Sözün əsiri
VƏ YA
SÖZ UĞRUNDA YAŞAMAQ
Şair,
publisist Əbülfət
Mədətoğlunun şeirlərini
duymaq cəhdim
Onun söz uğrunda yaşadığı
bu dünyada bir çox dəyərlər və məqamlar öz mənasını, öz aktuallığını itirsə
də, o, həmişə
sözün dəyərini
və məqamını
uca tutur. O, söz
üçün yaşadıqca
özü də
"söz" kimi bütövləşir, dəyər
qazanır, ucalır...
O, sözün əsiridi. İllərdi bu əsirlikdən
qurtula bilmir. Düzü, heç özü də bunu istəmir.
O, sözün əsiri
olduqca, mənəvi dünyasında azadlığın
şirin dadını
alır və göylərin sonsuzluğuna
qovuşur. Bu qovuşma,
hər gün, hər saat, hər an baş
verir. Onun "söz"dən başqa
heç nəyi yoxdu...
Adətən səhərlər neqativ hadisələrdən uzaq durmaq üçün sosial şəbəkələrə
baxmıram. Gündəmi zəbt edən
şou xarakterli xəbərlər, reytinq xatirinə yazılan mətnlər informasiya yükündən ibarət
olduğundan, heç
olmasa günortaya qədər gözümü
telefonun ekranından uzaq tutmağa çalışıram. Ancaq elə
olur ki, ya vərdişdənmi, ya maraqdanmı bu prinsipdən yayınıram. Ancaq hərdən
yaxşı ki, yayınıram. Çünki qarşıma pozitiv və düşündürücü
məqamlar da çıxır. Belə
məqamlardan biri də öz ovqatı və dünyası ilə adamı sakitləşdirən,
səbrlə, inamla özünə kökləyən
şeirlərdi...
Qəlbimdə çıraq - şam,
adın
Başına dönən şamandım...
Heç
kim üçün
yaşamadım -
Allahdan və səndən başqa!
Sadə və axıcı sözlərin rəqsini izləyirik sanki. Bu rəqs insanın ürəyini dincə qoyur, düşüncələrini
sərinlədir və
hisslərimizə özəllik
qatır. "Başına
dönən şamandım..." Sözlərin mirvari dəqiqliyi
ilə düzülüşü
və məna baxımından anlamı asan və bir
o qədər də dərin olan bir sətir. Özünəməxsusluq, heç
kimi yamsılamadan və özünün olanını təqdim etmək... Budur, əsl sözün və şairin fərqi!
"Heç kim
üçün yaşamadım-Allahdan
və səndən başqa!" Duyğuların bir gizli xəzinə kimi gizləndiyi və Allah qatında açıldığı
zaman. Burada "heç kim
üçün yaşamadım"
ifadəsi həmçinin,
müəllifin özü
üçün də
yaşamadığını, bütün həyatını
və varlığını
bağladığı hədəflər
açıq aydın
sezilir.
Dilimi sıxıb tuturam
Sözü - demədən uduram...
Mən,
hamını unuduram -
Allahdan və səndən başqa!
Unutmaq - fəlsəfi
və bir o qədər də həyati anlam kəsb edir. İnsan üçün
"unutmaq" yaşamaq
üçün ən
vacib amildir. Unutmayan, yaşaya da bilməz. Unutmaq, bir növ həyatın davam etməsi, zamanın yazılmayan qanunudur.
Hamını unudan adam, Allahını
və birini unutmayanda əslində, özünü də unutmuş olur. O, özünü zamanın
alt qatlarında itirən
və gələcəyə
gözü bağlı,
ancaq ürəyi açıq şəkildə
gedən dərvişdi...
"Sözü-demədən uduram". Sözlə nəfəs alan
və sözlə yaşayan adam, ürəyində sözdən
bir yuva qurub. Bu yuvanı
isə ancaq sözlə yıxmaq olar. Şair söz yuvasını sözlə qurduğu kimi, sözlə yıxmağın mümkünlüyünü
də vurğulayır...
Yorulmuş bir dəvəyəm
Dərddi,
qəmdi küyənim...
Bir Allahdı, bir də sən -
Mənə "sağ ol!"- deyənim...
Sufizim, mistika, yol... Şair getdiyi yolun sonunu
düşünmür. Bu yol onu Tanrıya, Eşqə aparır. Bu yolda ona bəla
da göndərilə
bilər. O isə
bəlaya "gəl"
deyir. Çünki "bəla" nemətdi. Dərdin, qəmin bəlasına
razılıq edir, bunun nemətindən heç vaxt məhrum olmaq istəmir. Bütün
bu bəlalara "xoş gəlmisən"
dediyinə görə
Allah da ona "sağ ol"
deyir. Şair burada məhz bu incə məqama
işarə edir...
Ahımı karvana qoş,
Ümidimi küləyə...
Ürək bərabər tutur,
Ən müqəddəs mələyə
-
Səni!
Sözün başlanğıcı da,
sonu da müqəddəsliyə
tərəf yönəlir. Şairin "ah"ı karvana bənzəyir. Bu
"ah" yol gedir.
Bu "ah" karvanının
sarvanı isə yardı. Son əlac kimi "ümid"ini küləyə tapşıran
müəllif yarın
ürəkdəki yerini
və onun təsvirini çox böyük ustalıqla verir: "Ürək bərabər tutur, Ən müqəddəs mələyə - Səni!"
