Vətən təyinatlı
...Azad
İsazadə, Yusif Ağayev, Zahid Cəfərov, Camal
Hacıyev, Vüqar Qarayev, Rafiq Əsədov Bakıda - psixoloq
kabinetində toplaşıb Hacı Əsədovu yada
salırlar. Söhbətin gedişində bir cəhəti də
qeyd eləyirlər: Hacı Əsədov mütaliəyə
çox bağlı adam olub.
Rafiq Əsədov:
"Həmişə oxuyardı, öz üzərində
işləyərdi".
Yusif
Ağayev: "O dövrdə hərdən tam savadsız əsgərlərə
rast gəlmək olurdu. Yəni üzündən oxuya bilməyən
əsgərlər vardı. Bəzisi uşaq vaxtından evi
saxlamağa, mala-qoyuna getməyə məcbur olmuşdu, ona
görə təhsildən tam uzaq düşmüşdü.
Hacı 776-nın komandiri olanda hərbi hissədə belə əsgərlər
üçün məktəb açmışdı. Əsgərlər
orda yazıb-oxumağı öyrənirdilər. Bundan
başqa, Hacı hərbi hissəyə idman ustalarını
çağırırdı ki, xüsusi təyinatlılara əlbəyaxa
döyüş qaydalarını öyrətsinlər.
Nazirliyin təşəbbüsü deyildi bunlar, Hacının
öz təşəbbüsü, öz təşkilatçılığıyla
görülən işlər idi".
Hacı Əsədovun
təhsilə verdiyi qiymətə Sovet dövründən də
misal var. Onun Uzaq Şərq Hərbi Dairəsində vzvod
komandiri olduğu vaxt hərbi hissədə Babaconov soyadlı
bir tacik əsgər xidmət eləyirmiş. Rusca bir kəlmə
də bilmirmiş. Hərbi hissədə hamı ondan əlini
üzübmüş, deyirmişlər qoy 2 ilini - xidmət
müddətini birtəhər yola verib getsin. Amma Hacı Əsədov
ayrı fikrə düşür. Rusca bilən bir başqa
tacik əsgərin köməyi ilə Babaconova hərbi
texnikayla davranmağın qaydalarını öyrətməyə
başlayır. Nəticədə Babaconov PDM sürən əsgərə
- mexanik-sürücüyə çevrilir. Hərbi hissənin
rəhbərliyi qarşısında uğurla imtahan da verir.
Babaconov imtahanı əla qiymətlə başa vurandan sonra
Uzaq Şərq Hərbi Dairəsinin qəzetində bu barədə
yazı dərc olunur. Yazıda Hacı Əsədov çox təriflənir.
Qayıdaq
çağdaş dövrümüzə.
2004-cü
ildə Müdafiə Nazirliyi xüsusi təyinatlı hərbi
hissələri ləğv eləyib bir briqadada - 052 saylı
Yaşma briqadasında cəmləşdirir. 776 saylı hərbi
hissənin də şəxsi heyəti briqadanın tabeliyinə
keçir. Bundan sonra Hacı Əsədov "Şəmkir
korpusu" kimi tanınan ordu korpusunun əməliyyat idarəsinə
rəis müavini göndərilir. 2008-ci iləcən burda
xidmət eləyir. Dostları deyir Qazaxdan tutmuş
Murovdağa qədər elə yüksəklik yox idi ki,
Hacı orda olmasın, gedib əsgərlərə, komandirlərə
baş çəkməsin. Azərbaycanın öz
istehsalı olan irikalibrli "İstiqlal" snayper tüfənginin
ilk təcrübələrindən biri də burda - Şəmkir
korpusunda reallaşır: "İstiqlal" düşmən
texnikasını vurub aşırır. Bu uğurda korpusun əməliyyat
idarəsinin rəis müavini Hacı Əsədovun xüsusi
rolu olur.
43 yaş
nədi ki... Amma Hacı Əsədovun Cəmşid
Naxçıvanski adına Hərbi Məktəbdə
oxumağa başladığı vaxtdan hesablasaq, bu, həm də
27 illik hərb həyatı deməkdi. Yaşının
43-cü, hərbçi ömrünün 27-ci ilində -
2008-ci ildə polkovnik-leytenant Hacı Əsədov təqaüdə
göndərilir.
