Yeni Azərbaycan nəsrinin tanınmış nümayəndəsi

Elçin Hüseynbəyli - 60

Dekabrın 23-ü müasir Azərbaycan nəsrinin tanınmış nümayəndəsi - yazıçı, dramaturq, publisist, tərcüməçi, Əməkdar incəsənət xadimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi Elçin Hüseynbəylinin 60 yaşı tamam olur. Yaxın günlərdə yazıçının anadan olmasının 60, ədəbi yaradıcılığının 40 illiyinə həsr olunmuş "MƏN... və eqom" dördcildliyinin birinci cildi çapdan çıxıb. Kitabda tanınmış söz adamlarının - yazıçıların, şairlərin, tənqidçilərin, ədəbiyyatşünasların müxtəlif zamanlarda Elçin Hüseynbəylinin yaradıcılığı haqqında qələmə aldıqları məqalələr toplanıb. Bu yubiley günündə tanınmış yazıçını təbrik edir, ona yeni-yeni yaradıcılıq uğurları arzulayır, kitabdan bəzi seçmələri oxucuların diqqətinə çatdırırıq.

Anar, Xalq yazıçısı:

- Mən əvvəl Elçin Hüseynbəylini nasir kimi tanıdım, sonralar isə onun uğurlu dramaturgiyasının və kəsərli publisistikasının, esseistikasının örnəklərinə də bələd oldum. Janr müxtəlifliyi Elçinin yaradıcılıq meyllərilə bağlıdırsa, yazılarının məzmunu onun bioqrafiyasından qaynaqlanır. Kənddə böyüməsi, Bakıda, Moskvada təhsil alması onun yaradıcılığına öz təsirini göstərmiş və bu bir-birindən çox fərqli mühitlərin sintezi maraqlı bir yazıçı sintezi yetişdirmişdir. Janr müxtəlifliyindən başqa, Elçin Hüseynbəyli yaradıcılığına üslub, təhkiyə müxtəlifliyi də xasdır. Elçin Hüseynbəyli yolunun başlanğıcında deyil, yetkinlik çağındadır. Yazdığı dəyərli əsərlərə müxtəlif janrlarda yenilərinin, daha da qiymətlilərinin əlavə olunacağına inanıram.

29 aprel, 2007

Çingiz Abdullayev, Xalq yazıçısı:

- İstedadla yazılmış hər bir əsər ilahi mahiyyəti əks etdirir: sufizmin başlıca postulatı kimi. Amma İslam asketizmini sındıraraq. Bir şey də önəmlidir ki, Elçin öz əsərlərini azərbaycanca yazır və bununla da çoxəsrlik ədəbiyyatımıza yeni çalarlar, rənglər qatır. Onun "Don Juan" romanını ədəbiyyat tənqidçiləri nəsrimizdə "tarixi-sintetik" hadisə kimi qiymətləndirirlər.

6 avqust, 2018

Tofiq Hacıyev, akademik:

- Elçin yaradıcılığı günümüzün nəsr üslubudur. Nəsrdə kiçik hekayənin xüsusi yeri var. Oxucunun özü də kiçik hekayələrə meyillidir. Həmişə belə olub, bu gün sürət əsrində bu meyl daha da artıb. Ona görə də Elçin oxunur, onu hövsələsiz oxucular da oxuyurlar. O, kiçik hekayələrin ustasıdır. Əlbəttə, söhbət sadəcə həcmdən getmir. Ustalıq azın içində çox söz deyə bilməkdədir. Onun təhkiyəsində bədii-estetik cazibə ilə yanaşı, həyat, mühit, cəmiyyət haqqında müasir bilik, məlumat verilir. Bu, müasir oxucu zövqünə cavab vermək deməkdir.

Elçin motivlərində də, dil-ifadə tərzində də yenilikçidir. Bu fakt bitkin üslub gerçəkliyidir.

