayan Azərbaycan dövlətçilik
sistemi qarşısında,
kilsə zirzəmilərində
mənfur ideoloji əsaslarla yaradılan,
"Daşnaksütun", "Qnçaq" və
"ASALA" kimi hərbi-siyasi
və terrorçu təşkilatlar üzərində
qurulan mövcud erməni dövləti olduqca aciz və
zəif görünməkdədir.
Mifoloji hökmdar
Tiqranla başlayan və onunla da sona çatan,
saxta kitablar əsasında yaradılan
erməni tarixi və erməni dövlətçilik ənənələri
ən yaxşı halda tarix kitablarında
öz mövcudluğunu
qorumaqdadır. Saxtalaşdırılmış tarixi qaynaqlara
söykənən erməni
dövlətinin epizodik
siyasi tarixi mövcud olsa da, lakin bu
dövlətin hüquqi,
sosial-iqtisadi, mənəvi,
hərbi təsisatlarının
mövcudluğunu görmək
mümkün deyildir.
XX əsrin əvvəllərində
havadarlarının sifarişi
və terrorçu təşkilatlar tərəfindən
Azərbaycanın tarixi
torpaqları əsasında
bir layihə olaraq yaradılan erməni dövlətçiliyi,
bu gün də öz terrorçu mahiyyətini göstərməkdədir.
Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyev öz çıxışlarında
dəfələrlə vurğulayıb
ki, "Ermənistan öz terrorçu mahiyyəti ilə Cənubi Qafqazda potensial təhlükə mənbəyidir". Azərbaycan Prezidentinin qətiyyətlə
söylədiyi bu fikirlər, erməni dövlətinin və erməniçiliyin istər
ideoloji-mənəvi, istərsə
də hərbi-siyasi təhsisatlarının terrorçu
mahiyyətini bir daha üzə çıxarmaqdadır.
Məlumdur ki, bir neçə
gün əvvəl Moskvada humanitar atəşkəs elan olundu. Azərbaycan tərəfi bütün
müharibə qanunlarına
və beynəlxalq humanitar qaydalara riayət edərək atəşkəs rejiminə
əməl etdiyi halda, erməni hərbi-siyasi xuntası öz terrorçu mahiyyətini bir daha göstərərək
Azərbaycanın Gəncə,
Mingəçevir və
digər şəhərləri
raket atəşinə
tutur. Bu erməni vəhşiliyi, təkcə Gəncə şəhərində çoxsaylı
insan tələfatı
və onlarla mülki əhalinin ağır yaralanması ilə nəticələnib.
Bu cinayət faktı
artıq Xocalı və digər soyqırımlardan sonra Azərbaycan əhalisinə
qarşı erməni
faşistlərinin növbəti
qətliamlarından biridir.
Təəssüflər olsun ki, dünya birliyi və siyasi dairələri ermənilərin
azərbaycanlılara qarşı
əvvəlki qətliamlar
siyasətinə biganə
qaldığı kimi,
Gəncə faciəsinə
də göz yummaqdadırlar.
Bütün fundamental istiqamətlərdə Azərbaycana
acınacaqlı şəkildə
məğlub olan erməni dövləti, hərbi müstəvidə
də ağır məğlubiyyət günlərini
yaşamaqdadır. Bu ağır məğlubiyyətin
əvəzi olaraq erməni ünsürlərinin
cəbhə bölgəsində
azərbaycanlıları vəhşicəsinə
qətlə yetirmələrinin
bir adı vardır. Erməni vəhşiliyi və terrorizm...
Xüsusilə vurğulamaq lazımdır
ki, bu gün
Azərbaycanın qəhrəman
ordusu təkcə Qarabağı işğaldan
azad etmir, həmçinin, Azərbaycan
tarixinin yeni bir mərhələsini yaradır. İgid əsgərlərimizin mənəvi-insani dəyərlərə
söykənərək beynəlxalq
hüququn bütün
prinsipləri, müharibə
qaydaları çərçivəsində
yaratdığı tarix,
yazılacaq Azərbaycan
hərb tarixinin yeni səhifələrində
şərəfli, ləkəsiz,
olduqca şəffaf bir şəkildə əks olunacaqdır.
Bunun əksi olaraq, erməni hərb tarixinin səhifələrində erməni əsgərlərinin
azərbaycanlı mülki
şəxslərin qatili olması ilə bağlı çoxsaylı
ifadələrə rast
gəlmək mümkün
olacaqdır.
Erməni hərbi birləşmələrinin
bu vəhşiliklərinə
baxmayaraq, Azərbaycanın
şanlı ordusu işğal olunmuş ərazilərini ardıcıl
olaraq azad edərək, zəfər
yürüşünü davam
etdirir. Zəfər yürüşün mübarək
olsun, Azərbaycan Ordusu! Qarabağ Azərbaycandır!
Mübariz AĞALARLI
AMEA Tarix İnstitutunun aparıcı
elmi işçisi,
Dosent
525-ci qəzet.- 2020.- 13 oktyabr.-
S.11.