Həmin
il o, Şəmkirdən Bakıya qayıdıb Biləcəridə
yenicə tikdirdiyi evdə ailəsi ilə birgə yaşamağa
başlayır.
Qardaşı
Rafiq deyir: "Bir müddət işsiz qaldı. Cavan adam,
özü də daim hərəkətdə olan adam -
işsizlik ona pis təsir eləyirdi. Bir az idmançı
görkəmini itirməsinə - azca kökəlməsinə
də dilxor olurdu. Sonra Bakıda "Kroon Oil" şirkətində
işə düzəldi. Həm işdən qorxan adam deyildi,
həm də daim ailəsini necə saxlamışdısa, yenə
o cür saxlayırdı - halal zəhmətiylə. Hacı
üç qız, bir oğul atasıdı. Həyat
yoldaşı pedaqoqdu, Uşaq Psixonevroloji Mərkəzində
işləyir. Ömrü boyu əl-ələ verib
övladlarını halal zəhmətlə
böyüdüblər. Dörd övladlarının
dördünə də ali təhsil veriblər.
Uşaqları daim atalarıyla qürur duyublar. İndi də
belədi. Həmişə Hacıdan, onun sevgisindən,
qayğısından fəxrlə söz açırlar".
2020-ci ildə
Hacı Əsədov özünə avtomobil alır. Avtomobilin
alınmasında övladları da ona kömək eləyirlər.
Bir gün həyat yoldaşını da götürüb bu
avtomobillə Türkiyədə təhsil alan
övladlarına baş çəkmək onun şirin
arzularından birinə çevrilir.
Hacı Əsədov
Türkiyəyə gedir, amma başqa səbəbdən. Onda xərçəng
xəstəliyi aşkarlanır. Türkiyəyə əməliyyata
yollanan Hacı elə öz övladlarının yanında
müalicə almağa başlayır. Ailəsi daim yanında
olur, onun qayğısını çəkir, ona dayaq durur.
Hacı Əsədov
Türkiyəyə gedəndə 2020-ci ilin avqust ayı idi.
Biz yada salaq sentyabrı və ondan sonrakı ayları.
Sentyabrın
27-də Azərbaycanla Ermənistan arasında yenidən
müharibə başlanır. Bu müharibə tarixə Vətən
müharibəsi adıyla düşür. Hərbi əməliyyatların
ilk günü - sentyabrın 27-si Füzuli rayonunun 4, Cəbrayıl
rayonunun 2 kəndi, Ağdərə və Murovdağ istiqamətlərində
yüksəkliklər azad olunur.
Oktyabrın
3-ü keçmiş Ağdərə rayonunun 2, Cəbrayılın
5, Füzulinin 1 kəndi azad olunur.
Oktyabrın
4-ü Cəbrayıl şəhəri və rayonun 9 kəndi
azad olunur.
Oktyabrın
5-i Cəbrayılın 3 kəndi, oktyabrın 9-u Xocavənd
rayonunun Hadrut qəsəbəsi və 1 kəndi, Cəbrayılın
4, Füzulinin 2, keçmiş Ağdərə rayonunun 1 kəndi,
oktyabrın 14-ü Füzulinin 3, Xocavəndin 5 kəndi,
oktyabrın 15-i Xocavəndin 4, Füzulinin 1, Cəbrayılın
1 kəndi, oktyabrın 16-sı Xocavəndin 3 kəndi,
oktyabrın 17-si Füzulinin 7 kəndi və Füzuli şəhəri
azad olunur.
Oktyabrın
18-i qədim Xudafərin körpüsü üzərində
Azərbaycan bayrağı qaldırılır.
Oktyabrın
19-u Cəbrayılın 13 kəndi, oktyabrın 20-si Zəngilan
rayonunun 6 kəndi və Zəngilan şəhəri,
Füzulinin 6, Cəbrayılın 7, Xocavəndin 5 kəndi,
oktyabrın 21-i Zəngilan rayonunun Mincivan qəsəbəsi və
13 kəndi, Cəbrayılın 5, Füzulinin 3 kəndi azad
olunur.