2-7 dekabr, 2011

Sabir Rüstəmxanlı, Xalq şairi:

- Elçin Hüseynbəyli öz doğma evinə, doğma mühitinə gəlirmişcəsinə - ərklə tərəddüdsüz, cəsarətli addımlarla ədəbiyyata daxil olmuş yazıçılarımızdandır.

Üzündə də, yazılarında da bir işıq var və məncə, məhz bu işıq, insanlara, həyata, yurda sevginin, xeyirxahlığın, nəcibliyin və tərbiyənin əlaməti olmaqla yanaşı, həm də istedadın əsas göstəricilərindən biridir.

Nizami Cəfərov, akademik:

- Elçin Hüseynbəylinin yazıçı üslubu, ümumiyyətlə, polifonik və ya çoxsəslidir. Bu xüsusiyyət özünü yeni romanında, fikrimizcə, həm daha gen-bol nümayiş etdirir, həm də daha təfsilatlı, daha təfərrüatlı bir şəkildə təzahür edir. Həmin təfsilat - təfərrüatı hələlik nəzərə almasaq, romanda biri digərilə məzmunca sıx assosiativ əlaqədə olan ən azı üç süjet xətti mövcuddur ki, onlardan birincisinin qəhrəmanı "Səkkizinci qarabağnamə" müəllifinin - yazıçının özüdür... O, əgər belə demək mümkünsə, tərcümeyi-halının, düşüncə - yaradıcılıq irsinin axtarışına çıxdığı Yusif Vəzirin - Ustadın varisidir. Və bütün süjet boyu can atır ki, Ustadı daha dərindən anlamaq üçün onun yaşamış olduğu həyatın xırdalıqlarına qədər enə bilsin.

Elçin Hüseynbəyli "Yenə iki od arasında" romanı ilə sübut etdi ki, o, doğrudan da, böyük bir Ustadın varisidir... Və yeni "Qarabağnamə" yazmağa da həm mənəvi, həm də intellektual haqqı varmış...

8 dekabr, 2016

Zəlimxan Yaqub, Xalq şairi:

- Əzizim Elçin!

Sənin əsərlərini maraqla izləyən, diqqətlə oxuyan oxucularından biri də mənəm. "Don Juan"ı həvəslə oxuyub başa çatdırmışdım. Əsərlə bağlı fikirlərimi həm telefonda, həm də müxtəlif görüşlərimizdə sənə çatdırmışdım. O əsərin məntiqindən hiss edirdim ki, dünyaya yeni bir tarixi roman gəlir. "Don Juan"ı necə həvəslə oxumuşdumsa, "Şah Abbas"ı da eyni həvəslə gözləyirdim.

Artıq kitab oxucuların ixtiyarına verilib. Yeni yaradıcılıq uğuru münasibətiylə səni təbrik edirəm.

12 may 2009

Vaqif Yusifli, filologiya elmləri doktoru:

- Ədəbiyyatda istedad başlıca amildir, ancaq istedadlı olduğunu sübut eləmək üçün bir az da cəsarətli olmaq lazımdır və Elçin Hüseynbəylidə bu cəsarət kifayət qədərdir. Bu cəsarət ona imkan verib ki, layiq olduğu yeri tutsun və yazılarında da daxili azadlığını, sərbəst söz demək missiyasını qoruyub saxlasın.

Elçin Hüseynbəylinin nəsr yaradıcılığı haqqında bu ümumi fikir və mülahizələrimi yazıda nəzərinizə çatdırmaqda bir məqsədim oldu. O da bundan ibarətdir ki, onun yaradıcılığındakı bu "çevrilmələr" - həm mövzularının rəngarəngliyi, həm qaldırdığı problemlərin gərəkliliyi, həm də bunları özünəməxsus bir şəkildə bədii materiala çevirməsi, bu yolda dünya və milli ədəbiyyatda məlum və həm də yeni bədii priyomlarla oxucuya çatdırması onun orijinal yazıçı olmağını təsdiq edir.

