İşığını əsirgəmə!..

"Loqos" PNİM-in rəhbəri, psixologiya üzrə fəlsəfə doktoru Təranə Paşayevanın həyatından işıq zərrələri

"Mənim ən çox sevdiyim rəng insanın üzündəki işıqdır. Bu işığın mənbəyi bizim biri-birimizə bəslədiyimiz sevgidir. Ən böyük istəyim budur ki, siması işıq saçan hər bir insan öz vətənindən və öz həyatından zövq alaraq yaşasın. Belə yaşamaq əsl yaşamaqdır".

Öncəliklə həyat həqiqətini ifadə edən, kifayət qədər nikbin ovqata malik kəlmələri indi qələmə aldığım bu ekspromt qeydlərin qəhrəmanı hələ beş il bundan əvvəl müsahibələrindən birində söyləmişdi. Fikir məni tutmuşdu deyə, məhz həmin o dörd cümləni "Təranə xanım: bir gəncin uğurlu yol xəritəsi - istedad, məqsəd, zəhmət, şəxsiyyət" adlı ona həsr edilmiş xüsusi buraxılışın üz qabığında yerləşdirmişdim.

Oxunub-eşidildiyi anda düşüncəyə pozitiv işıq zərrələri çiləyən həmin sözlər kimə məxsusdur, söhbət kimdən gedir? Əlbəttə oxucular, xüsusilə, "525-ci qəzet"in oxucuları "Loqos" PNİM-in, eləcə də PXTM İctimai Birliyinin rəhbəri, psixologiya üzrə fəlsəfə doktoru Təranə Paşayevanın imzasına (bəli, məhz imzasına) bələddirlər. Ən azı o səbəbdən ki, Təranə xanım vur-tut 7 il ərzində respublikamızın bir çox regionlarını əhatə edən, insanlara psixoloji yardım və psixoloji maarifləndirmə xidməti göstərən bir siqment (əslində şəbəkə) yaradaraq onu uğurla irəlilətməklə yanaşı, həm də bir-birindən maraqlı məqalələri, ekspert rəyləri və müsahibələri ilə "525-ci qəzet"in səhifələrində, eləcə də digər mətbuat orqanlarında, özünün vətəndaş, iş adamı, psixoloq, QHT rəhbəri mövqeyini zaman-zaman sərgiləmişdir.

Və bu üzdən bəlkə kiməsə elə gələ bilər ki, Təranə Paşayevanın məxsusi təqdimata ehtiyacı yoxdur, onsuz da o, bizim milli ictimai mühitimizdə konkret və əməli işin bəhrəsi olan yekunlara, nəticələrə yetişən gənc, istedadlı psixoloq, psixoloji və nitq inkişafı mütəxəssislərindən biri olaraq yaxşı tanınır. Ən azı mətbuatdan, nüfuzlu saytlardan, "Loqos" jurnalının səhifələrindən...

Amma mən əlahiddə situasiyalara həssas yanaşan, lider təbiətli insanlara, zəhmətə, daimi hərəkətə can atan şəxslərə xüsusi rəğbət bəsləyən bir qələm sahibi olaraq tanınan, sevilən dəyərli kəslərin dönə-dönə təqdimatları, təbliğ edilmələri barədə fərqli düşüncədəyəm.

Amma yenə də deyirəm, təbliğat və təqdimatlar dəyərli şəxsiyyətlərin özlərinə fərdi olaraq bəlkə heç gərək deyil. Hardasa, hə. Amma məsələ burasındadır ki, gərəkli şəxsiyyətlərin uğur yolu, əldə etdiyi təcrübələr, ümumiyyətlə yaxşı insanların obrazı hər zaman çevrəyə təsir göstərir, ömür yolu başqalarına nümunə olanların obrazı bir bələdçi, güzgü, mənəvi monitor timsalında qəbul edilir. Və əgər insanın əldə etdiyi bu nailiyyət gənc yaşın qismətidirsə və əgər bu uğur özəl-intellektual sahədə qazanılmışdırsa, nəhayət və əgər gənc insanın amalının, iradəsinin təsir gücü çevrəni yaxşı mənada heyrətləndirirsə, həmin nümunə-örnək ikiqat əhəmiyyət qazanır. Ona görə də başladığım hekayəti xatircəmliklə davam atdirirəm...

