Şeirin Vaqif
Bayatlı qibləsi
Hərdən mənə elə gəlir ki, Vaqif Bayatlını çoxdan tanıyıram. Lap çoxdan, var olduğumuzu göstərən
üç böyük
nəsnədən - dünya,
insanlıq və ədəbiyyatdan əvvəl.
Bu boyda adamlar
və bu boyda tənhalıq yaranmamışdan əvvəl.
Və həm də mənə elə gəlir ki, mənim adamlarla zənginliyimin adı da Vaqif Bayatlıdır,
eləcə də boşluğumun da...
Çünki Vaqif Bayatlı özü üçün
yox, hamı üçün var. Hərəyə
bir misra, hərəyə bir bənd, hərəyə bir şeir qədər...
Unudulacaq
bütün sevdalar,
Unudulacaq
bütün nəğmələr,
Unudulacaq
unudulmaz hər nə var,
Ancaq təkcə mən səni
Yenidən sevməkçün hər bahar
Yenidən unudacağam.
Kimi özünü unudulan sevdada tapar, kimi nəğmədə...
Amma bütün bu "unudulmaqlar"ın
sonunda dayanan işığın bircə
adı var - "Yenidən sevməkçün"
adında ümid!
Vaqif Bayatlıda
hamının kədəri
var, ağrısı var, iniltisi var.
Onda hamının özü var, hamının demək istədiyi, amma bəlkə də, gizlətdiyi, olmaq istəmədiyi "öz"ü var - qəbiristanlığı boş
görəndə vahimələnən,
dəlixananı hay-küysüz
təsəvvür eləməkdən
çəkinən...
Bu "öz" də
Vaqif Bayatlıdır,
onun obrazıdır.
Qəbristanlıqlar ölüyə
həsrət!
Dəlixanalar dəliyə həsrət!
Vaqif Bayatlı
təpədən-dırnağa hönkürtüdür. Saatlarla dizlərimi
qucaqlayıb yanında
oturacağım, saatlarla
dərdləşəcəyim və saatlarla ağlaya biləcəyim adamdır. Bilirəm ki, səbəbini
soruşmadan o da mənimlə diz-dizə, göz-gözə oturub hönkür-hönkür ağlayacaq
qədər şairdir.
Ağlayacaq qədər insandır.
Göy adamıdır Vaqif Bayatlı, ruh adamıdır, duyğu adamıdır... Və həm də
yer adamıdır.
Yer adamıdır ki:
Sevdim, Allaha bənzədim,
Öldüm, sevgimi bəzədim,
Mən səni min il
gözlədim,
Sevdim, keçdim
təzə minə.
- deyəcək qədər yerə bağlıdır, insana bağlıdır...
Sevib Allaha bənzəmək - Allahın sevgisi tükənməz, Allahın
sevgisi qarşılıq
ummaz, Allahın sevgisi müqayisəyə
gəlməz...
Ölüb sevgini bəzəmək
- ölümü bir həqiqət kimi qavramaq, əbədiyyətə
qovuşmaq və əbədiyyət nidasını
sevgiylə eyniləşdirmək...
Min il gözləmək
- zaman məfhumunun itməsi, sevgidən doğan gözləmə
hissinin əbədiləşdirilməsi...
Sevmək
və növbəti
"min"i gözə
almaq - sadəcə və sadəcə ümid!.. Ölməyən
və ölməməli
olan ümid!
Vaqif Bayatlını bütövləşdirən,
az qala,
hər misrasında özünü hiss elətdirən
ümid.
Mən Vaqif Bayatlını "Səni
görürəm, İlahi"
misrasından sonra axtarmağa başladım. Əvvəl
onu yerdə gəzdim, sonra xırda-xırda misralarda,
sonra ədəbiyyat boyda bir sonsuzluqda
və ən nəhayət göylərdə...
Tapdım Vaqif Bayatlını, tapdım.