Oktyabrın
22-si Zəngilanın 13 kəndi və Ağbənd qəsəbəsi,
Cəbrayılın 4, Füzulinin 3 kəndi, oktyabrın
23-ü Xocavəndin 2, Cəbrayılın 5, Zəngilanın
2, Qubadlı rayonunun 4 kəndi, oktyabrın 25-26-sı Zəngilanın
4, Cəbrayılın 6, Qubadlının 7 kəndi və
Qubadlı şəhəri azad olunur.
Oktyabrın
28-i Zəngilanın 4, Füzulinin 1, Cəbrayılın 5,
Qubadlının 3 kəndi, oktyabrın 30-u Cəbrayılın
4, Zəngilanın 2, Qubadlının 3 kəndi, noyabrın
2-si Cəbrayılın 3, Zəngilanın 2, Qubadlının
3 kəndi, noyabrın 4-ü Cəbrayılın 2, Zəngilanın
2, Qubadlının 3 kəndi, noyabrın 7-si Füzulinin 6, Cəbrayılın
2, Qubadlının 3, Zəngilanın 1, Xocavəndin 2, Xocalı
rayonunun 2 kəndi azad olunur.
Noyabrın
8-i Şuşa şəhəri azad olunur.
Noyabrın
9-u Füzulinin 17, Xocalının 6, Şuşa rayonunun 1, Xocavəndin
13, Cəbrayılın 11, Qubadlının 15 kəndi, Zəngilanın
5 kəndi və Bartaz qəsəbəsi, Laçın
rayonunun 3 kəndi azadlığa qovuşur.
Noyabrın
10-na keçən gecə Azərbaycan Prezidenti, Ermənistanın
Baş naziri və Rusiya Prezidenti birgə bəyanat
imzalayırlar. Hərbi əməliyyatlar
dayandırılır. Bəyanata uyğun olaraq Ermənistan
Ağdam, Kəlbəcər və Laçın
rayonlarını Azərbaycana qaytarmaq öhdəliyi
götürür. Noyabrın 20-də Ağdam şəhəri
və rayonun işğal altında qalan kəndlərinin
hamısı, noyabrın 25-də bütün Kəlbəcər
rayonu, dekabrın 1-də Laçın rayonunun böyük
hissəsi Azərbaycana qaytarılır.
Laçın
şəhəri və rayonun 6 kəndi üçtərəfli
bəyanat əsasında Azərbaycana gətirilən Rusiya
qoşununun nəzarətinə verilir. Rus qoşunu bura təkbaşına,
işğalda qalan başqa ərazilərə (Xankəndi
şəhəri, Şuşa rayonunun 1 qəsəbəsi və
36 kəndi, Xocavənd şəhəri, rayonun 1 qəsəbəsi
və 45 kəndi, Xocalı şəhəri, rayonun 1 qəsəbəsi
və 44 kəndi, Ağdərə şəhəri və
keçmiş Ağdərə rayonunun 35 kəndi) isə
separatçı erməni qoşunuyla birgə nəzarət
eləməyə başlayır.
2020-ci
ilin Vətən müharibəsində Azərbaycan 3 min nəfərə
yaxın şəhid verir. İki aydan bir az çox müddətdə
- əvvəlcə hərbi əməliyyatlar, sonra
üçtərəfli bəyanat nəticəsində Azərbaycan
30 ilə yaxın işğal altında saxlanan
torpaqlarının böyük hissəsini azad eləyir.
Təqaüddə
olan polkovnik-leytenant Hacı Əsədov bütün bu hadisələri
xəstə yatağında izləyir. Deyir, kaş mən də
orda olaydım. Deyir, cərrahiyyə əməliyyatı
olmasaydı, könüllü gedəcəkdim müharibəyə.
Müharibəyə könüllü yazılanların
arasında vaxtilə onunla birgə xidmət eləmiş
neçə-neçə hərbçi, köhnə
döyüşçülər də var.
44
gündə misilsiz fədakarlıqlar göstərən
neçə-neçə xüsusi təyinatlını
Hacı Əsədov şəxsən tanıyır. Başda
xüsusi təyinatlılar olmaqla döyüşçülərimizin
Şuşanı dağlara dırmana-dırmana azad elədiyini
eşidəndə Hacı Əsədov deyir bizimkilər əməliyyat
üçün ən düzgün metodu seçiblər,
"sızma əməliyyatı", "sızma metodu"
Şuşanı azad eləməyin ən yaxşı yoludu.
