İşıqsız gecənin söhbəti

 

hekayə

 

Məkan: Soçi şəhəri. Zaman: Sovet dövrü. Yay aylarıdı. İstirahətdəyəm. harda? Bayaq deməsəydim, indi deyərdim. O zaman işıq bircə an belə sönməzdi, gecə-gündüz yerli-yersiz yanardı. Elə bu söhbət də Tbilisinin sazaqlı qış gecələrində ara-sıra şəhəri zülmətə bələyən işıq əngəlinə görə yadıma düşdü. İşıqsızlıq olmasa, bəlkə də heç vaxt xatırlamazdım.

Danışacağım bu əhvalat da işıqsız qecələr üçündür. Neynəyək, onsuz da bir-birimizin üzünü görmürük. Səsimi ki eşidirsən, şükür səs yaradanın böyüklüyünə, səs işıqdan asılı deyil. Zülmətdə də, günəş nurunda da eyni cür eşidilir. Bir odur ki, qaranlıqda səsimə görə üzümü, sözümə görə üzümdəki ifadələri təsəvvür etməli, xəyalən canlandırmalı olacaqsan.

Xülasə, yay məzuniyyətimi Soçi şəhərində keçirirdim. Sadə bir sanatoriyada qalırdım. Gündüzlər qızmar günəş, axşamlar çıraqlar ətrafa nur yayırdı.

Çimərliyə çıxan kimi son dərəcə cazibəli, sarışın bir rus gəlinini gözaltladım. O da mənim odlu baxışlarımı həmin an ağ sinəsində, yumşaq ombalarında hiss edib, gözlərim həmin yerlərini pöşüləirmiş kimi, cəld başını qaldırıb giley-guzarını kəndirbazın kəndiri kimi tarım çəkilmiş baxışlarımın üstü ilə sürüşütdü.

Həmin gün qarış-qarış, misxal-misxal sezilmədən ona yaxınlaşıb tanış oldum.

- Adınız nədi? - dedim.

- Nataşa, - dedi.

- Mənim adım Yaradanquludur, - dedim.

- Çox gözəl, - dedi.

- Gözəl sənsən, - dedim.

- Bilirəm, - dedi.

Bu yerdə mən nə deyəcəyimi bilmədim. Söhbətimiz yeni mərhələyə keçə biləcəyi bir yerdə, bayaq işıq qəflətən kəsilən kimi kəsildi.

İkinci görüşümüzdə ( bu görüş də çimərlikdə oldu) gördüm, əynində yalnız çimərlik tumanı və zərif döşlük, üzüqoylu uzanıb isti qumun üstünə, məni yandıran gərdanını günəşin oduna yandırır. Mənim də əynimdə yalnız çimərlik tumanı var idi. Dədə malı kimi yanına uzanıb:

- Salam, - dedim.

- Salam, - dedi.

- Necəsən? - dedim.

- Necə görürsən, - dedi.

- Dünən söhbətimiz nə yerdə qaldı? - dedim.

- Hansı söhbətimiz? - dedi.

- Dünənki söhbətimiz, - dedim.

- Bilmirəm, - dedi.

- Mən xatırladım, - dedim. (Əslində xatırlamadım, yarımçıq qırılan söhbətimiz bütün gecəni yadımda idi, gəlib yanına uzanana qədər onun məntiqi, daha doğrusu, təbii davamı barədə düşünürdüm).

- Çox gözəl, - dedi.

- Çox gözəl sənsən, - dedim. (Ürəyimin dərin qatlarında qorxdum, söhbət yenə bu yerdə qırılar, fikrimi cəmləyib özümü ələ alaraq deyəcəyi sözün cavabına, yəni bu xətalı keçidi keçmək üçün hazırlaşdım).

- Bilirəm, - dedi.

- Nə bilirsən? - dedim.

- Bunu dünən dedin, - dedi.

Bu yerdə yenə sözüm kəsildi, udqundum, nə deyəcəyimi bilmədim. Mənim vəziyyətimi təsəvvür et, nə istədiyimi yaxşı bilirdim, onu necə deyəcəyimi- yox. Böyrümə halal-hümbət arvadım kimi uzanan rus gözəli isə mavi gözləri ilə düz gözlərimin içinə gülür, xəyalımda şimşək sürəti ilə bir-birini əvəz edən sözlərimi lap alt-üst edirdi. Araya çökən gərgin sükuta tab gətirə bilməyib:

- Nataşa! - dedim.