Dekabr, 2011

Rüstəm Kamal, professor:

- Elçin Hüseynbəyli çox istedadlı və dəyərli ədəbiyyat kişisidir. Onun süjetqurma təfəkkürünün miqyası və nasirlik iddiası ədəbiyyatımızda unudulmaqda olan davranış obrazını - yazıçı şöhrətini ədəbi gündəmə gətirmişdir.

Elçinin istedadının ən güclü tərəflərindən biri də təhkiyənin dramaturji strukturunu qura bilməsidir. Dialoq bizim nasirlərdə çatışmayan cəhətdi. Bu, onun güclü belletrist fəhmindən xəbər verir. "Don Juan" romanının fakturası da bunu tələb edir.

Telman Vəlixanlı, professor:

- Postsovet Azərbaycan ədəbiyyatının tanınmış simalarından biri - nasir və dramaturq Elçin Hüseynbəylinin yaradıcılığı bugünkü reallıqlarımızı, tarix və mənəviyyatımızın aktual məsələlərini əks elətdirməkdədir. İlk hekayə, povest və romanları ilə ədəbiyyatımıza yeni nəfəs, təhkiyə üslubu və digər ədəbi keyfiyyətlər gətirmək, ədəbi dilin bədii improvizasiya imkanlarını genişləndirmək, ədəbiyyatla publisistikanın və elmiliyin sintezinə can atmaq axtarışlarında olan yazıçının son onilliyə aid əsərləri daha böyük maraq doğurur.

Elçin Hüseynbəyli daim axtarışda olan və ədəbi tapıntıları ilə oxucunu təəccübləndirən yazıçıdır. O, bugünkü ədəbiyyatımızın üzərinə düşən vəzifələri yaxşı anlayır, oxucunu qane edə bilən, onun tələb və zövqünə uyğun gələn əsərləri vaxtında təqdim edir.

Aprel, 2013

Quram Odişariya, yazıçı-dramaturq, publisist (Gürcüstan):

- Gürcü nasirləri Elçin Hüseynbəylidən çox şey öyrənməlidirlər. Mən onun "Gözünə gün düşür" hekayəsini gürcü dilinə tərcümə etmişəm. Bu hekayə münaqişələr barədə yazılan ən qüdrətli əsərlərdən biridir.

Leonid Ebonaidze, "Drujba narodov" jurnalının baş redaktoru:

- Biz son zamanlar Azərbaycandan yazıçı Elçin Hüseynbəylini çox çap edirik. Onun incə zövqü, maraqlı təhkiyəsi və yaxşı müşahidə qabiliyyəti var.

Nizami Tağısoy, professor:

- Elçin Hüseynbəylinin bədii mətni dinamik və mütəhərrik, dili isə sabitdir. O, canlı xalq dilindən, Mirzə Cəlil, Mir Cəlal, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev kimi klassiklərin dilindən yaradıcılıqla istifadə etməkdədir. Bununla belə, Elçinin dili fərdi olduğundan improvizasiya, dil normalarından bilərəkdən aralanmağa da xeyli meyillidir. Elçinin bədii nitqindəki yeniliklər onun dilinin, bütün tərəflərinə, bütün səviyyələrinə - onun leksikasına, frazeologiyasına, bütün qrammatikasına keçir. Və bunun nəticəsində onun özünəməxsus sintaksisi yaranır.

10 aprel, 2014

Lola Zvanaryova, ədəbiyyatşünas, tənqidçi (Rusiya):

- Elçin Hüseynbəylinin əsərləri çoxqatlı və rəngarəngdir. Onun hekayələri gələcəyə çağırışla keçmişə elegiyanın sintezidir. Roman üslubu isə onun bir yenilikçi olmasından xəbər verir.

Biz onun silsilə hekayələrini "Literaturnıye neznakomtsı" jurnalında nəşr etmişik.