Üyüd dəyirmanında,
Ömrümü yarma elə...
Allahın özü qədər,
Sevən
varmı de, belə -
Səni?
Allahın bəndəsinə olan sevgisinin ölçüsü
yoxdu. Bu ölçünü
"söz"lə göstərməyə
çalışan şair
öz sevgisini də nümayiş etdirmiş olur. Bu sevgi Tanrıya
və onun bəndəsinə ünvanlanan,
qovuşulmayan, həsrət
dolu bir sevgidi. Bu sevginin
şəklini "söz"lə
çəkən şair
ümidlə yaşayır.
Çökmüş dəvə kimi dizim yer
eşir,
Məni
bu halımda qəmdi dindirən...
Uzaqdan üstümə bir kölgə düşür
-
Gəlir,
ayağına məni
endirən...
Ümumiyyətlə, bədənlə ruh bir-birinə zidd varlıqlardır. Ruh ilahi aləmin
- vəhdətin, bədən
isə maddi dünyanın - kəsrətin
elementləridir. Bədənə nur və gözəllik
verən ruhdur. Haqqın camal və cəlal
gözəlliyi öz
varlığını ruh
vasitəsilə bədəndə
təzahür etdirir.
Bədən nəfsani ehtiraslara,
həvavü-həvəsə, ruh isə ilahi
aləmə meyillidir.
Bədəni təşkil edən
ünsürlər maddi
aləmə məxsus
olub maddi aləmdə qalır, ruhlar isə bədən öldükdə
ondan ayrılıb qeyb aləminə səfər edir. Ruhların qərar tutduğu məkan Aləmi-mələküt,
yəni Ruhlar aləmidir.
Mən ruhumla səninləyəm
hər bir an,
Nəfəsim də şirə
çəkir adından...
İnanclısan, deyim eşit və inan -
Tanrım
kimi sən çıxmırsan yadımdan!..
"Yaddaş" məsələsi
insanın min illər
boyu formalaşdırdığı
və beləliklə,
tarixdə qalmaq və gələcəkdə
xatırlanmaq ehtiyacında
yaranan bir anlayışdır. Bu anlayışın
Tanrıya köçürülməsi
də məhz əbədiyyətin, əbədi
həyatın ümidinə
varmaq kimi başa düşülür. Çünki Tanrı zamanın
özüdü, zaman
özü də Tanrıya aiddir. Zamanın idarəsi Tanrıya məxsusdur.
Şair də özünü Tanrının ixtiyarına
buraxır.
Səhər də, axşam
da köhnə biçimdə
Mən vaxt öldürürəm,
vaxt da ki,
məni...
Təzə heç nə yoxdu köhnə içimdə -
Oxşamır o, köhnə vaxtdaki
məni!
Xoşbəxtliyin digər açarı zamandadır.
Kim zamanını düz xərcləyirsə,
o adam xoşbəxtdir.
Şair öz xoşbəxtliyini zamanın fövqündə
axtarır. Axtarır, ancaq
axtardığını itirmədiyini
də anlayır.
Çünki o zamanın içində
yeni bir zaman yaşayır. Bu zamanın adı
"tənhalıq"dı. Tənhalıq şairin təbii görkəminə
bir az
da çox təbiilik qatır. Sanki onu daha ağrılı və daha kədərli libasda təqdim edir. Bu libası
isə şair heç vaxt əynindən çıxarmaq
istəmir.
Gecəm
şamdı - əriyir,
Bələnirəm tüstümə...
Sol gözüm çox səyriyir,
Əyilib
qoy üstünə -
Gözünü!
Gecə qaranlıqda bir işıq, işıqda bir qaranlıqdı. Tüstü həm
də qəlbin xəzinəsindən xəbər
verir. Qəlbin xəzinəsi isə
eşqdi. Xəzinənin üstündə əfsanələrdə
deyildiyi kimi, ya əjdaha, ya ilan olardı.
Tüstü də çıxanda
burulan ilana oxşayır, qəlbdəki
xəzinəni işarə
edir. Bu xəzindən
yəqin etmək olur şairin halını. Onun nələrdən
keçdiyini və hansı əzablarla çarpışdığını aydın sezmək olur.
Mən səni sevməzdim, Qadın -
Oxumasam sətir, sətir...
Dedim. hamı bildi
adın -
Dur, sevgimi götür, gətir!..
Əbülfət Mədətoğlunun
şeirlərini oxuduqca fəlsəfi və
bir o qədər təbii
bir dünyaya
düşürsən. Bu dünyanın səsi
də, rəngi də, havası da
ayrıdı. Bu səs adamın ruhunu oxşayır, bu rəng
adamın gözünü
nurlandırır, bu hava
adamın ağlını başından alır... Sevginin, təmizliyin, səmimiyyətin sözlə
bu cür dəqiq, fərqli
və incə təsviri adamı heyrətləndirir.
Anlayırsan ki, ömrünü
sözə və sözün
varlığına həsr etmiş bir müəllifi oxuyursan.
Oxuduqca, yeni bir yolu görürsən.
Sonra bu yolun davamını axtarırsan. Yolun davamını isə müəllif oxucunun ixtiyarına verib.
İstəyən gedəcək, istəməyən bu yolda azıb qalacaq...
Tural CƏFƏRLİ
525-ci qəzet.- 2021.-
2 iyul. S. 14.