- Nədi, Yaradanqulu? - dedi .

Yenə udqundum, daha doğrusu, dilimin ucuna gələn sözü münasibsiz bilib acı həb kimi uddum. Dilimə yenə bu rus gəlininin adı gəldi, elə bildim, bu vəziyyətdə ən münasib söz onun öz adıdır. Yenə:

- Nataşa! - dedim.

- Adımı bəyənirsən? - dedi.

- Səni də bəyənirəm! - dedim.

- Təşəkkür edirəm, - dedi.

- Dəyməz, - dedim.

Bu dəfə araya çökən sükutu Nataşa pozdu:

- Evlisən?- soruşdu.

- Evliyəm, - dedim. Hər şeyin əyrisindən düzü yaxşıdır, həm də mən sində kişiyə evli deyiləm demək yaraşmazdı. Bir də Nataşa üçün dəxli nədi, evliyəm, ya subay! Beş-üç gün bir yerdə olacağıq, sonra hərə öz işinin dalınca gedəcək, təxminən müfəqqəti kəbin kəsdirib sığa edənlər kimi. Düzü, mən də bu rus gəlniylə sığa edərdim, amma burada nə məscid var, nə də molla.

- Bəs sən?... Evlisənmi? - dedim.

- Evli olmuşam, - dedi.

- İndi necə? - dedim.

- İndi subayam, - dedi.

- Nə yaxşı! - dedim. Bu söz ağzımdan necə çıxdı, bilmədim.

- Bunun nəyi yaxşıdı?! - dedi.

- Pis adamın əlindən vaxtında çıxmalısan, canını qurtalmalısan! - dedim.

- Onun pis olduğunu hardan bilirsən? - dedi.

- Hər kişi sənə layiq olammaz! - dedim.

- Bilmirəm, - dedi.

- Mən bilirəm! - dedim.

- Sən nə bilirsən? - dedi.

- Bilirəm, - dedim.

- Bilmirsən! - dedi.

- Bilirəm, - dedim.

- Sən məni yaxşı tanımırsan, - dedi.

- Eləsə, gəl yaxşı tanış olaq, - dedim.

- Olaq, - dedi.

- Adım Yaradanquludur, - dedim.

- Onu bilirəm, dünən dedin, - dedi.

- Nataşa! - dedim.

- Bu mənim adımdı, - dedi.

- Bilirəm, - dedim.

- Aha, ikinci dəfə tanış olduq, - dedi.

- Gəl lap yaxından tanış olaq, - dedim.

- Yaxından tanış olmaq nəyə deyirsən? - dedi.

Cürət edib, yaxından tanış olaq deyəndə, nəyi nəzərdə tutduğumu deyə bilmədim.

- Yaxından tanış olmaq elə yaxından tanış olmaqdı, - dedim.

- Nə demək istəyirsən, başa düşmürəm, - dedi.

- Bunun nəyini başa düşmürsən, gəl lap yaxından, belə lap yaxından tanış olaq... - dedim.

- Bundan yaxın olar?! Yanına uzanmışam, - dedi. Əlini uzadıb qoluma toxundurdu. Elə bildim, məni tok vurdu.

- Nataşa! - dedim.

- Eşidirəm, Yaradanqulu! - dedi.

Mən daha nə deyəcəyimi bilmədim, sözüm bu yerdə yenə qırıldı.

Üçüncü görüşümüz yenə çimərlikdə oldu. Mən tuman-paça uzanmışdım. O, ətrafa xoş ətir yaya-yaya gəlib ədəb-ərkanla yanıma uzandı (Bizlərdə kişinin arvadı gəlib öz ərinin böyrünə belə ərklə uzana bilmir). Ürəyimin başına düşən od alovlandı, istəyim lap cuşa gəldi. Özümü güc-bəla ilə saxladım ki, elə oradaca, çimərlikdə, bu qədər yarılüt camaatın içində bir oyun çıxarmayım.

- Salam, - dedi.

- Salam, - dedim.

- Necəsən? -

 dedi.

- Yaxşıyam, sən necəsən? - dedim.

- Mən də yaxşıyam, - dedi.

- Sən yaxşı olduğunu bilirəm, - dedim.

- Necə yatdın? - dedi.

- Heç yatmadım, - dedim.

- Niyə? - dedi.

- Tək yatammıram, - dedim.

- Burda hamı tək yatır, - dedi.

- Mənlə səndən başqa hamı cüt yatır, - dedim.