Halina Kobeskayte, Mahir Həmzəyev (Litva):

- Elçin Hüseynbəylinin ilk hekayələri əyani şəkildə nümayiş etdirdi ki, onlar Azərbaycan ədəbiyyatında mövcud olan təhkiyəçilikdən çox fərqlənir. Həmin təhkiyəçilikdə hadisələr ardıcıllıqla göstərilir və bir-birilə sıx bağlıdır. Amma yeni nəslin təmsilçisi olan E.Hüseynbəylinin hekayələri yığcam cümlələrlə yazılır, sanki teleqraf cümlələridir və elə bil atılıb-düşürlər. Ona görə də mətn, elə bil, kəsilə-kəsilə gedir, yaxud titrəyir. Müəllif hekayələrini kino dilinə salır, montaj edir. Müxtəlif "kadrları" bir-birinə yaxınlaşdıraraq, oxucuya düşünmək, hadisələri təkbaşına izləmək imkanı yaradır.

25 sentyabr, 2017

Siyavuş Məmmədzadə, şair-tərcüməçi:

- İmkan daxilində, həm də tərcüməçi peşəmlə əlaqədar olaraq, 90-cı illərin əvvəllərindən Elçin Hüseynbəylinin yaradıcılığını izləyirəm. Artıq ötən əsrdə qalmış həmin illərdə Elçinin hekayələrini "Literaturnı Azerbaydjan" jurnalı üçün tərcümə edirdim və onlardakı səmimilik, düşüncə prosesi, detallarla işləmək bacarığı xoşuma gəlirdi. Bütün bunlar isə peşəkar nəsr üçün vacibdir. Sonralar onun "Yovşan qağayılar", "Balıq adam" romanlarını rus dilinə çevirdim. Bu əsərlərdə Elçin Hüseynbəyli nəsrinin metoforikliyi, fantaziya qarışıq gerçək süjeti məni cəlb elədi. Mən heç nəyi şişirtmədən onun yazı manerasını "rus Düması" sayılan Valentin Pikulun ən yaxşı əsərlərilə müqayisə edərdim.

2008

Elxan Zal Qaraxanlı:

- Elçin Hüseynbəyli əsl peşəkardır və o, yazdığı əsərin bədii həllindən başqa, dil və termin məsələsini də əsasən ustalıqla həll edə bilib. Termin məsələsi Avropa və İslam Şərqi saraylarının yaratdığı koloriti təsvir etmək üçün mühüm şərtdir. Bugünkü situasiyada Azərbaycan yazıçısı söz yaradıcılığı ilə, yəni yeni söz yaratmaq ilə məşğul olmağa məhkumdur. Zənnimcə, belə məsələlərdə Türkiyə ədəbiyyatından öyrənməli çox şeylər var.

Oktyabr, 2007

Qulu Ağsəs, şair:

- Elçin Hüseynbəyli ədəbiyyata özü gəlib. Dəvət gözləmədən. Onu, bəziləri kimi, əlindən tutub gətirməyiblər... İndi at belindədir: bir gündə üç kitab çıxarmağa ayrı nə ad verəsən?

Son dərəcə zəhmətkeşdir, eyni vaxtda bir neçə yazı hazırlayır, özü də yazdıqları janr etibarilə müxtəlif olur...

Elçin Hüseynbəyli ədəbiyyata üç yeni kitab gətirib. Onun "Yovşan qağayılar"ı "Cənab 21-ci əsr"lə "İki nəfərlik oyun" oynayır. Baxalım...

2 sentyabr, 2005

Rəbiqə Nazimqızı, şair:

- Elçin Hüseynbəylinin mətnlərinin adı bir qayda olaraq çağırır. Təəssürat yaranır ki, o, piar işini bəzi həmkarlarından heç də az bilmir, sadəcə, daha sadə və təhlükəsiz yol seçir - bu məqsədlə süni hadisə yaratmır, diqqəti adlarda cəmləyir - bu ad anlaşılmaz ola bilər, tanış da - amma onun maraq doğuracağı şəksizdir...

