"Çox istəyərdim ki, bəstələdiyim "Qarabağ" əsərim səhnələşdirilsin"

Gənc bəstəkar Aydan Əliyeva: “Bayağı musiqilərin dinləyicisi daha çoxdur, nəinki filarmoniyada səslənən simfoniya, yaxud baletin”

Müsahibim bəstəkarlıq üzrə Bakı Musiqi Akademiyasının magistrantı, istedadlı gənc bəstəkar Aydan Əliyevadır.

***

- Nə zamandan musiqiyə qarşı marağınız yaranmağa başladı?

- Mən rəssam və şair ailəsində doğulmuşam. Atam həm rəssam, həm də şairdir. Elə məni bu sənətə ilk yönləndirən də atam olub. Uşaqlıqda televizorda pianoçuların çıxışlarına baxırdım və mənə çox marağlı gəlirdi. Amma heç ağlıma gəlməzdi ki, bir Bakı kəndində yaşayan balaca qız bir gün bu sənətə gələr. Çünki pianino, canlı səhnə görməmişdim. Atam incəsənət adamı olduğu üçün mənə stimul verirdi və məni yönləndirdi.

- İlk addımlarınız nələr oldu və necə başladı hər şey?

- İlk musiqi təhsilimi Mərdəkanda 17 saylı Uşaq Musiqi Məktəbində almışam. Burada 5 il fortepiano təhsili aldıqdan sonra Asəf Zeynallı adına Musiqi Kollecinə daxil olmuşam. Baxmayaraq ki, həmin ili ora daxil olmaq çətin idi, amma mən buna nail oldum. Bəstələdiyim musiqilər Komissiya üzvləri tərəfindən çox bəyənildi. Burada təhsil aldığım 4 il müddətində pianoçu olmaqla yanaşı, həm də muğama həvəs göstərmişəm. Atam evdə muğama qulaq asanda həmişə qardaşımla məni də yanına çağırardı. Milli musiqiyə sevgi bizə ailədən aşılanıb. Muğama olan sevgi məni sövq etdi ki, muğam dərslərində iştirak edim. Öz xahişimlə Əməkdar artist Gülyaz Məmmədovanın sinfində təhsil almağa başladım. Burada Xalq artisti Gülyanaq Məmmədova da mənimlə məşğul olub və üzərimdə əməyi heç də az olmayıb. İkisindən muğam dərsləri alaraq xanəndə kimi çıxış etmişəm. Bundan əlavə, təhsil aldığım müddətdə sözləri DİN Mətbuat Xidmətinin KİV və ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin rəisi, polis mayoru Elşad Hacıyevə aid olan "Polis marşı" əsərini bəstələdim. Artıq 4-cü kursda oxuduğum zaman müəllimlər bəstəkarlıq istedadımı da üzə çıxartdılar. Bir gün musiqi ədəbiyyatı müəlliməm Ruhəngiz Ələkbərova musiqi ifa etdiyimi gördü və soruşdu ki, bu əsərin adı nədir. Əsərin"Nostalji" adlı öz bəstəm olduğunu dedim. O, bunu çox bəyəndi. Mənə universitet həyatımı bəstəkarlıq üzrə davam etməyimi təklif etdi. Əvvəl özümə inamsızlığım vardı, ancaq müəllimlərim məni ruhlandırdı və mən bəstəkarlığa qəbul üçün hazırlaşmağa başladım. Daha sonra məni Pərviz Quliyevə yönləndirdilər və ondan bəstəkarlıq dərsləri almağa başladım. Pərviz müəllimlə 2 prelüd (musiqi əsərinə giriş) yazdıq.

- Beləliklə bəstəkarlığa doğru yönəlmiş oldunuz...

- Bəli. Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasına gedişim bəstəkar, professor Aydın Əzimovla tanışlığıma səbəb oldu. Onun ilk sualı bu oldu ki, bu peşəni niyə istəyirsən? Mən sualın cavabını bilirdim. Sakitlik və hüzur sevən biri kimi mənə ən yaxın sahə bəstəkarlıq idi. Bəstəkara lazım olan tək şey sakit bir guşədə öz mahnısını bəstələyə bilməyidir. Əslində bəstəkar ilk təməlini pianoçuluqdan başlayır. Mən də pianoçu olduğuma görə mənə rahat oldu. Mən artıq klassika ilə, görkəmli Azərbaycan bəstəkarları Qara Qarayev, Fikrət Əmirov, eləcə də Lüdvinq van Bethoven, Volfqanq Amadey Mozart, Yozef Haydn və s. bəstəkarların əsərləri ilə tanış olmuşdum. Bütün bunlar cəmləndi və mən özümü bəstəkarlıqda tapdım. Bu sahə mənə yad olmasa da, bəstəkarlıq həyatı mənim üçün yeni bir səhifə idi. İmtahan nəticələrinə əsasən mən qəbul olundum. Beləliklə bəstəkarlıq həyatım başladı. Birinci kursda 4 hissədən ibarət "Abşeron" suitasını yazdım, hətta "Simli kvartet" əsərim konsertdə səslənmişdi.

