"Kəmalə Ağayeva - 85" mövzusunda elmi konfrans keçirilib

AMEA Naxçıvan Bölməsi İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun təşkilatçılığı ilə görkəmli şairə-dramaturq, pedaqoq, tərcüməçi, publisist, Əməkdar incəsənət xadimi Kəmalə Ağayevanın anadan olmasının 85-ci ildönümü münasibətilə elmi konfrans keçirilib.

525.az xəbər verir ki, konfransın əvvəlində noyabrın 16-sı erməni təxribatı nəticəsində Vətənimizin ərazi bütövlüyü uğrunda qəhrəmancasına həlak olan şəhidlərin əziz xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib. İnstitutun baş direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü, professor Əbülfəz Quliyev Naxçıvanda əsrlər boyu formalaşmış ədəbi yaradıcılıq təmayülləri və Naxçıvan yaradıcılıq məktəbinin tanınmış nümayəndələrindən söz açıb. Bildirib ki, bu məktəbin layiqli davamçılarından biri də şairə-dramaturq Kəmalə Ağayeva olmuşdur. Kəmalə Ağayevanın həyatı və fəaliyyəti ilə bağlı dinləyicilərə məlumat verən alim şairənin yaradıcılığında vətən sevgisinin, təbiət lirikasının xüsusi yer tutduğunu qeyd edib.

Vurğulanıb ki, onun hələ sovet dönəmində Türkiyə və Özbəkistan kimi ölkələrə səfər etməsi türk dünyası ilə ədəbi əlaqələrin formalaşmasında mühüm əhəmiyyətə malikdir. Kəmalə Ağayevanın məhsuldar yaradıcılığı və ictimai fəaliyyəti dövlət rəhbərliyi tərəfindən yüksək qiymətləndirilmiş və ulu öndər Heydər Əliyevin müvafiq fərmanları ilə şairəyə Azərbaycan Respublikasının Əməkdar incəsənət xadimi fəxri adı və Prezidentin Fərdi təqaüdü verilmişdir. Bu diqqət və qayğının davamı olaraq şairənin 60 illik yubileyi yüksək səviyyədə qeyd olunmuşdur.

İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun Ədəbiyyatşünaslıq şöbəsinin müdiri, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Ramiz Qasımov "Kəmalənin həyatı və yaradıcılığı haqqında" məruzəsində bildirib ki, Kəmalə Ağayeva Azərbaycan ədəbiyyatı və milli teatr tariximizə mənzum pyeslərin ilk qadın müəllifi kimi daxil olmuşdur. O, 1936-cı ildə Naxçıvan şəhərində dünyaya göz açmış, 1953-cü ildə Naxçıvan şəhər 2 №-li orta məktəbi bitirərək Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Xarici Dillər İnstitutunun Fransız dili fakültəsinə qəbul olmuşdur. Hələ orta məktəb illərindən ədəbiyyata, şeirə, teatra böyük marağı olan Kəmalə institutda fəaliyyət göstərən Hüseyn Arifin rəhbərlik etdiyi ədəbiyyat dərnəyinin ən fəal üzvlərindən biri olmuş, burada tələbə-şairə kimi məşhurlaşmışdır. Tələbəlik illərindən başladığı yaradıcılığını günü-gündən dərin mənayüklü nümunələrlə zənginləşdirmişdir.

Dosent R.Qasımov Kəmalə Ağayevanın pedaqoji fəaliyyəti haqqında məlumat verərək söyləyib ki, o, neçə-neçə savadlı kadrların yetişməsində mühüm rol oynayıb. Pedaqoji fəaliyyəti ilə yanaşı ədəbi yaradıcılığa da eyni həvəs və coşqu ilə davam edən gənc söz ustadı SSRİ, eyni zamanda Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının üzvlüyünə qəbul edilmiş, muxtar respublikada SSRİ Yazıçılar İttifaqının ilk qadın üzvü kimi adını tarixə yazdırmışdır.

"Baharın sözü" adlı ilk şeirlər kitabı işıq üzü görən şairə dramaturgiya sahəsində də qələmini uğurla sınaqdan keçirmiş, "Məhsəti" adlı 4 pərdəli mənzum faciəsi böyük marağa səbəb olmuşdur.