- Əri olan əriylə, arvadı olan arvadıyla yatır, - dedi.

- Nə əri, nə arvadı olmayanlar kiminlə yatır? - dedim.

- Onlar tək-tək yatırlar, - dedi.

- Onlar heç yatmırlar, - dedim.

- Mən rahat yatıram, - dedi.

Bu yerdə son cəsarətimi toplayıb:

- Nataşa! - dedim.

- Nədi, Yaradanqulu? - dedi.

- Mən yata bilmirəm, - dedim.

- Yuxu həbi at, - dedi.

- Atdım, - dedim.

- Yatdın? - dedi.

- Yata bilmədim, - dedim.

- Niyə? - dedi.

- Nataşa! - dedim.

- Yaradanqulu! - dedi.

- Mən... Mən sənsiz yata bilmirəm!... - dedim.

- Əvvəllər necə yatırdın? - dedi.

- Əvvəllər səni görməmişdim, yuxum qaçmamışdı, - dedim.

- Yuxun qaçmamışdan kiminlə yatırdın? - dedi.

- Arvadımla, - dedim.

- Get yenə arvadınla yat, - dedi.

- Arvadımı istəmirəm, - dedim.

- Bəs kimi istəyirsən? - dedi.

- Səni, tək səni istəyirəm! - dedim.

- Baş tutan söhbət deyil, - dedi.

- Niyə? - dedim.

- Mümkün deyil, - dedi.

- Nə üçün? - dedim.

- Çünki sənin arvadın var, - dedi.

- Arvadın bu cür məhəbbətə nə dəxli? - dedim

- Dəxli var, - dedi.

- Yoxdur! - dedim.

 - Mən subayam, - dedi.

- Daha yaxşı, - dedim.

- Yaxşı onda olardı ki, sən də subay olaydın, amma sən evlisən, - dedi.

- Evli olanda nolar, - dedim.

- Olmaz! - dedi.

Dönüb deyə bilmədim ki, ay xanım, mən səni almaq ha istəmirəm, cəmi beş-üç gecə səninlə qalmaq niyyətindəyəm. Necə deyərlər, sənə də, mənə də ləzzət verəcək eyş-işrət istəyirəm...

Sözün düzü, hələ belə namuslu rus gəlininə rast gəlməmişdim. Bu zənən bəlkə də Rusiyanın ən ecazgar və ən ismətli xanımıydı, o da çıxmışdı mənim qarşıma.

Dördüncü görüşümüz də əvvəlki görüşlərimiz kimi yarılüt vəziyyətdə oldu. Vərdişimiz üzrə yan-yana uzanmışdıq.

- Gözlərinə niyə qan sızıb? - dedi.

- Yenə bir çimir də olsun yata bilmədim, - dedim.

- Səhərə qədər məni düşünürdün? - dedi.

- Səni düşünə-düşünə şeir yazdım, - dedim.

- Nə yazdın? - dedi.

- Şeir yazdım, - dedim.

- Sən şeir də yazırsan? - dedi.

- Heç yazmamışdım, sənə olan güclü məhəbbətim yazdırdı, - dedim.

- Maraqlıdır, - dedi.

- Hər şeyi unutmuşam, təkcə səni düşünürəm, - dedim.

- Şeirini oxu, - dedi.

- Baş üstə! - dedim.

Səliqə ilə qatlayıb çimərlik tumanımın dar balağına qoyduğum vərəqi çıxarıb oxudum:

 

Cibimdəki pullar sənin pulundu,

Pul cırım səninçün, ölüm, Nataşa.

Yaradanqulu tək sənin qulundu,

Qulunu qucaqla, gülüm Nataşa!

 

Yaradanqulu ki quldu eşqinə,

Amma bunu deyə bilmir heç kimə.

Amandı, bu eşqi döndərmə kinə,

Oduna yanacaq külüm, Nataşa.

 

Təhlükə bilmirəm, xata bilmirəm,

Özümü nə ər, nə ata bilmirəm.

Sənsiz bircə çimir yata bilmirəm,

Gəl yataq, bitsin bu zülüm, Nataşa.

 

Şeir və Nataşa üçün bəndlərarası etdiyim sətri tərcümə tamam oldu.

- Onu mənə bağışla, qoy səndən bir yadigar olsun, - dedi.

- Üzünü köçürüb verərəm, - dedim.

- Nə vaxt köçürərsən? - dedi.

- Bu axşam köçürərəm, - dedim.

- İndi köçür ver, sonra gec ola bilər, - dedi.