Əvvəlcə informatik bilgi verim. Təranə Paşayeva Azərbaycan cəmiyyətinin yüksək dəyər verdiyi alim-ziyalı ailəsində üç bacıdan sonra və sonbeşik qardaşdan əvvəl dünyaya göz açan dördüncü övladdır. Həyatın ecazkar illəri bədii, tarixi və müxtəlif dilli (rus, ingilis, ərəb, türk) kitablar arasında keçsə də, o, sosial elmlər sahəsində təhsilə başlamış, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin maliyyə-kredit fakültəsini bitirmişdir. Eyni universitetin magistratura pilləsindəki 2 illik çalışmaları da onun təhsil karyerasına daxildir.

Həyatın öz diktəsi, öz fürsətləri var. Tale elə gətirdi ki, Təranə xanım, obrazlı mənada, ilk əmək fəaliyyətinə, Nazim Hikmət demiş, analıq sənəti ilə başladı, yəni ailə qurdu, üç gözəl övlada ana oldu.

O, universiteti yüksək qiymətlərlə başa vurmuşdu, iqtisadiyyat, maliyyə istiqamətində uğurla çalışa bilərdi. Bəs psixologiya sahəsinə qəti dönüşün səbəbi nə idi? Gənc, qətiyyətli, düşündüyü məqsədi yüksək amal səviyyəsinə qaldırmağa qadir olan Təranə Paşayeva "Loqos"un 5 illik fəaliyyətinə həsr olunmuş "Beş il insanlara doğru" kitabında (kitab üç dildədir - Azərbaycan, rus, ingilis) zəngin çalışma yolunu bəlirləyən ilk işartıları yada salır və yazır ki, "niyə məhz bu istiqaməti seçmək təfsilatına gəlincə, deyə bilmərəm ki, "Loqos"u yaratmaqla yalnız uşaqlıq arzularımı reallaşdırmağa çalışmışam. Ata-ana himayəsindən məhrum olan, küçə həyatı yaşayan uşaqlara, xəstə, baxımsız, kimsəsiz qocalara kömək etmək məsələsi məni ağlım kəsən yaşlardan düşündürüb. Xəyallarımda qocalar, uşaq evləri yaratmışam, hətta ailə qurandan sonra, Xocalı qətliamında ata-anasını itirən bir neçə uşağı himayəmə götürüb övladlarımla birgə böyütmək istəyində olmuşam..."

Şəxsi həyatdakı bir epizod isə Təranə xanımın psixoloji və nitq İnkişafına yardım istiqamətində ciddi hərəkətin başlanğıcı olub. T.Paşayeva xatırlayır və yazır: "Öz həyat təcrübəmdən bəlkə də çoxlarının az əhəmiyyət verəcəyi bir misal çəkmək istəyirəm. Yəqin fikir vermisiniz, lap kiçik yaşlarından uşaqların əksəriyyətinin nitqində xırda qüsurlar olur. Onlar "R" hərfini "L" kimi, "Ş"-nı "S" kimi səsləndirir, nitqdə ləngimələr olur. Bəzən yaşlı nəsil ata-analarımız, nənələr, babalar bunu ciddiyə almır, böyüyəndə keçib gedər, deyə sakitləşirlər. Eyni təskinliyi gənc ana olaraq mənə də verirdilər. Amma yenə də evə loqoped çağırmağa nail oldum. Bir tanışın peşəkar mütəxəssis kimi təqdim etdiyi xanım demək olar, aylarla evimizə gəldi-getdi, uşaqlarla məşğul oldu, amma müsbət nəticə alınmadı. "Loqos"u yaratmaq ideyası elə o vaxtdan mənim həyatımda tam aktuallıq kəsb etdi".

Bax belə, məndən asılı olmayan səbəbdən bir qədər təfsilata yol verdim. Lakin bu, elə bir məqamadır ki, məhz o an insanın qəlbində onu yeniləşdirən, dəyişən bir təlatüm baş verir, sanki yol işıqlanır.

Məhz bu tərpənişdən sonra bir zamanlar Bakı şəhərindəki 164 nömrəli məktəbin şagirdi, İqtisad Universitetinin magistrantı olan Təranə Paşayeva cəmi 3 nəfərlik kollektivlə "Loqos"u ilkin olaraq nitq inkişafı mərkəzi formatında qurdu.

Bu gün "Loqos" Mərkəzi ofisi və 5 filialı Bakı şəhərində, ümumilikdə isə 10 filialla respublikanın Gəncə, Bərdə, Xaçmaz, Lənkəran kimi iri şəhərlərdə əhaliyə psixoloji və nitq inkişafı sahəsində yardım göstərir. Psixoloqlar, loqopedlər, digər mütəxəssislər də daxil olmaqla indi "Loqos" PNİM-də onlarla peşəkar mütəxəssis, ümumilikdə isə üç yüzə yaxın əməkdaş çalışır. 7 il ərzində "Loqos"a üz tutan insanların sayı minlərlədir. Səbəb əlbəttə ki, yüksək səviyyəli, layiqli xidmətdir.