Şairənin sonrakı illərdə "Gül yarpağı", "Sən olmasaydın", "Arpaçayın nəğməsi", "Daş piyalə", "O dağlarda gözüm qaldı", "Tanrıya heyranam mən", "Apardı sellər Saranı", "Vətənə sevdalıyam", "Qönçələr", "Könül verdiyim ellər", "Əlixan məhəlləsi", "Ay-ulduzlu gülüstanım" adlı kitabları nəşr olunmuş, "Məhsəti", "Bir gül kimi" və "Sevdim Türkiyəni" kitabları Türkiyədə çap edilmişdir.

Məruzəçi Kəmalə Ağayevanın Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrı və Naxçıvan Dövlət Kukla Teatrında göstərdiyi uğurlu fəaliyyətindən də bəhs edib. Diqqətə çatdırıb ki, həmin illərdə şairə-dramaturqun "İsmət", "Apardı sellər Saranı", "Mənim Tanrım gözəllikdir, sevgidir", "Göyçək Fatma", "Tıq-tıq xanım", "Məlikməmməd" və "Sirli sözlər" kimi mənzum pyesləri tamaşaya qoyulmuşdur. Onun şeir və poemaları rus, belorus, gürcü, özbək, türkmən, türk, ingilis, alman, ispan, fransız və başqa dillərə tərcümə olunmuş, şairə özü tanınmış fransız şairlərinin əsərlərini orijinaldan dilimizə tərcümə etmişdir.

Tədqiqatçı bildirib ki, Kəmalə Ağayeva səhnələrdəki tamaşaları, efirlərdəki nəğmələri, dəyərli poeziya incilərini əks etdirən kitabları ilə daim xatırlanacaqdır.

Konfransda "Kəmalə poeziyasında Naxçıvan obrazı" adlı məruzə edən İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun Folklorşünaslıq şöbəsinin müdiri, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Elxan Məmmədov şairənin yaradıcılığından nümunələr səsləndirərək Naxçıvanın tərənnümünə həsr etdiyi şeirləri şərh edib. Misralara yüklənən dərin məna yükünü təhlil edən tədqiqatçı bildirib ki, Kəmalə Ağayeva yaradıcılığında vətənə bağlılıq, doğma elinə - Naxçıvana məhəbbət mühüm yer tutur.

Elxan Məmmədov şairə ilə bağlı xatirələrini konfrans iştirakçıları ilə bölüşüb, onun nəcib insani keyfiyyətlərindən bəhs edib.

Naxçıvan Dövlət Universitetinin müəllimi, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Günay Məmmədova isə "Kəmalənin poeziyası Azərbaycan bəstəkarlarının əsərlərində" başlıqlı məruzəsində şairənin sözlərinə müxtəlif bəstəkarlar tərəfindən bəstələnmiş mahnılar, bu mahnılardan bəzilərinin tarixçəsi və ifaçıları haqqında məlumat verib. Qeyd olunub ki, ədəbiyyatımızın seçilən nümayəndələrindən olan Kəmalə Ağayeva mədəni irsimizi zənginləşdirməklə yanaşı, həm də istedadlı gənclərin aşkar olunmasında misilsiz xidmətlər göstərmişdir.

AMEA Naxçıvan Bölməsi Təbii Ehtiyatlar İnstitutunun baş direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü, şairənin tələbəsi olmuş professor Tofiq Əliyev çıxışında Kəmalə Ağayevanın pedaqoji fəaliyyəti ilə bağlı xatirələrini bölüşüb. Onun sahib olduğu zəngin bilikləri gənclərə ustalıqla çatdırmaq bacarığından söz açıb.

Sonda yubilyarın oğlu sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Ələkbər Qasımov Kəmalə Ağayeva yaradıcılığına verilən dəyər və ədəbi irsinə göstərilən diqqətə görə Bölmə rəhbərliyinə və təşkilatçılara minnətdarlığını bildirib.

525-ci qəzet.- 2021.- 19 noyabr.- S.16.