May, 2009

Sedat Adıgözəl, professor (Türkiyə):

- Bu gün öz sağlam keçmişinə arxalanan, eyni zamanda, müasir ədəbi tələblərə cavab verən yaradıcılardan biri də Elçin Hüseynbəylidir. "On üçüncü həvari - 141-ci Don Juan" romanı yeni texniki xüsusiyyətləri, quruluşu və maraqlı məzmununa görə Azərbaycan Türk ədəbiyyatında önəmli yer tutacaq bir əsərdir. Ayrıca E.Hüseynbəylinin bir yazıçı olaraq aid edildiyi ədəbiyyatın layiqli təmsilçisi olduğuna və onun ədəbiyyatda əhəmiyyətli bir yer tutacağına inanıram.

2008

Rafiq Tağı, yazıçı:

- Elçin yalançı təvazökarlardan deyil. Özünü nəsrdə tanıyıb və artıq özünə güvənir də. Bizim də dost sarıdan sevincimiz işdə belə şeylərdəndir. Ölüvaylığını bilib, üstəlik, bunu boynuna alan sənətkardan heç nə çıxmaz. Ədəbiyyat məğmunlarını sevmir.

Azərbaycanın çağdaş nəsri ədəbi yönümlər baxımından hədsiz rəngarəngdir. Monotonluqla qurtardıq. Bu rəngarənglik həm də və həmçinin, Elçin Hüseynbəylinin yaradıcılığı sayəsindədir. Elçin Hüseynbəyli 90-cı illər nəsrinin zərif, ancaq vacib çalarıdır. Qarşıda XXI yüzildir - bu ilmə-çalardan hökmən ona da düşəcək.

Yanvar, 2000

Orxan Aras, yazıçı (Almaniya):

- Elçin Hüseynbəyli, tam adıyla desək, Qaraçuxa Elçin Hüseynbəylinin "Tut ağacı boyunca" və "Balıq adam" adlı romanlarını oxuduqdan sonra yuxarıda yazdığım fikirlərin gerçək olduqlarına bir daha inandım. Azərbaycanın gənc nəsil yazarlarından olan Hüseynbəylinin də "zamanın səsi" ola bilmə gücünə və ustalığına malik olması, onun qürbətdə yaşayan bir "millətdaşı" olaraq məni bir xeyli sevindirdi və ümidləndirdi. Gələcəyimizin böyük yazarlarından olan Elçin Hüseynbəylini təbrik edirik. Bütün bu çətinliklərə, yoxsulluqlara, ayrılıqlara, sahibsizliklərə rəğmən, dürüst və qüvvətli bir qələmlə zamanını yaza bilməsi, tənqid edə bilməsi böyük bir başarıdır. Ümidvaram, türk oxucusu və türk mediası da bir an öncə dərin yuxudan oyanıb və Hüseynbəyli kimi özümüzdən olan dəyərlərimizə əl uzadar.

2005

Əhməd Sami Elaydi, professor (Misir):

- Müasir Azərbaycan nəsrinin tanınmış nümayəndələrindən biri olan Elçin Hüseynbəylinin romanları özünəməxsusluğu ilə diqqəti cəlb edir. Onun son illərdə qələmə aldığı "Tut ağacı boyunca", "Balıq-adam", "Metro vadisi", "Yovşan qağayılar", "Don Juan" kimi romanları oxucular tərəfindən maraqla qarşılanmış, ədəbi tənqidin diqqətini çəkmişdir. Mətbuatda adı çəkilən romanlar barədə maraqlı rəy, mülahizələr söylənilmişdir.

- Elnura Cavadzadə, professor:

- "Xoş taleyi insana tanrı, yaman taleyi isə fələk verir və hər iki halda bu hədiyyə təmənnasızdır" deyən, möhtərəm yazıçım, Allah oxucu sevgisini Sizdən əsirgəməsin! Çünki mənim yanaşma tərzimlə siz bu təmənnasız sevgi fonunda zəngindən zənginsiz! Çünki "Elçin HÜSEYNBƏYLİ alnında yazılanlara görə yazıçıdır. Elçin Hüseynbəyli kağızda yazdıqlarına görə yazıçıdır". Bunu isə ANAR deyib. Ondan yaxşısını deməyəcəyik ki?!

Mart, 2012

525-ci qəzet.- 2021.- 23 dekabr.- S.10-11.