İşıq əlifbası ilə yazan nurlu adam

Oxuya-oxuya

yaza-yaza

İşıq əlifbası öyrədirəm

barmaqlarıma.

Xoş gördük, gözlərim,

xoş gördük!

Mən də oxuculara, bir də sənə "xoş gördük!" deyirəm, Fikrət! Elə hamımıza doğma olan fakültəmizdə zəng vurulub, tənəffüsə çıxanda səni görən kimi "Salam, Fikrət!" söyləməyim düşdü yadıma. Hər tələbəni səsindən tanıyardın. Ona görə dərhal salamımı alıb, "Necəsən? Aybəniz?" - deyə kefimi soruşardın. Mən də şıltaq-şıltaq "Afərin, bu dəfə də yanılmadın!" - deyib, gülə-gülə uzaqlaşardım. Axı, səninlə söhbət etmək, yeni şeirlərini, poetik misralarını dinləmək istəyən çox olardı.

Ömrümün on doqquzuncu

payızı düşmüşdü,

Gecələr uzunu şeir şəkilləri çəkərdim

Şairliyim olmasa da...

Deyirsən... "şairliyim olmasa da..." Bəs şairliyi olmayan kəs -

Üz-üzə, göz-gözə gələrdi hər gün

qulaqlarımda səsin.

Səsin qulaqlarıma

qəlbinin nağılını pıçıldayardı.

İndi biganə-biganə soyuyub səsin,

salamsız-kəlamsız batıbdı səsin

Salamsız işıqdan qalıb

səsinə dikilən qulaqlarım.

Uça bilmirəm hənirin gələn səmtə,

yüyürə bilmirəm səsinin üstünə,

Səsinə qulaqlarım qurban?

qəlbinin nağılına ürəyim qurban -

kimi poetik misraları söyləyə bilərdimi?!

...Tale ona nurlu, yanar bir ürək vermişdi - işığı, istisi onun üçün günəşi əvəz eləyirdi. Tale Fikrətin ürəyinə nəğmə toxumu səpmişdi. Həyatda arxalandığı, güc aldığı, qürrələndiyi bu toxumun cücərtiləri idi.

Gecələr ömrünə doğan günlərin

əli qayğıdansa, gözü haqdansa

Səsin ucalanda səslər içindən

Kimin hünəri var, başından basa!

İşıqlı misralarına aludə olub xatirələrin ağuşuna düşdüm deyə tanımayanlara tanıtmağı, tanıyanlara xatırlatmağı unutdum Fikrəti. 1955-ci ildə Borçalıda doğulmuşdu. 2 yaşında gözlərinin işığını itirmişdi. Bakıda Respublika Kor uşaqlar üçün internat məktəbində təhsil almışdı. Mən onu universitet illərindən tanıyırdım. Adətən, 1977-82-ci illər arasında təhsil alan tələbə yoldaşlarımız haqda belə tanışlıq veririk: "Mən filan kursda oxuyanda filankəs filan kursda oxuyurdu". Mən də birinci kursda oxuyanda Fikrət artıq III kurs tələbəsi idi. Fakültəmiz şəhərin mərkəzində balaca bir binada yerləşdiyindən I kursdan V kursadək hamı bir-birini tanıyardı. Ona görə də lap indinin özündə də həmin illərin məzunları ilə rastlaşanda bir qrupun tələbə yoldaşları kimi görüşürük. Və həmin tələbə yoldaşları ilə Fikrəti sevənlər illər öncə onun "Təsəlli" adlı bir kitabını çap etdirdilər. Bu kitabı görmək ona nəsib olmadı. Onsuz da sağlığında da... Yox, bu sözü deməyə dilim gəlməyəcək. Fikrət hər şeyi görürdü, hər şeyi duyurdu qəlbinin işığıyla.

Üzü bəri gələn gün,

işığından yarıyan ölüm.

Səndən bircə tel alıb

obama yeriyən olum.

Əlimdə telini görüb

babam ürək pasını kürüyən olsun.

Çıxdığım ağ günə alxış söyləyib

anamın gözləri kiriyən olsun

Dan üzü işığından

dilinə umudluyam,

telinə umudluyam

Üzü bəri gələn gün

dərdi-qəmi dələn gün.