Böyük sevgi ilə, öz soydaşlarına sonsuz məhəbbətlə çəkilən zəhmət, təbii ki, bəhrələrini verməlidir. Təranə Paşayeva gənc olmasına baxmayaraq, "Loqos" şəbəkəsinin hər bir istiqamətini təşkilati idarəçiliyin prinsiplərinə uyğun şəkildə tənzimləyə bilir. Sadəcə vaxt öldürən, "az aşım, ağrımaz başım", deyib maaş gününü gözləyən, yəni təşəbbüssüz insanlar onun tabeçiliyində ola bilməzlər. Hər bir işçi öz məsuliyyətini dərk etməli, əməyinin dəyərləndirilməsi müqabilində "Loqos"un uğurlarına töhfə verməlidir. Tələbkarlıq, nizam-intizama dərin diqqət, mütəxəssislərin yerli və beynəlxalq təcrübələrinin artmasına, təhsil səviyyəsinin yüksəlməsinə qayğı T.Paşayevanın iş metodurur və bu yanaşma hər dəfə yeni nailiyyətlərlə nəticələnir.

Yaşlı mütəxəssislərin təcrübəsinin kollektiv tərəfindən mənimsənilməsinə çalışmaq və daha çox gənclərin qüvvəsinə, yaradıcı enerjisinə, təşəbbüskarlığa meydan vermək o deməkdir ki, Təranə Paşayeva "Loqos"un irəlidəki yaxın və uzaq planına daha nikbinliklə baxır, yəni irəlidəki gözləntilər daha ciddi yekunlar yaradacaq.

Təranə Paşayeva "Loqos" PNİM-in formalaşması, dərin inkişafı ilə ayaqlaşmaq üçün öz biliklərini dərinləşdirmək öhdəliyini də unutmadı. "Loqos" təşkilatını idarə edərkən ali iqtisadçı təhsili ona maliyyə, iqtisadi dayanıqlılıq məsələlərini həll etməyə nə qədər imkan versə də, o, psixoloji yardım və loqopedik xidmətlə bağlı ali təhsil pillələrini adlamalı olmuşdur.

O, 2014-cü ildə M.E.Jukov adına Xarkov Milli Aerokosmik Universitetinin Psixologiya fakültəsini bitirmiş, V.M.Bexterev adına Sankt-Peterburq Klinik Psixologiya və Psixoterapiya İnstitutunda klinik psixologiya ixtisası üzrə tam təhsil almış, 2018-ci ildə elmi işini müdafiə edərək psixologiya üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi qazanmışdır.

Təranə xanımın bütün uğurlu addımları, bəzən işin gərginliyi ilə əlaqədar qarşılaşdığı təzyiqlər, amma bütün hallarda heç yorulmadan çalışmaq, daim insanlarla işləmək və onun ümumi işin xeyirinə olan digər zəruri cəhdləri demək olar ki, gözümüzün qarşısında baş vermiş və gənc xanımın dəyanətini, inadkarlığını, nikbinliyini çoxlarına nümunə göstərmişəm, bunu özümə borc bilmişəm. Çünki T.Paşayevada olan qabiliyyətlərə malik şəxslərlə hər addımbaşı rastlaşmaq olmur axı. Təranə xanımın simasında istedad və zəhmətsevərliyin, öz seçiminə qarşı bəslədiyi həvəsin necə birləşib vəhdət halına gəldiyini yalnız mən demirəm...

Xeyirxahlıq, mərhəmət hissi, yaxşı işçinin qədrini bilmək, kollektivçilik duyğusu, ağsaqqal və ağbirçək insanlara ehtiram bəsləmək... bütün bu Allahın qismət elədiyi gözəl xasiyyətlər Təranə Paşayevanın qazandığı uğurlarda az rol oynamır məncə.

İnsan həyatının elə günləri var ki, həmin vaxt aralığında istəkli, doğma insanların xoş sözlər söyləməsi nəinki qəbul edilən olur, hətta zərurətə çevrilir. Düzdür, hər adamın ad günü doğmalar üçün əzizdir, amma hər adamın doğum gününü ictimailəşdirmək, hətta faktı mətbuata çıxarmaq müəyyən ədalətə, cəmiyyət tərəfindən bəyənilən dəyər və statusa söykənməlidir.

O, gəncdir. Lakin dediyimiz mövqeyə yüksəlmiş bir övladdır və bu yazıdakı kifayət qədər kəsib azaltdığım xoş kəlmələrin hər birini Təranə xanıma ana südü kimi halal edirəm.

