"Hərbi jurnalistikanın inkişafı üçün belə təlimlərə ehtiyac var"

Rey Kərimoğlu ilə müsahibə

Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişaf Agentliyi (MEDİA), ADA Universiteti, Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzi və Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondu (BAMF), “Əl Cəzirə” Media Şəbəkəsinin birgə təşkilatçılığı ilə 1-5 avqust tarixlərində Azərbaycanın media nümayəndələri üçün "Jurnalistlərin münaqişə zonasında davranışları: Təhlükəsizlik və mühafizə qaydaları" mövzusunda keçirilən təlim proqramı başa çatıb.Təlim proqramında müxtəlif media subyektlərindən nümayəndə iştirak edib.

Təlimlərdə iştirak edən tanınmış jurnalist Rey Kərimoğlunun sözlərinə görə, proqram çərçivəsində "Əl-Cəzirə" Media Şəbəkəsinin heyəti tərəfindən Azərbaycan Media nümayəndələri üçün "Jurnalistlər üçün Risk Təhlili və Əməliyyat Planlaşdırılması", "Xəbər toplamaqda riskin qiymətləndirilməsi", "Ballistik təhlükə", "Şəxsi təhlükəsizlik", "Zərərçəkənlərin qiymətləndirilməsi", "Nümayiş və İctimai Qarışıqlıq", "Minalar və əldə hazırlanmış partlayıcı qurğular haqqında məlumat", "Yara və qanaxmanın idarə olunması", "Səyahət Təhlükəsizliyi", "Hava Hücumu və dron haqqında məlumat", "Bədəndə yaranmış qırıq hallarının idarə olunması", "Yanğının idarə olunması", "Qaçırılma və Xüsusi risklər", "Praktiki və Təlim Reviziyası", "Planlaşdırma və Risk qiymətləndirmə Testi", "Yekun Praktiki Ssenari test" mövzularında təlimlər keçirilib. Təlim zamanı real praktik misallardan istifadə edilməklə, iştirakçılara müvafiq mövzularla bağlı məlumatlar verilib.

Təlim zamanı real praktik misallardan istifadə edilməklə, iştirakçılara müvafiq mövzülarla bağlı məlumatlar verilib: "Azərbaycan 44 günlük müharibədən çıxıb. Qarabağımızda hələ işlər çoxdur. Ərazilərimiz minalıdır. Ermənilərlə sərhəd bölgələrdə görüləsi işlər çoxdur. Bu baxımdan Azərbaycanın media nümayəndələri üçün "Jurnalistlərin münaqişə zonasında davranışları: Təhlükəsizlik və mühafizə qaydaları" mövzusunda keçirilən təlimlər böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Təlimləri beynəlxalq təlimçi Bevan David Ris keçirdi. O, çox peşəkar təlimçidir və təlimləri yüksək səviyyədə keçirdi. Bevan David Ris bu sahə üzrə çox dərin biliyə malik təlimçidir. Nəzəri təlimlər auditoriyada, praktiki təlimlər isə açıq havada təşkil olundu. Qrup halında keçirilən təlimlərdə qarşı tərəfdən kiçikçaplı və iriçaplı silahlardan açılan atəşdən qorunma, yaralıya ilkin tibbi yardım və digər praktiki məşqlər keçildi. Təlimçinin yanaşması ondan ibarət idi ki, jurnalistin həyatı xəbərdən önəmli deyil. Jurnalistin taleyi hər şeydən üstündür".

Rey Kərimoğlu bildirib ki, "Jurnalistlərin münaqişə zonasında davranışları: Təhlükəsizlik və mühafizə qaydaları" mövzusunda keçirilən təlimi digər təlimlərdən fərqləndirən əsas məqamlardan biri jurnalistlərin burada mövzu üzrə müəyyən bilgilər əldə etməsidir: "Mən bu təlimdə müəyyən bilgilər, vacib məlumatlar əldə etdim. Baxmayaraq ki, müharibədə yaralanmış, iki dəfə minaya düşmüş, ekstremal vəziyyətlərlə üzləşmiş adamam. Təlimlərdə yaralanma zamanı qanaxmanın ən son mütərəqqi üsullarda qarşısının alınması bizə izah olundu. Bir daha qeyd edim ki, təlimlər yüksək səviyyədə keçirildı".

Rey Kərimoğlunun dediyinə görə, təlimlərin sonunda qiymətləndirmə aparıldı: "15 sual üzrə test cavabları hazırlanaraq iştirakçılara təqdim olundu. Şifahi sorğu-sual edildi və praktik olaraq təlimlər böyu öyrəndiklərimizi nümayiş etdirdik. Məsələn, hadisə zonasında hava atəşi - raket, arteriya, dronlardan, kiçik və iri çaplı silahlardan atılan atəş zamanı nə etməli, necə qorunmalı, yaralanma hallarında necə davranmalı və sair. Qeyd edim ki, qiymətləndirmə 100 ballıq şkala üzrə aparılırdı. Qiymətləndirmə zamanı demək olar ki, bütün jurnalistlər yüksək nəticə göstərdi. Mən özüm də qiymətləndirmə zamanı yüksək nəticə göstərdim. Təlim proqramının sonunda müxtəlif media subyektlərindən olan təlim iştirakçılarına sertifikatlar təqdim olundu".