Kitabın tərtibçisi və redaktoru rəhmətlik Məmməd Nazim yazırdı: "Mən istəmirəm ki, Fikrəti tanımayan oxucunun ürəyində bu kitabla tanışlıqdan sonra, azacıq da olsa, acımaq hissi baş qaldırsın. Yox, Fikrət yazıq gəlməli oğul deyildi. Fikrət güclü adam idi və ünsiyyətdə olduğu adamlardan kiminsə ona acıdığını hiss eləyəndə daxilində bir təlatüm yaranırdı. Qədim Borçalının Aslan ağa ocağının qanına, iliyinə hopmuş qüdrəti ona ləyaqətini və qürurunu hər şeydən uca tutmağa, minnətsiz yaşamağa təpər verirdi. Fikrət taleyindən razı ola bilməzdi, amma gileyli də deyildi. Dünya günəş işığını ondan əsirgəmişdi, amma o, ürəyinin işığını dünyadan əsirgəmirdi. Əgər müqayisə lazımdırsa, Fikrət xaraktercə melodram qəhrəmanı yox, faciə qəhrəmanı idi, taleyi, qisməti ilə barışmayan, dünyasına sığmayan, ürəyinin lap dərinliyində haçansa bir möcüzə gözləyən bir insan idi. "Mən sizin çölünüzü görmüşəm, siz mənim içimi" deyirdi.

Amma əslində beləydimi, bəs şeirləri onun iç dünyasından xəbər vermirdimi?

Səslərdən qulağıma dəyən zərbələrin

biri səndən yan keçibmi, ürəyimin içi?

...Böhtanlı sözlərin,

qansız sözlərin

Sənə vurduğu yaralar

sağalandımı

ürəyimim içi?!

Ha istərəm səndəki yükləri boşaldım,

elə bir ucdan dolursan,

dərdin-qəmin saxlanc yeri olursan.

Ağrıdan keçib,

acıdan keçib...

Töyşüyə-töyşüyə,

təntiyə-təntiyə

Yoxuşu qalxmalısan

ayaqlarımla əl-ələ verib.

Dünyanın Fikrətdən aldıqlarının əvəzində ona verdiyi ən böyük töhfə Fikrətin dostları idi. Müzəffər, Tahir, Qafar, Qulu, Məmməd, Mehdi, Əflatun və Giya. Onlar Fikrətə qardaşdan da artıq idilər. Və bu dostlar Fikrətin 50 illiyi münasibətilə "Onu ananların xüsusi buraxılışı"nı çapdan buraxmışdılar. Elə o dostların ürək sözlərindən bəzi məqamları diqqətinizə çatdırıram.

"Bax, indi, məhz bu məqamda, beynimin bütün hüceyrələri Fikrət notu üzərində kökləndiyi bir anda onun haqqında, inanın kitab bağlayaram, ağı deyirsiniz, ağı deyərəm, nağıl deyirsiniz, nağıl söyləyərəm, xatirə deyirsiniz, xatirə danışaram. Əlli yaşını görməyən, görüb də sevinməyən, sevinib də kövrəlməyən, kövrəlib də bizi qol-boyun etməyən Fikrət Mursaqulovu təbrik edimmi, etməyimmi? Heç üzümü onun sinə daşına qoyub da ağlaya bilməmişəm. Başımı baş daşına söykəyib qulağına nəsə pıçıldaya da bilməmişəm. Yaşamaq imkan verməyib...

Mən heç ondan "işıq əlifbası" da öyrənə bilmədim ki, o dünyada gərəyim olar. Eybi yox, qardaşlarım, bu işıqlı dünyanı o bizim gözlərimizlə görürdü. O qaranlıq dünyanı da biz onun barmaqları ilə görərik. Təki ayrılıq olmasın".

Fikrət Mursaqulov 1980-ci ildə BDU-nun jurnalistikasını bitirdi. İki il sonra da mən bitirəcəkdim universiteti... Daha bəzən dayanacaqlarda təsadüfən rastlaşacaqdıq. Yenə deyəcəkdim: "Salam, Fikrət!" Dərhal "Salam, Aybəniz!" - deyə bərkdən güləcəkdi. "Elə bilirdin, bu səsin yiyəsini unudacağam!"

Fikrət universiteti bitirib Gözdən Əlillər Cəmiyyətinin mətbəəsində işə başladı. Elə ömrünün sonuna kimi orada baş redaktor vəzifəsində çalışdı.