O, özü illərlə Şamaxı dağlarında
tabeliyində olan xüsusi təyinatlılarla və başqa
xüsusi təyinatlı hərbi hissələrlə birgə
dağ döyüşlərinə hazırlıq təlimləri
keçib. Əslində, o təlimlər həm də
Şuşa döyüşlərinə bir hazırlıq
olub. Dostları deyir Şamaxının təlim keçirilən
kəndində Hacını indi də xatırlayırlar.
Deyirlər o yerlərdə Hacı kənd camaatıyla o qədər
mehriban davranırmış, camaata elə
qaynayıb-qarışıbmış ki, onun başına and
içirmişlər. Şəhərdə doğulub
böyümüş Hacı Əsədovun öz əsli-kökü
də dağlara gedib çıxır. O, əslən
Xızıdandı, necə deyərlər, dağlı
balasıdı.
Dostları
deyir Hacı Füzulidə döyüşəndə də
yerli camaata hədsiz doğmalaşıbmış,
özünü yerlilərdən ayırmırmış.
Hacı Əsədov Füzulidən olan
döyüşçü dostu, Füzulinin işğal
olunması nəticəsində köçkün
düşüb Bakıda məskunlaşmış Zahid Cəfərova
tez-tez belə deyirmiş: Sən tərəkəmə şəhərli
oldun, mən şəhərli tərəkəmə.
Yada salaq
Hacı Əsədovu.
Qardaşı
Rafiq deyir atam-anam onu vətənçün
yaratmışdı, iliyinəcən hərbçi idi, sənətini
balaları qədər sevirdi.
2021-ci
ilin may ayının 22-də Hacı Əsədov ailəsiylə
birgə Türkiyədən Azərbaycana qayıdır.
Bakının beynəlxalq hava limanında döyüş
yoldaşları, vaxtilə onun tabeliyində xidmət eləmiş
zabitlər, hava limanının işçiləri onu
böyük hörmətlə, hərbi salam verərək
qarşılayırlar.
Polkovnik-leytenant
Hacı Əsədov öz evində, öz vətənində
cəmi beş gün keçirə bilir. Mayın 27-də o,
öz evində fani dünyaya gözlərini yumur.
Mayın
28-i - Cümhuriyyətimizin 103-cü ildönümü
Cümhuriyyət zabiti böyük bir izdihamın,
doğmalarının, dostlarının, zabitlərinin, əsgərlərinin,
qazilərin çiynində Biləcəri qəbiristanlığında
torpağa tapşırılır. Dəfnə toplaşan
zabitlərdən birinin dediyi "Bizim komandirimizə 28 May
günü - Cümhuriyyət günü torpağa
qovuşmaq yaraşardı" sözləri ürəklərə
su çiləyir.
Xəstəlik
Hacı Əsədova işğaldan azad olunmuş
torpaqları, eləcə də Füzulinin azad olunmuş
torpaqlarını görməyə imkan vermədi. Amma bu
gün Hacı Əsədov həm də Füzuli
torpağı altında uyuyur. Dostları Füzulidən torpaq
gətirib onun məzarı üstünə səpiblər.
Unutmayaq
Hacı Əsədovu.
Onu bir hərbçi,
bir dost, bir qardaş kimi yada saldıq, qayğıkeş ailə
başçısı - nümunəvi həyat
yoldaşı, örnək ata kimi də yada salaq. Ailə
üzvləri deyir o, özündən başqa hamını
düşünərdi, ailəsinin, uşaqlarının,
qohum-əqrəbanın, dostlarının, əsgərlərinin,
bir sözlə, hamının qeydinə qalardı. Xeyirdə-şərdə
hamıdan qabağa düşərdi ki, adama belə gündə
arxa-dayaq lazımdı.
Oğlu Əli
Əsəd atasını belə xatırlayır: "O, mənim
həmişə yaşayan əfsanəm, qəhrəmanım
olub. Baxmayaraq ki, heç vaxt bizə öz qəhrəmanlıqlarından
danışmayıb. Soruşanda da deməzdi. Bizim bu barədə
nəsə danışmağımıza da icazə verməzdi.