Öz içimdə, öz ruhumda, öz özümdə tapdım.
Güzgüdə gördüm, tavanda
gördüm, içimdəki
boşluqda, tutunduğum
bütün bağlarda
gördüm onu.
Oxuduğum bütün şerilərdə
Vaqif Bayatlını gördüm.
Gördüm ki, Vaqif Bayatlı
yeddi milyardlıq dünyanın yükünü,
ağrısını çəkmək
gücündə və
böyüklüyündədir. Baxmayaraq ki,
o, "dünyanın ən
güclü adamı olmaq istəmir". Gördüm
ki, Vaqif Bayatlı hamını hamıdan daha çox sevə bilmək gücündədir.
Baxmayaraq
ki, o, "hamıdan çox sevmək istəmir". Gördüm ki, Vaqif Bayatlı
bütün günahların
və günahkarların
adından "Min ildi,
milyon ildi, sənə sarı qaçıram, Allah. Ayaqlarım sevinir,
yolum sevinir, Allah" deyəcək boydadı.
Həm də gördüm ki:
Qollarım ağırlıq edir
bədənimə,
çiyinlərimə.
Elə bil daş asılıb
hər birinə...
İndi
doğma, isti bir ələ
dəli ehtiyac var,
qaldırıb qoya qollarımı yerinə
- deyəcək qədər sevgisizdir, qayğısızdır, təkdir,
yalnızdır. Bu qədər
nəfəsə rəğmən...
Bu qədər haya, küyə rəğmən...
Bu qədər insana rəğmən...
Vaqif Bayatlı
həm də o nəfəslərdən qaçan
adamdı. Özü öz küncünə
qısılan, özü
öz şeirlərinə
sığınan və
özünü orda tapan adamdı. Ağaca
"qardaşım", çiçəyə
"bacım" deyəcək
qədər uzaq, həm də yaxın adamdı.
Kimin günahı var, kimin ahı var,
Dünyanın nə qədər pis sabahı var.
Hamsına, hamsına şairlər
bayıs!
Güllələyin şairləri! Sonra diz çökün!
Ən əsası və ən qəddarı isə Vaqif Bayatlı bütün günahları, bütün günahkarları şair simasında görən adamdı... Şairi gülləyə qurban verən və ruhsuz bədəni qarşısında adamları, şairə şair deyənləri diz çökdürən adamdı. Bu çöküş, əslində, zirvənin özüdür. Şair zirvəsinin özü, şeir zirvəsinin - Vaqif Bayatlı zirvəsinin özü. Ondan şair də məmnundu, oxucu da.
Bu gecə, bu gecə
üzü göylərə
bu qəhərli oğlan, bu qəmli oğlan...
bir eşqli gözəlin, sirli gözəlin
pəncərəsi altda dayanmış kimi
dayanıb bir tənha ulduz altında...
And olsun o yaşıl köynəyə ki, mən o tənha oğlanı tanıyıram, mən onu bilirəm, mən onu görürəm. Bu oğlan "sən bağlayan pəncərənin bir dön bəri bax yeri var" deyən oğlandır.
Ümidin sərhədsizliyində itib-batan həmin oğlan bağlamağın "son" demək olduğunu bilir, bağlamağın "yekun" demək olduğunu bilir, bağlamağın "bitdi" demək olduğunu da bilir, amma bu "son"da, amma bu "yekun"da, amma bu "bitdi"də belə o oğlan ümidi itirmir.
Çünki Vaqif Bayatlı həmişə, hər zaman - hər misrada, hər
şeirdə, hər nəfəsdə ümid
gəzir, ümid axtarır, ümid tapır. Tutunmaq üçün yox, sadəcə
ümidi var eləmək
üçün, ümidi
ümid kimi qorumaq üçün -
"dön bəri bax
yeri var..."ı dua kimi
pıçıldamaq üçün...
Nihat Pir
525-ci qəzet.- 2021.- 22 oktyabr.- S.13.