Pəncərəmdən çarpayıya düşüb,

başını yandıran

gözlərimi qıdıqlayan

günəş hanı?

Pəncərəmdən xəbərsiz, çarpayımdan xəbərsiz

gözləri tutulur, açılır səhər.

səs-səs qulağıma dalan

nəğmə-nəğmə qulağımı oxşayan,

quşların cəhcəhi hardadır?

Səsin ahəngindən,

nəğmənin bəstəsindən bir ahəng,

bir bəstə səs də qalmayıb,

Qulaqları batıq açılır səhər.

Qarmı tutub səhərin gözünü?

Buzmu tıxanıb səhərin qulaqlarına?

Yataqxananızda kranlar

şırhaşır axdımı,

Mənim üçün bir anlığa

açılır səhərin gözü,

səsə gəlir səhərin qulaqları.

Yataqxana həyatı... Tələbəlik illərini yataqxanada keçirənlərə çox doğmadır bu həyat... Fikrət də tələbəliyini acılı-şirinli xatirələrlə zəngin olan bu məkanda keçirmişdi. Azərbaycan Dövlət Univetsitetinin (indiki BDU) Yasamaldakı 3 nömrəli yataqxanasında, 29-cu otaqda... Dostları gətirirdi onu jurnalistika fakültəsinin "Kommunist" indiki "İstiqlal" küçəsindəki binasına. Onların sırasında mənim qrup yoldaşım - tanınmış jurnalist Tahir Aydınoğlu da vardı. Bu isə öz qrup yoldaşı Mahmud Vəlinin Fikrətə həsr etdiyi şeirdi...

Küçədə bir adam gördüm,

əlindəki çəliyiylə.

Tutmaq istəyirdi

getdiyi yolun əlindən.

Küçənin əlləri

sürüşürdü əlindən

getmək istəyirdi.

Küçədə bir günah gördüm,

bir ata günahı,

bir ana günahı

Ürəyim ağrıdı.

Əlindəki çəliylə baxırdı

dünyaya.

Əlindən alsaydım,

Deyərdi: Ay zalım,

gözlərimi çıxartdın!

Əlindəki çəliyiylə

görüşünə gedirdi

sabahın.

Bu şeiri Mahmud Vəli 1981-ci ildə yazıb. Taledən ağır zərbə alsa da, qətiyyəti, iradəsi, bir də mütaliəsi, axtarışları tükənmirdi Fikrətin... Sabahın görüşünə poetik misraları, tədqiqatları ilə gedirdi. "Bayatı deyimləri və onların yeri" publisistik məqaləsində xalq yaradıcılığının incisi sayılan bayatılarımız haqda nələr söyləməyib?! Özü də hərdən bayatı yazardı:

Qoçaqdı, şirdi balam,

qiblədi, pirdi balam.

Gəl, fələk, qıyma mənə,

yazığam, birdi balam.

Həsrət uzun uzadı,

bir ucu sol taydadı.

Sən yanımdan gedəli

ürəyim əl boydadı.

Al bu könlün umudu,

səsin çən tutqunudu;

Gözlərindən bir soruş

kim onun vurğunudu.

Oğulam, uzaq səndən

dolandım iraq səndən.

Nə gəlldi, mənə gəldi,

gəlmədi soraq səndən.

Yox, elə demə, Fikrət! Soraq gəldi səndən, səni sevənlərin araya-ərsəyə gətirdiyi "Təsəlli" kitabın bizlərə təsəlli, təskinlik oldu.

Yayın cırhacırında dünyaya gəlmişdin, yazın gözəl çağında - mayın 31-də dünyanı dəyişdin.

İşığa gəlibsən, a kövrək qanad,

işıq gözlərincə olacaqdımı?

Tüstüsü gəldiyi kabab qoxusu

burnunun yadında qalacaqdımı?

Yarğandan adlayıb, aşırımdan keçib,

əlinə alıbsan işıq yolunu.

Olub ki, könlünü gətirən qatar,

seçə bilməyibdir sağla solunu.

Beləcə, qəlbimizə bir işıq süzüldü şeirlərindən, a Fikrət! Di hələlik! Bu yazını sənin ruhuna bağışladım.

Aybəniz MƏMMƏDƏLİYEVA

Azərbaycan Televiziyasının əməkdaşı,

Həsən bəy Zərdabi mükafatı laureatı

525-ci qəzet.- 2021.- 3 noyabr.- S.17.