Biz dörd övlad onu həmişə özümüzə
örnək bilmişik. Bir addım atanda özümüzdən
çox onu düşünmüşük, onun
başını uca tutmaq istəmişik, onun fikri bizdən
ötrü hər şeydən önəmli olub. Atam bir hərbçi
kimi vətəni üçün, ailə
başçısı kimi ailəsi üçün əlindən
gələni eləyib. O, bizə bir olmağı,
dürüst olmağı, vətəni sevməyi, ən ali
insani keyfiyyətləri aşılayıb. İş-gücə
görə aramızda məsafə yaransa da, bu, nə ona olan
sevgimizə, nə də bizə verdiyi tərbiyəyə mane
ola bilib. Atam bizdən savadlanmağımızı və əsl
insan kimi formalaşmağımızı gözləyib.
Dördümüzü də oxudub. Bu gün artıq ikimiz -
iki bacım alitəhsillidi. Mən və bir bacım hələ
ali təhsilimizi davam elətdiririk. Həmişə deyərdi
oxuyub bitirin, qayıdın Vətənə, xeyriniz Vətənə
dəysin. Adamların bir çoxu istər-istəməz
çəkinərdi ondan, amma onun sərtliyinin arxasında təmiz
qəlb, dünyaya sığmayacaq qədər mərhəmət
yatırdı.
Hər kəsin
beynində bir ideal modeli olur, həmişə ondan özünə
örnək götürür. Mənim idealım atamdı. Həm
bir Vətən oğlu, həm ata, həm də bir qardaş,
dost kimi. Hərçənd deyərdi sən özün kiminsə
idealı ol, özünü elə yetişdir ki, səni
örnək götürsünlər. Xəbəri yox idi ki, bu
dediklərini özü eləmiş Hacı Əsədov mənim
idealıma çevrilib.
Bugünkü
ayrılığı, boşluğu sözlə ifadə eləmək
çətindi. Amma bu ayrılıq da əslində, heç
nəyə əngəl deyil, o, yenə bizim ən sevimlimizdi.
Biz onu yenə səngərdə, işdə bilirik, bir gün
hamımızı yenə başına yığacağı
günü gözləyirik və o günə kimi ona layiq
olmağa, onun arzularını gerçəkləşdirməyə
çalışacağıq. Həmişə ona bizdən
ötrü elədiklərinə görə minnətdar
olacağıq".
Hacı Əsədovla
Rəna Əsədova 32 il ömür-gün yoldaşı
olublar. Rəna Əsədova bir qərinəlik
ömür-gün yoldaşını belə
xatırlayır: "Onu ilk gündə necə
tanımışdımsa, son günə kimi elə qaldı.
Mənim həm atam oldu, həm qardaşım, həm dostum, həm
də yol yoldaşım.
O,
çox gözəl ailə başçısı olub. Mənə
dörd dəyərli övlad miras qoyub gedib. Mənə bu
gün onun yetişdirdiyi həmin dörd övlad dayaq olur.
Onları elə özü kimi yetişdirib. Onun kimi əzmli,
onun kimi güclü, onun kimi gözütox, tərbiyəli,
bir sözlə, o cür ataya layiq övladlar.
Onun
gedişi bizdə böyük bir boşluq yaradıb, təsəllimi
dörd balamızda tapıram. Bir də nəvələrimizdə.
O, həm də gözəl baba olub. İlk göz
ağrısı Dənizi elə öz qızı kimi
böyüdüb. Hamı bir qırağa, Dənizi bir
qırağa. Dənizin də, sonrakı nəvəmiz Adəmin
də adını özü qoyub. Nəvələrini də
balaları kimi sevib böyüdürdü. Bu gün mən
onlarla təskinlik tapıram. Çox xoşbəxtəm ki,
onun kimi bir insanı tanımışam. Hər ata
övladına belə başucalığı, belə
qürurlu, fəxrli miras qoyub getmir.
2020-ci
ilin 44 günlük Vətən müharibəsi zamanı biz
Türkiyədə idik. O, müharibənin hər
günündə elə bil özü də döyüşürdü.