Rey Kərimoğu qeyd edib ki, Azərbaycanda hərbi jurnalistika ilə məşğul olan jurnalistlər var: "Ancaq onların sayı çox azdır. Hərbi jurnalistika bir qədər ağır və xüsusi hazırlıq tələb edən bir sahədir. Bəlkə də bu amillər səbəbindən bu sahədən yazan jurnalistlərin sayı azlıq təşkil edir. Ancaq mütləq şəkildə bu sahədən yazan jurnalistlərin sayı artırılmalıdır. Mən təlimlərdə çıxışım zamanı da bildirdim ki, "Jurnalistlərin münaqişə zonasında davranışları: Təhlükəsizlik və mühafizə qaydaları" kimi təlimlər mütəmadi olaraq keçirilməlidir. Azərbaycanda hərbi jurnalistika çox zəifdir.Onu dirçəltmək lazımdır. Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişaf Agentliyinin (MEDİA) İcraçı direktoru Əhməd İsmayılov, BAMF-ın prezidenti Umud Mirzəyev, Mətbuat Şurasının sədri Əflatun Amaşov, Medianın İnkişafı Agentliyinin Media subyektləri və jurnalistlərlə iş şöbəsinin müdiri Natiq Məmmədli, Əl Cəzirə Media Şəbəkəsinin İctimai azadlıqlar və insan haqları mərkəzinin direktoru, nümayəndə heyətinin rəhbəri Sami Əl Hacc və beynəlxalq təlimçi Bevan David Rislə sözügedən məsələ ilə bağlı müzakirə apararkən mən bildirdim ki, hərbi jurnalistikanı inkişaf etdirmək üçün bu kimi təlimlərin mütəmadi olaraq keçirilməsinə ehtiyac var. Mən düşünürəm ki, bu sahəyə yeni-yeni jurnalistlər gəlməlidir. Həvəsi və bacarığı olan jurnalistlərə dəstək çox önəmlidir. Fikrimcə, bu sahədən yazan jurnalistlərə çox ehtiyac var".

Rey Kərimoğlunun fikrincə, hərbi vətənpərvərlikdən yazan bəzi jurnalistlərin bu sahə üzrə ixtisaslaşmasına ehtiyac var: "Mən hesab edirəm ki, ilk növbədə hərbi jurnalistikadan anlayışı olan jurnalistlər bu sahə üzrə işə götürülməlidir. Xüsusilə televiziya və sayt rəhbərləri məsələyə xüsusi diqqət yetirməlidir. Həmçinin, bu sahədən yazan jurnalistlərin hərbi bilikləri artırılmalıdır. Bu sahə üzrə ixtisaslaşmış təlimçilər tərəfindən jurnalistlərə qarşıya çıxa biləcək təhlükəli vəziyyətlərdə davranış normaları, müşahidə aparmaq və informasiya toplamaq qaydaları öyrədilməlidir. Son dövrün ekstremal jurnalistika təcrübəsi, müxbirin ekstremal şəraitdə davranış metodları tədris edilməli, hərbi jurnalistikanın incəlikləri izah olnmalıdır. Ekstremal şəraitdə işləyən jurnalistlərin özünü qoruması, düzgün informasiya alıb cəmiyyətə çatdırılması öyrədilməlidir. Jurnalistlərin bu istiqamətdə təcrübə toplaması olduqca vacibdir".

Azərbaycan jurnalistləri cəbhə bölgəsində baş verən hadisələri ictimaiyyətə çatdırarkən yüksək peşəkarlıq, vətəndaş mövqeyi və prinsipiallıq nümayiş etdirməlidir.

Onun sözlərinə əsasən, elə məqamlar var ki, o zaman hərbi sahədən yazan jurnalistlər xüsusi olaraq diqqətli olmalıdırlar: "Dövlətin, millətin taleyi həll olunan bir məqamda çox ehtiyatlı davranmaq lazımdır. Jurnalistlər hərbi sahədən yazarkən diqqətli olmalı, peşə və vətəndaşlıq borcuna vicdanla yanaşmalıdır. Milli təhlükəsizliyə xələl gətirən informasiyanın yayılması yolverilməzdir. Fikrimcə, ən böyük vacib şərt vətəndaşlıq məsuliyyətidir. Dövlətin, millətin qarşısında olan öhdəliyin və borcumdur. Mənim üçün ən öndə Vətən, dövlət, millət gəlir. Ondan sonra digər məsələlər gəlir".

Jurnalisti deyib ki, sevindiriici haldır ki, Azərbaycanda hərbi sahədən yazan jurnalistlərin peşəkarlıq səviyyəsinin artırılması üçün mütəmadi olaraq təlim kursları təşkil olunur: "Dinc Dünya" Araşdırmalar Mərkəzinin Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının maliyyələşdirdiyi, Mətbuat Şurası, Müdafiə Nazirliyi tərəfindən dəstəklənən "Ekstremal situasiyalarda işləyən jurnalistlərin psixoloji və təcrübi öyrədilməsi" layihəsi çərçivəsində keçirilən təlimi, Azərbaycan Jurnalistlərinin Həmkarlar İttifaqı, Beynəlxalq Jurnalistlər Federasiyası ilə birgə təşkil etdiyi təlimi qeyd etmək istərdim. Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişaf Agentliyi, ADA Universiteti, Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzi və Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondu, “Əl Cəzirə” Media Şəbəkəsinin birgə təşkilatçılığı ilə keçirilən 5 günlük təlim proqramının əhəmiyyətini isə xüsusi olaraq vurğulamaq istəyirəm".

Sevinc QARAYEVA

525-ci qəzet.- 2021.- 7 avqust.- S.7.