Sağlığında elmi
məktəbi yaranan alim
İyun
ayının 11-i AMEA İqtisadiyyat
İnstitutunun direktoru,
professor Nazim Müzəffərlinin (İmanov)
dünyaya göz açdığı gündür.
Hər ilin bu günü Nazim müəllimi doğum günü münasibətilə təbrik
etmək istəmişik. Lakin hər il
ənənəvi olaraq
Nazim müəllim doğum günündə
iş görüşmələrini
kənarda edib və bizim (o cümlədən, digər
əməkdaşların) onu
canlı təbrik etmək şansımız
olmayıb. Bilirəm,
bu il
də belə olacaq. Yenə də Nazim müəllim
öz ənənəsinə
sadiq olaraq doğum günündə
işə gəlməyəcək...
Bu, bəlkə də,
çoxlarına qəribə
görünə bilər. Adətən insanlar (xüsusilə rəhbər işçilər)
ad günlərində xoşlayırlar
ki, kollektivin üzvləri onları təbrik etsinlər, xoş arzularını bildirsinlər. Çünki insan doğum günündə hər zamankından daha çox diqqət mərkəzində olmaq istəyir. Bundan təbii nə ola bilər?..
Lakin Nazim müəllimi tanıyanlar, onun mütəvaziliyindən xəbərdar
olanlar bilirlər ki, rəhbər olduğu üçün
istər adi, istərsə də özəl günlərdə
ayrıca diqqət istəməyən biridir.
Bu səbəbdən də doğum gününü hər kəsdən uzaqda mütəvazi şəkildə
qeyd etməyə üstünlük verir.
Odur ki, biz, bu il Nazim müəllimi bir yazı ilə təbrik etmək qərarına gəldik. Bu yazıda Nazim
müəllimin bir elm
adamı və rəhbər kimi özəlliklərindən söz
açacağıq.
Nazim müəllim
2014-cü ildən İqtisadiyyat
İnstitutuna rəhbərlik
edir. O, İnstituta direktor
təyin olunana qədər cəmiyyətdə
bir alim və ictimai xadim kimi kifayət
qədər tanınıb
sevilirdi. Lakin bir rəhbər
kimi necə olacağı bəlli deyildi. Çünki bir tədqiqat
müəssisəsinə rəhbərliyin
ayrıca özəllikləri
var. Yaradıcı, elmi
fəaliyyətlə məşğul
olan insanların çalışdığı elmi-tədqiqat müəssisəsini
idarə etmək şərəfli olmaqla yanaşı, həm də çətindir.
Nazim müəllimin
İnstitutun kollektivinə
təqdim olunduğu gün bir nüans
yaddaşımızda iz
qoyub. AMEA-ya o dövrdə rəhbərlik
edən akademik Akif Əlizadə təqdimatdan sonra sözü Nazim müəllimə verdi. Nazim müəllimin çıxışının
ilk cümləsi "Hər
bir tədqiqatçı
üçün aparıcı
elmi-tədqiqat müəssisəsinə
rəhbərlik etmək
şərəflidir" oldu
və bununla da, elmə, tədqiqata, AMEA-ya nə qədər böyük dəyər verdiyini diqqətə çatdırdı. Bu nüansı ona görə xüsusi vurğulayırıq ki, bir qədər əlaqələri olan insanlar AMEA-da əməkhaqqının azlığını
bəhanə edərək
imkan olan kimi başqa müəssisələrə üz
tuturlar. Hamıya
yaxşı məlumdur
ki, elmdə qalanlar ya fanatiklərdir,
ya da getməyə
yeri olmayanlar... Əksəriyyətin imkan tapan kimi başqa sahələrə üz tutduğu vaxtda, bir elmi-tədqiqat müəssisəsinə halallıqla
rəhbərlik etmək
həqiqətən də
insandan fanatiklik tələb edir.
Halallıqla rəhbərlik ifadəsini
təsadüfi işlətmədik. Nazim müəllimi
tanıyanlar onun öz təbirincə desək, "əli-ayağı
düz" olduğunu
gözəl bilirlər.
Nazim müəllim təkcə
özünə deyil,
çalışdığı insanlara da bu
prinsiplə yanaşır.
Onunla çalışmaq istəyirsənsə,
o zaman "əlin-ayağın
düz olmalıdır".
Bu meyar iş prosesində Nazim müəllimin "olmazsa,
olmaz"larındandır.