Eyni zamanda, bir neçə il onun rəhbərliyi altında "Loqos" jurnalını redaktə edərkən, "Psixoloq" qəzetinin hər sayında bu təşkilata ayrılan qoşa səhifənin materiallarını hazırlayarkən müşahidə etdiyim bir çox əsas cəhətləri söyləməsəm olmaz.

Təranə Paşayeva "Loqos"un ilk addımlarından təşkilatın mətbuata açıq olduğunu bildirən azsaylı iş adamı və ictimai birlik rəhbərlərindəndir. Çünki o, psixoloji maarifləndirmənin kütləviliyinin vacibliyinə və belə bir geniş miqyaslı təbliğatın mətbuatsız ötüşə bilməyəcəyinə əmindir. Həm də işin lap əvvəlindən.

Mən hər zaman onun Vətənə sevgisində az qala yaşından qat-qat dərin bir müdriklik müşahidə edirəm. Vətənə sevgi onun dövlətçiliyə qırılmaz tellərlə bağlanmasını təmin edir. Səbəbsiz deyil ki, o, özünün məqalə və müsahibələrində dönə-dönə söyləyir ki, "Loqos"un uğurlarının təminatçısı vətənimizin müstəqilliyi, Azərbaycan dövlətinin özəl-intellektual sektora yüksək qayğısı, xüsusilə cəmiyyətdə qadınların nüfuzunun yüksəlməsinə birbaşa təsir göstərən bir örnəyin - Heydər Əlieyv Fondunun sədri, Azərbaycanın birinci vitse-prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın nümunəsinin varlığıdır. Hansı ki, bu faktor gənc insanları yaradıcı düşüncəyə, cəsarətli olmağa, dövlətin imkanlarından yararlanmağa sövq edir.

Həm dünyanı, eləcə də Azərbaycanı iki ilə yaxın bir müddətdə amansız xəstəliklə təhdid edən Covid-19 pandemiyası dövründə, həm də xalqımız üçün virus qədər qorxulu erməni faşistlərinə qarşı aparılan və böyük zəfərlə yekunlaşan 44 günlük müharibə zamanı Təranə xanımın bütün xalqımızla bahəm hansı həyəcan və təlaşlar keçirdiyi gözümün önündədir. Yaranmış ekstremal vəziyyətlə əlaqədar, o, "Loqos"da online xidmətlər təşkil etməklə yanaşı, ölkə mətbuatında hər iki mövzuya dair odlu-alovlu məqalələrlə çıxış edib, hadisələrin psixoloji baxımdan dəyərləndirmələrini aparırdı. Böyük zəfər münasibəti ilə Ali Baş Komandan İlham Əliyevə həyəcan dolu, Prezidentin çevik, cəsarətli siyasətinə dəstək ruhlu müraciət ünvanlayirdı...

Bunu da deyim, onun yaradıcı ziyalılara - alim, yazıçı, şair, musiqiçi və digər sənət adamlarına rəğbəti, "Loqos"un ən geniş salonlarını yaradıcı şəxslərlə onların pərəstişkarlarının görüş yerinə çevirməsi xüsusi qeyd olunmağa dəyər.

Bu yazını tanıyanların hamısının istəklisi Təranə xanımın işıqdan, nurdan bəhs edən cümlələri ilə başlamışdım. Niyə? Ona görə ki, xeyirxah işıq, pak nur onun şəxsiyyətinin leytmotivi, ana xəttidir. Hardasa oxumuşam, yerin dərin qatlarında, mədənlərdə çalışan şaxtaçıların tez-tez işlətdikləri, əslində, konkret anda həyat anlayışının ekvivalenti olan bir söz var: İşığını əsirgəmə! Şaxtaçıların başlarına taxdıqları dəbilqənin alın hissəsində işıq yanır, onlar başlarının duruşunu elə nizamlamağa çalışırlar ki məhz onun dəbilqə fanarından qarşıdakı, yandakı, yaxud arxadakı həmkarının yoluna işıq düşsün!

Mən onun ürəyinə bələdəm, o, həyatı bahasına olsa da, vətəni, xalqı yolunda işığını heç zaman əsirgəməz. Çünki zəhməti sevən insanların ürəyi saf olur. Bizim isə Allahdan diləyimiz, sadəcə olaraq, budur ki, qoy onun qəlbindəki işıq həmişə aşıb-daşsın və heç tükənməsin!

13 iyul, 2021, Mərdəkan

Rəhilə GÜLGÜN

525-ci qəzet.- 2021.- 14 iyul.- S.14;24