Azərbaycanlı şair "Alaş" mükafatından niyə imtina etdi?

Tanınmış şair, tərcüməçi Akif Əhmədgil uzun illər Azərbaycan-Qazaxıstan mədəni əlaqələrinə töhfə verib.

Hələ keçən əsrin 80-ci illərində, Qazaxıstanın ziddiyyətli dövründə şair Əjdər Ol ilə birlikdə orada səfərdə olub. Həmin dövrdə - qazaxların arasında millətçilik ab-havası hökm sürdüyü illərdə Sovet rejiminə qarşı çıxışlar, üsyanlar geniş vüsət alıb. Almatıda gənc şair Sovetin əleyhinə şeirlər yazdığı üçün həbs olunub və haqqında ölüm hökmü verilib. Hökm verilsə də, qərar icra olunmayıb. Bu hadisədən 7 ay sonra Almatıda gənc şairlərin festivalı keçirilirmiş. Azərbaycandan adlarını çəkdiyim 2 ədib Qazaxıstana yollanıblar. Orada fikir irəli sürülüb ki, həmin gənc şairə verilən hökmə protest olaraq Qazaxıstan Ali Sovetinə məktub yollanılsın. Həmin festivalda bir sıra ölkələrdən ədiblər iştirak edirmiş. Bir neçə yazar istisna olmaqla, hamı məktuba imza atıb. Bu hadisədən sonra Qazaxıstanda səs-küy yaranıb. Mərkəzi komitənin katibi Nursultan Nazarbayev məktuba imza atan bütün şairləri toplayıb və olduqca maraqlı, təmkinli söhbətlər edib.

Həmin dövrlərdə Qazaxıstan Yazıçılar Birliyinin sədri Oljas Süleymenov olub. Bütün qonaqlara xüsusi münasibət göstərən Oljas Süleymenovun özü də bu məsələlərə görə sıxışdırılırmış. Həmin səfər zamanı Akif Əhmədgillə Oljas Süleymenov arasında səmimi münasibət yaranıb. Bu münasibət genişlənərək dostluq əlaqələrinə çevrilib. Akif Əhmədgilin şeilərini həmin illərdə Qazaxıstanın "Ədəbiyyat" qəzetində çap ediblər. Bu münasibətlərdən sonra Akif Əhmədgil Oljas Süleymenovun silsilə şeirlərini Azərbaycan dilinə tərcümə edib. Sonralar Tərcümə Mərkəzinin o vaxtkı rəhbəri mərhum Aydın Məmmədovun təşəbbüsü ilə Akif Əhmədgil dəfələrlə Almatıda olub. A.Əhmədgil Oljas Süleymenovun 7-8 şeir kitabını dilimizə çevirib.

Bunları qeyd eləməklə Akif Əhmədgilin Qazaxıstanla sıx əlaqəsini, onun bu istiqamətdə gördüyü işləri, Azərbaycan-Qazaxıstan mədəni əlaqələrinə verdiyi töhfələri nəzərinizə çatdırmaq istədik. Amma bu yaxınlarda arzuolunmaz bir hadisə baş verib.

Bu ilin fevralında Akif Əhmədgil "Alaş" beynəlxalq ədəbi mükafatına layiq görülüb. Bu xəbəri ona Qazaxıstan Yazıçılar Birliyinin sədri Uluğbek Esdevlet verib. "Alaş" mükafatı birbaşa olaraq Qazaxıstan Prezidentinin razılığı ilə verilir. Bu ilin may ayında Akif Əhmədgil Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin xətti ilə həm Oljas Süleymenovun 85 illik yubiley tədbirində iştirak etmək üçün, həm də mükafatı almaq naminə Almataya yollanacaqmış. Həmin yubiley gecəsinin planında birinci Akif Əhmədgilin çıxışı nəzərdə tutulubmuş və Akif müəllim Oljas Süleymenova Azərbaycanın mədəni irs nümunəsi olan saz hədiyyə edəcəkmiş.

Akif Əhmədgil Azərbaycan Yazıçılar Birliyi tərəfindən Qırğızıstana, daha sonra Qazaxıstana ezam olunub. Bu il aprel ayında Qırğızıstanın Batken şəhərində 35 qırğız öldürülüb, 200 nəfərə yaxın qırğız qanına qəltan edilib. Bu səbəbdən Akif Əhmədgil həmin qaynar nöqtəyə səfər edib, ölənlərin ailəsinə başsağlığı verib, yaralılarla görüşüb.

Bişkekdən Almatıya yollanmaq istəyən Akif Əhmədgili Batken şəhərində olmasını bəhanə gətirərək sərhəddən buraxmayıblar. Halbuki, sənədlərdə də göstərilib ki, o dəfələrlə Qazaxıstanda olub, Bakıdan İstanbula, İstanbuldan Qırğızıstana yollanıb. Amma buna baxmayaraq onu sərhəddən buraxmayıblar. O, 3-4 gün sərhəddə gözləyib, hətta Qazaxıstanın Yazıçılar Birliyinin sədri dəfələrlə zəng eləsə də, problem həllini tapmayıb. A.Əhmədgil bir müddət gözləyəndən sonra zəng edərək mükafatdan imtina etdiyini bildirib və Bakıya qayıdıb.

Nadir YALÇIN

525-ci qəzet.- 2021.- 26 iyun. S. 11.