Bir ziyalı
olaraq bütün sahələrdə "əlin-ayağın
düzlüyünün" tərəfdarıyıq. Lakin bunun
elm sahəsində daha
zəruri olduğunu düşünürük. Məşhur bir deyim var: "Bir millətin məhv olmasını istəyirsənsə, onun
təhsilini və elmini əlindən
al!" Bilirik ki, bütün sahələrdə
olduğu kimi, elmə də müxtəlif yollarla
"gələn" insanlar
var. Onlar elmin, əsl elm adamlarının
nüfuzuna xələl
gətirirlər. Nazim müəllim
İnstituta rəhbərlik
etdiyi illərdə bu cür hallara
qarşı mübarizə
aparıb. Əsl elm adamlarının
bu sahədə qalmaları, istedadlı gənclərin elmə gəlməsinə sidq ürəkdən çalışıb.
Onun direktor olduğu illər gənclərin İqtisadiyyat İnstitutuna
axını dövrü
kimi yadda qalıb. İndi İnstitutun bir
neçə şöbəsində
gənclərin sayı
üstünlük təşkil
edir. Gələcəyin gənclərin əlində
olduğunu hamımız
yaxşı bilirik.
Bu gün elmə
gələn gənclər
sabahın alimləridir.
Onların istedadlarını üzə çıxartmaq
üçün münbit
şərait, imkanlar yaratmaq hər bir rəhbər işçinin əsas vəzifələrindəndir. Nazim müəllim bu işin də öhdəsindən uğurla
gəlir. Onun gənclərə
xüsusi rəğbətlə
yanaşması bütün
kollektivə yaxşı
məlumdur.
Nazim müəllimin İqtisadiyyat
İnstitutundakı fəaliyyətini
qiymətləndirməkdən ötrü onun direktor olduqdan sonra qarşıya qoyduğu məqsədlərə
hansı səviyyədə
nail olmasına baxmalıyıq.
Hamının xatirindədir ki,
Nazim müəllim kollektivə rəhbərlik
etdiyi ilk günlərdən
İnstitutu "Azərbaycanda
fundamental iqtisadi tədqiqatların
REAL mərkəzinə, Azərbaycanda
iqtisadi tədqiqatların
ƏSAS əlaqələndiricisinə, Azərbaycan hökumətinin
KOLLEGİAL ekspertinə və
məsləhətçisinə çevrilməyi" hədəfləmişdi.
Bu strateji hədəflərə
nail olmaqdan ötrü
bir sıra vəzifələrin icrası
nəzərdə tutulmuşdu.
İnstitutun 2014-2021-ci illər ərzində bu hədəflərə necə
nail olduğuna nəzər
salacağıq. Təbii ki,
bu istiqamətdə görülən işlərin
hamısını bir
məqalədə işıqlandırmaq
mümkün deyil, lakin önəmli saydığımız bəzi
nüansları oxucuların
diqqətinə çatdırmaq
istəyirik.
İnstitutda son illərdə aparılan elmi-tədqiqatlar nəzəri
və praktiki əhəmiyyətliliyi ilə
diqqəti cəlb edir. Belə ki, son illərdə İnstitutda
Nazim müəllim tərəfindən dünyada
ilk dəfə olaraq dövlətin iqtisadiyyata modelyaradıcı müdaxilə
formalarını ölçməyə
imkan verən "İqtisadiyyatın Solluğu
(Sağlığı) İndeksi"
adlı bir metodologiya hazırlanmışdır.
Nazim müəllim bu metodologiyanı yaratmaqla, həm də öz elmi-iqtisadi məktəbini formalaşdırmışdır.
Bizdə "elmi məktəb" anlayışına yanaşma
bir qədər fərqlidir. Tanınmış alimlər rəhbərlik
etdikləri dissertasiya
işlərinin müəlliflərini
öz məktəblərinin
davamçıları hesab
edirlər. Fikrimizcə isə,
"elmi məktəb"
bir nəzəriyyə
ətrafında eyni (və ya oxşar)
fikirdə olan insanların cəmləşməsi
və bu nəzəriyyəni inkişaf
etdirməsidir. Bu baxımdan,
Nazim müəllimin
yaratdığı metodologiyanı
bir elmi-iqtisadi məktəb hesab etmək olar. Bu metodologiya müxtəlif
tədqiqatçılar tərəfindən
həm funksional, həm də sahəvi aspektdən inkişaf etdirilmişdir.