- Niyə? - dedim.

- Sabah vaxtım tamam olur, mən gedirəm, - dedi.

- Hara gedirsən? - dedim.

Görünür, bunu son dərəcə həyəcanla qışqırdım, o gülüb:

- Evimə! - dedi.

- Məni namuraz qoyub gedirsən!? - dedim.

- Səni də aparım? - dedi.

- Yox! - dedim.

- Qorxma, aparmıram, - dedi.

- Mənim murazımı gözümdə qoyub getmə, - dedim.

- Bu barədə daha danışmayaq, - dedi.

- Danışmaya bilmərəm, - dedim.

- Sən bilirsən, bu mümkün deyil, - dedi.

- Mümkündür, - dedim.

- Mümkün deyil, - dedi.

- Hələ ki burdasan, mümkündür, - dedim.

- Bu boş xəyalı başından çıxart, - dedi.

- Çıxarda bilmərəm, - dedim.

- Çıxarda bilərsən, - dedi.

- Necə çıxardım ki, gecələr məni rahat yatmağa qoymur, - dedim.

- Bircə gecə də döz, sonra rahat yatarsan, - dedi.

- Son gecə son fürsətdir, əldən verməməliyik, - dedim.

- Fürsət-filan yoxdur, - dedi.

- Amandı! - dedim.

- Mənim üçün son gecədir, sənin üçün növbəti gecələrdən biridir, - dedi.

- Amandı, son fürsəti güdaza verməyək, - dedim.

- Çox danışma, şeirin üzünü mənim üçün köçür, - dedi.

- Harda köçürüm, burda yazı masasımı var?! - dedim.

- Yazı masasını neyniyirsən? - dedi.

- Bəs nəyin üstündə köçürüm? Gedək mənim otağıma, - dedim.

- Yazı masası lazım deyil, vərəqi kürəyimə qoy, elə köçür, - dedi.

- Sənin belində yazım? - dedim.

- Bəli, gəl, durmuşam,- deyib çevrildi.

Vərəqin qanadını cırıb Nataşanın "zaqar" almış belinin üstünə qoyub köçürməyə başladım. Qadın elə itaətlə uzanmışdı, ehtirasımı dişlərimlə tutub özümü güc-bəla ilə saxladım... Az qala qələmi də, vərəqi də yana atıb, məni odlara salıb yandıran bu xanımın üstünə atılaydım. Şeirin üzünü, dünyanın əzabını çəkərək köçürüb ona verdim.Özüm durub dinib-danışmadan otağıma qalxdım. Orda qalsam, ölərdim.

Beşinci görüşümüz yeganə görüş idi ki, ayaq üstdə, ancaq gecəyarı baş verdi. Təzəcə yatağıma girib mürgü dumanını əlləşdirirdim ki, otağımın qapısı qeyizlə döyüldü. Döyən adam:

- Yaradanqulu! Yaradanqulu! Ay Yaradanqulu! - dedi.

Bu o idi. Nataşa idi. Çox həyəcanlı səslə çağırırdı. Cəld durub qapıya cumdum. Qaranlıqda qapının açarını sinçiləyib fırladım. Qapı açılan kimi gecə köynəyində olan qadın özünü üstümə saldı, Köksümə sığındı.

- Nataşa! - dedim.

- Yaradanqulu! - dedi.

Onu var-gücümlə qucaqlayaraq ildırım sürətiylə fikirləşdim, yəqin insafa gəlib, məni namuraz qoyub getmək istəməyib. Odur ki, bir daha cani-dildən:

- Nataşa! - dedim.

- Yaradanqulu! - dedi.

Elə bil zənan nədənsə qorxmuşdu, budaqdakı yarpaq kimi əsirdı.

- Nataşa! - dedim.

- Yaradanqulu, - dedi,- mən qaranlıqdan qorxuram, gecələr yatanda, işığı yana-yana qoyub yatıram. Burda da elə edirdim. Təzəcə uzanıb mürgüyə getmişdim. Niyəsə xarpadan gözümü açıb gördüm, işıq keçib, otaqda zil qaranlıqdı. Bərk qorxdum.

- Daha qorxma, - dedim. Başımı xanımın başına söykədim.

- Burda səndən başqa heç kəsi tanımıram. Məcbur oldum... Səni gecəyarısı narahat elədim. Bağışla! - dedi.

- Sən nə danışırsan, Nataşa! Təki hər gecə işıq sönəydi, sən də hər gecə yanıma gələydin, - dedim.