İlk sözü bu oldu ki, doktor, məni tez sağalt, bizdə
müharibə başlayıb. Torpaqlarımız
işğaldan azad olunduqca, ordumuz irəlilədikcə hər
qələbə xəbərinə hədsiz sevinirdi. Hətta
neçə gün qabaqcadan deyirdi ki, filan yer alınıbsa,
deməli, filan yerlər də alınıb. Bir azdan
doğrudan da, o yerlərin azad olunduğu xəbəri gəlirdi.
Xəritəni
çox yaxşı bilirdi, sanki o xəritə boyu
qarış-qarış özü vuruşurdu. Onun
dostları, vaxtilə tabeliyində olmuş zabitlər də
müharibəyə yollanmışdılar. Bir yandan narahat olurdu,
bir yandan da fəxr eləyirdi. Həmin zabitlərdən biri
şəhid oldu, Hacını dərd
götürmüşdü ki, beş uşağı var. Gecə-gündüz,
anbaan izləyirdi müharibə xəbərlərini. Zəfər
Günümüzü xüsusi qeyd elədi. Kürəkəni
Azərə dedi ki, get mənə böyük bayraq al.
Bayrağı
eyvandan asdırdı, şəklini çəkdik, göndərdi
dostlarına ki, mən də Zəfər Gününü
burda qeyd eləyirəm.
Noyabrın
9-da işğaldan azad olunan kəndlərimizdən biri də
Füzuli rayonunun Qovşatlı kəndidi. Çox istəyirdi
döyüş yoldaşlarıyla birgə o kəndə
getsin. Dostları da onun gəlişini gözləyirdilər
ki, birlikdə ora getsinlər. Qovşatlıda özünə
ev tikməyi də arzulayırdı.
Bu
müddət ərzində bizə maddi, mənəvi dəstək
verənlər çox oldu. Elə onun öz övladları
atalarını heç vaxt tək qoymadılar, daim
yanındaydılar. Dostları Azərbaycandan gəlib
Türkiyədə ona baş çəkirdilər. Dostdan
çox qardaş kimiydilər. Bu müddət ərzində
"Kroon Oil" şirkətinin rəhbəri Kamal müəllim,
mənim işlədiyim müəssisənin rəhbəri Kəmalə
xanım maddi-mənəvi dəstəklərini bizdən
heç vaxt əskik eləməyiblər".
Polkovnik-leytenant Hacı Əsədov ordudakı fədakarlıqlarına görə 2003-cü ildə ölkə Prezidentinin sərəncamıyla "İgidliyə görə" medalına layiq görülüb. Müdafiə nazirinin əmrlərinə əsasən, iki medal alıb ("Qüsursuz xidmətə görə" 3-cü dərəcəli medal və Silahlı Qüvvələrin yubiley medalı). Silahlı Qüvvələrin Baş Qərargah rəisinin və Müdafiə Nazirliyində rəhbər vəzifələr tutan başqa generalların əmrləriylə fəxri fərmanlarla təltif olunub ("Komandir hazırlığında yüksək nailiyyətlərə görə", "776 saylı hərbi hissənin 11-ci ildönümü münasibətilə döyüş hazırlığında əldə elədiyi nailiyyətlərə görə", "Silahlı Qüvvələrin sıralarında xidmət elədiyi müddətdə göstərdiyi nümunəvi xidmətinə, davranışına, döyüş və ictimai-siyasi hazırlığında əldə elədiyi nailiyyətlərə görə").
Bununla belə dostları ona sonrakı illərdə rəsmi səviyyəsində lazımınca qiymət verilməməsindən bir az gileylidilər. Hərçənd özü heç vaxt qədir-qiymət davası döyməyib. Heç vaxt təmənna ummayıb, çəkdiyi zəhməti Vətənə halal bilib, ondan ötrü çəkilən zəhmətlər də halalı olsun.
Yəqin özü sağ olsaydı, söhbət qədir-qiymət verməkdən düşsə, deyərdi qiymət qoyan da sağ olsun, qoymayan da, təki Vətən sağ olsun!
Olsun! Hacı Əsədov kimi bütün Vətən
oğullarının dediyi olsun: Vətən sağ olsun!
Azər
QARAÇƏNLİ
525-ci qəzet.- 2021.- 26 oktyabr.-
S.14;15