Moskva həm də Nazım Hikmət deməkdir...

"Saranın gözləri" romanını yazarkən bağlandıq bir-birimizə. Halbuki əvvəllər nə o, məni çəkə bilirdi özünə, nə də mən onu görməyə can atırdım.

Ta əzəldən soyuq görünürdü gözümə - uzaq, quru, laqeyd, bir az da irinli təsir bağışlayırdı... Elə bilirdim, bircə addım atsam, içindəki çirk partlayıb üstümə dağılacaq. Yaxşı xatırlayıram, ilk dəfə qollarını açaraq məni qucağına çağıranda bir xeyli tərəddüd də etmişdim. Bir neçə gün qərarla qərarsızlıq arasında girinc qalmışdım. Sonra zindan kimi ağır addımlarımı yerindən tərpədib ona doğru üz tutmağı bacarmışdım.

Moskvanı deyirəm - ilk baxışda döyünən ürək təsiri bağışlayan, gecə-gündüz hərəkət halında olan gözəllər gözəli Moskvanı. Bu dəfə gözümə bambaşqa göründü. Min ilin həsrətlisi kimi qaçdım üstünə. Sanki görən kimi o da məni tanıdı. Hava limanından çıxdığım andaca yeli ilə üzümü, küləyi ilə saçımı sığalladı. Yollarından keçdim, küçələrini dolandım, sağa-sola boylandım. Havasını ciyərlərimə çəkdim, boya çəkilmiş kimi görünən mavi göyüzündə suya qərq olmuş kimi dalıb getdim. Bəlkə, min dəfə "İlahi, bura necə əsrarəngiz yermiş" dedim öz-özümə. Daha əvvəl gözümə adi şəhər kimi görünən yerlər, necə olmuşdu ki, nağıllar aləminə çevrilmişdi? Niyə şəhəri bağrıma basıb qucaqlamaq istəyirdim? Nə idi məni bu qədər ram edən? Hər daşın, hər ağacın, hər yarpağını niyə tək-tək öpmək keçirdi içimdən? Artıq bu mövsümlərdə günortalar yandırıcı, axşamlar dondurucu havası belə mənə anormal təsir bağışlamırdı. Səhər yeməyində verilən badımcan, brokoli, bibər, kartof qızartması, ət çığırtması, qaynadılmış sosiskaya, turşuya belə əvvəlki kimi dodaq büzmürdüm. Hətta samovardan isti suyu çaynikə doldurub paket çayla qarışdırmağı da artıq normal qəbul edirdim. Dəmlənmiş çayın xiffətini çəkmirdim. Küçələrindəki uzun tıxaclar, zorla yerindən tərpənən avtomobillər, bir-birinin ardınca çalınan siqnallar da heç narahat etmirdi. Günün istənilən saatında küçələrdə şütüyən avtoxuliqanların təkərlərdən çıxartdığı o əcaib səslərə də qulağımı bağlamışdım. Sanki hər şey elə belə də olmalı idi. Küçələrini dolanarkən, binalarını başdan ayağa süzüb, heykəllərini sanki ilk dəfə görürmüş kimi heyranlıqla izləyərkən anlayırdım bu şəhərin nə qədər əziz olduğunu.

Yaxşı xatırlayıram, yola çıxmadan əvvəl bir az sisli, bir qədər dumanlı idim. Amma şəhərə daxil olduğum andaca sanki bağrımda bir günəş doğub, bütün qara buludları yoxa çıxartdı. Bu dəfə səhərləri tez oyanıb, gecələri gec yatıram. Yuxu ilə deyil, şəhərlə daha çox vaxt keçirmək istəyirəm. Ona görə də, erkəndən özümü çölə atıb, gec saatlara qədər gəzib-dolanıram. İlk baxışda ucsuz-bucaqsız görünən məşhur Qorki parkında vaxtın necə keçdiyini bilmədən aşağı-yuxarı gəzirəm. Qırmızı meydanda izdihama qarışaraq, Kremlə baxıb Rusiyanın xaoslu, qarmaqarışıq, ən çox da maraqlı olan tarixini beynimdə canlandırıram. Bütün bunları böyük maraqla edirəm. Məqsəd bu möhtəşəm yeri iliyimə qədər hiss etməkdir. Moskova artıq Rusiyanın paytaxtı, rusların vətəni deyil, Saranın ata yurdu, Oğuzun xatirələridir. Siyasətin oylağı, cinayətin məskəni yox, sevgi şəhəridir mənim üçün - ədəbiyyatdır, romandır, mədəniyyət, teatr, kültürdür başdan ayağa.

Bir dövrün tarixini başdan yazan, uğrunda ölənə qədər savaşdığı, meydanlarda öndərlik etdiyi, səsini ucaltdığı, bəlkə də, vaxtilə elə bu dəqiqə dayandığım yerdən keçən Trotskinin izlərini daşıyan möcüzədir gözümdə. Hər gəlişdə üz tutduğum açıq səma altında muzey kimi duran Novodeviçi məzarlığıdır. Artıq sadəcə Qoqol, Tolstoy, Dostoyevski, Mayakovski, Çexov, Çaykovski kimi divlər deyil, Moskva həm də Nazım Hikmət deməkdir. Məzarı başında dayanıb, məni eşitdiyinə inandığım və susduqlarımı əyilib pıçıldadığım Nazımın uyuduğu yerdir. Mavi rəngin ən gözəl çalarıdır Moskva.

Moskva

Türkan TURAN

525-ci qəzet.- 2021.- 5 iyun.- S.19.