- İşıq heç sönməzdi, bu nə işdi, bilmirəm, - dedi.

- Allah mənim Allahımdı, yenə də axıra qədər mənə qıymadı, son gecə də olsa, işığı söndürüb bizi qovuşdurdu, - dedim.

- Heç sönməzdi, - dedi.

- Sönməzdi, amma söndü, - dedim.

- Görəsən, niyə söndü? - dedi.

- Yaxşı elədi, söndü! - dedim.

- Bəs mən nə edim, otaqda tək qorxuram, - dedi.

- Tək niyə olursan, mənim yanımda qal! - dedim.

Nataşa sanki bu sözlərdən ayıldı, qollarımın arasından cəld çıxıb:

- Sən nə danışırsan?! Səhər sənin otağından çıxdığımı görsələr, nə deyərlər!? - dedi.

- Nə deyəcəklər?! - dedim.

- Burda qala bilmərəm! - dedi.

- Onda sənin otağına gedək, - dedim.

- Sənə zəhmət olmasa, gedək. Xahiş edirəm, işıq gələnədək yanımda qal. Qaranlıqdan bərk qorxuram, - dedi.

- Zəhmət nədi?! Səhərə qədər qalaram, - dedim.

Qaranlıq dəhlizlə xanımın otağına tərəf getdik. Qapını açıq qoymuşdu. İçəri girib qapını arxadan bağlayan kimi Nataşanı yenə bağrıma basdım.

O, qollarımın arasında çabalayıb:

- Burax məni! - dedi.

- Nataşa, ölürəm sənin üçün! - dedim.

- Bilirsən, bu mümkün deyil! - dedi.

- Mümkündür! - dedim.

 Onu çarpayıya tərəf aparmağa cəhd etdim.

- Yox, burax məni! - dedi.

- Niyə? - dedim.

- Mən bu cür, birdən-birə bacarmaram! - dedi.

- Niyə bacarmazsan? - dedim.

- Bacarmaram! - dedi.

- Otaqda konyakım var, gedim gətirim, ruhlanmaq üçün əvvəlcə içək, - dedim.

- Get gətir! - dedi.

Nataşanı ağuşumdan buraxıb əlim əsə-əsə qapının açarını tapdım, açıb otağıma tərəf gedəndə qəflətən anladım ki, tələsmək lazımdır, işıq gələ bilər niyyətim boşa çıxar. Öz otağımın qapısını da birtəhər açıb zil qaranlıqda skamyalara ilişə-ilişə soyuducunun yerini bələdlədim. Oradakı konyakı götürüb dabandönməz qayıtdım.

Mən Nataşanın otağına çatar-çatmaz dəhlizi gur işıq bürüdü. Fakt üstündə yaxalanmış oğru kimi yerimdəcə donub qaldım. Amma ümidimi tam üzməyib Nataşanın qapısının cəftəsindan yapışıb itələdim. Qapı içəridən bağlı idi. Ehmalca döydüm:

- Nataşa! - dedim.

- Yaradanqulu, sənsən? - dedi.

- Mənəm, qapını aç! - dedim.

- Yaradanqulu, get yat. İşıq gəldi, daha qorxmuram, - dedi.

- Hər ehtimala qarşı qoy gəlim, birdən yenə keçə bilər! - dedim.

- Keçməz! - dedi.

- Dünyanın işini bilmək olmaz, keçəndə də keçər, - dedim.

- Keçsə, gəlib səni çağıraram, indi get yat, artıq gecdir, - dedi.

- Gecən xeyrə qalsın! - dedim.

- Xeyrə qənşər! - dedi.

Surum düşmüş halda qayıdıb otağıma gəldim. Hər ehtimala qarşı səhərə qədər işığı yanılı qoydum. Gözüm çıraqda qaldı, amma bircə anlığına da olsun sönmədi... Daha sönmədi.

Allah versin indiki zamanları, işıq bir söndü, sönür. İstəyirsən, həftələrlə başını girlə qaranlığa, niyyətini dönə-dönə hasil elə. Amma onda bu, müşkül iş idi, işıq deyilən zəhrimar çətin sönərdi. Sönəndə də arası beş-üç dəqiqə çəkməzdi, bir də gördün yandı. İşıq sarıdan çox etibarsız, çox namərd zəmanə idi.

 

İmir MƏMMƏDLİ

 

525-ci qəzet.- 2020.- 18 sentyabr.- S.14-15.