Bu metodologiya əsasında
İnstitutda həm elmlər doktorluğu, həm də fəlsəfə doktorluğu
dissertasiyaları yazılaraq
uğurla müdafiə
olunmuşdur. Bu istiqamətdə tədqiqatlar,
istər elmlər doktorluğu, həm də fəlsəfə doktorluğu dissertasiyalarının
yazılması davam etdirilir.
Nazim müəllimin
rəhbərliyi altında
İnstitut son illərdə
bir sıra mühüm işlərə
imza atıb. Bunlara
"Milli iqtisadiyyat və iqtisadiyyatın əsas sektorları üzrə Strateji Yol Xəritələri"nin
ekspertizası, "2018-2020-ci illərdə Azərbaycan
Respublikasında rəqəmsal
ödənişlərin genişləndirilməsi
üzrə Dövlət
Proqramı"nın yazılması,
"Azərbaycanda Həyat
Keyfiyyəti İndeksi"
Metodologiyasının hazırlanması,
"Azərbaycanın post-konflikt
ərazilərinə repatriasiyanın
proqnozlaşdırılması və effektiv təşkili üzrə təkliflərin hazırlanması",
"Post-konflikt ərazilərdə
iqtisadi potensialın qiymətləndirilməsi və
müqayisəli üstünlük
sahələrinin seçilməsi"
layihələrinin icrası
və s. daxildir.
Nazim müəllim bu illər ərzində İnstitutda bir sıra fundamental dəyişikliklərə nail olub. Bunlardan biri də, İqtisadiyyat İnstitutunda yeni maliyyələşmə mexanizminin tətbiq edilməsidir. Bununla bağlı, Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin "Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasında elmi tədqiqatların maliyyələşdirilməsinin yeni mexanizminin tətbiqi ilə bağlı AMEA-nın İqtisadiyyat İnstitutunda 2021-2024-cü illər üzrə pilot layihənin həyata keçirilməsi Qaydası"nın təsdiq edilməsi haqqında Qərarı olmuşdur. Bu yeni mexanizm, dövlət qurumlarının sifarişi ilə həmin qurumlarla müqavilə əsasında İnstitut tərəfindən həyata keçirilən elmi ekspertiza və elmi tədqiqat işlərinin icrası üçün dövlət büdcəsindən müvafiq dövlət qurumlarına vəsaitin ayrılmasını nəzərdə tutur. Məlumdur ki, elm sferasında əməkhaqları aşağıdır. Bu da zaman-zaman müzakirə predmetinə çevrilir. Bəzən elmi tədqiqatların keyfiyyətinin aşağı olmasını mütəxəssislər elmin maliyyələşməsi ilə əlaqələndirirlər. Yeni mexanizmin tətbiqi elmi tədqiqatların keyfiyyətini yaxşılaşdırmaqla yanaşı, elmi işçilərin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsində də mühüm rol oynayacaq.
Yazının sonunda bir qədər də Nazim müəllimin şəxsi keyfiyyətlərindən danışmaq istəyirik. Nazim müəllim öyrənməyi və öyrətməyi sevən biridir. O, bildiklərini böyük həvəslə insanlara, xüsusilə də gənclərə öyrədir. Tədqiqatçı olaraq ondan çox şey (təkcə iqtisadiyyat deyil, eyni zamanda mədəniyyət, ədəbiyyat, tarix, incəsənət sahələrinə aid biliklər) öyrənirik.
O alim xoşbəxtdir ki, sağlığında elmi məktəbi yaranır. Hər bir müəllim xoşbəxtdir ki, istər bu dünyada, istərsə də o dünyada olduqda onu daim xoş duyğularla, sayğı ilə yada salan, xatırlayan davamçıları var. Bir insan üçün "müəllim" sayılmaq dünyanın ən gözəl duyğusudur.
Sizə davamçılarınız olaraq səslənirik:
Dünyaya gəlişiniz qutlu olsun, Nazim müəllim!
Rəsmiyyə SABİR
AMEA İqtisadiyyat İnstitutunun şöbə müdiri, iqtisadiyyat üzrə fəlsəfə doktoru
Leyli ALLAHVERDİYEVA
AMEA İqtisadiyyat İnstitutunun elmi katibi, iqtisadiyyat üzrə
fəlsəfə doktoru
525-ci qəzet.- 2021.- 11 iyun.- S.11.