Daha sonra hazırda Rövşən Əzizin ifasında olan "Tutulmuşam" mahnısını yazdım. Keçirilən 12-ci Beynəlxalq Qəbələ festivalında mən də öz "Simli kvartet" əsərimi ifa etdim. Uğurlu qarşılandı. Bəstələrim içində müəllimlərimin yaradıcılığımın zirvəsi adlandırdığı əsərim "Qarabağ" simfonik poemasıdır. Hansı ki, bir vaxtlar Qarabağ hamımızın yaralı yer idi. Müharibə ərəfəsində yazdığım bu əsəri 1 ilə tamamladım. 4 hissədən ibarətdir. Birinci hissə "Əsgərlərin yürüyüşü", ikinci hissə "Suqovuşan", üçüncü hissə "Şuşa, Cıdır düzü səhəri", dördüncü hissə isə "Döyüş və Qələbə" adlanır. Çox istəyərdim ki, bu əsərim səhnələşdirilsin. Bundan əlavə, uşaqlıqdan xorla da məşğul olduğum üçün 2016-cı ildə Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrında müsabiqədə iştirak etdim və seçildim. Hazırda da bir sıra tamaşalarda xor artisti kimi iştirak edirəm.

- Əsərlərinizdə hansı hissi üstün tutursunuz? Sevinc, yoxsa kədər?

- Mən sevincdən çox kədəri sevirəm. Nə yalan deyim, kədər mənə daha yaxın bir hissdir. Məni dinləyənlər əsasən deyir ki, sənin musiqilərində bir kədər mövcuddur. İnsanlara kədər bəxş etmək istəməzdim. Əksinə, istəyərdim ki, sevinc bəxş edim. Bir söz var, kədər hər zaman insana sevincdən daha yaxındır.

- Sənətinizdə üzləşdiyiniz çətinliklər və sizə zövq verən tərəfləri nələrdir?

- Ümumiyyətlə sənətə gəlmək çətin məsələdir. Əgər insan qarşısına məqsəd qoyursa, onun çətinliklərinə də dözməlidir. Mən bu sənətə gələndə bilirdim ki, çətinliklər olacaq, amma hamısına hazır idim. Mənə görə ən böyük çətinlik yeni mövzu tapmaqdır. Məsələn, müəllim deyir ki, simfoniya yazın. Bu zaman mövzu tapmaq çətin olur. O qədər olub ki, 3-4 mövzunu bir gündə yazıb sonra cırıb atmışam. Ancaq nə olursa olsun, ruhdan düşməməliyik. Qarşımıza məqsəd qoymuşuqsa, ona çatana qədər, hətta çatandan sonra belə öz üzərimizdə işləməliyik. Çünki bəstəkarlıq tükənəcək bir sahə deyil. Bəstəkarlıq həyat tərzidir. Ümumiyyətlə, incəsənət həyat tərzidir. Bizi yaşamımız ilə bərabər aparır. Bəzən teatrda uzun məşqlər olur və hamımız bundan yoruluruq. Bu məşqlərin, bütün əziyyətlərin bəhrəsini gördükdə isə artıq o yorğunluq zövqverici bir hissə çevrilir. Əsərlərimin səhnədə ifa edildiyini eşidəndə və ya özüm pianoçu kimi səhnəyə çıxanda işimdən zövq alıram.

- Hazırda insanların musiqi zövqü nələri tələb edir?

- Hazırda bayağı musiqilər professional musiqidən öndə gedir. Bayağı musiqilərin dinləyicisi daha çoxdur, nəinki filarmoniyada səslənən musiqinin, simfoniya, yaxud baletin. Amma mütləqdir ki, dinləyicinin qəlbinə gedən yolu tapasan. Əgər bəstəkarsansa, dinləyicinin damarını tutmalısan. Cəmiyyətin musiqi zövqünü korlayan amillərdən biri də budur ki, qeyri-peşəkar, yəni sadəcə həvəskar olan insanlar mahnılar yazır və bunu xalqa təqdim edir. Yazılmış qeyri-peşəkar musiqilər də insanların zövqünü məhv edir. Bunu yalnız dinləyici ilə bəstəkar arasında sıx bağ yaratmaqla həll etmək olar. Dinləyici dinlədiyini hiss etsə, bəstəkarla arasında bir bağ yaranacaq və artıq qırılmaq zəncirə çevriləcək.

- Musiqi sahəsində istedadı olmayıb, amma öz üzərində çalışan insan uğurlu ola bilərmi?

- Belə bir nümunə gətirim. Nəyisə birləşdirmək üçün yapışqan lazımdır, əgər yoxdursa, su ilə yapışdırmağa çalışsaq, alınmaz. Fikrimcə istedad çox önəmli amildir. İstedadla çalışqanlıq uğuru yarı-yarıya təşkil edir. Hamının daxilində bir istedad var. Həkimin də xüsusi bir istedadı var. Nə olsun ki, təhsil alıb həkim olub.Həkimlik üçün böyük ürək, möhkəm olmaq lazımdır. Eləcə də müğənninin səsi olmasa, oxuya bilməz. Bəstəkarın da yaratmaq ruhu olmasa, o heç vaxt yarada bilməz. İstedadsız insan nələrəsə nail ola bilər, lakin bir müddət sonra o qədər də irəli gedə bilməyəcək.

- Son olaraq musiqi sənətinə yeni başlamış həmkarlarınıza nə tövsiyə edərdiniz?

- Birinci onu demək istəyirəm ki, özlərinə inansınlar. O qədər insanlar qarşıma çıxıb ki, çox gözəl səsi var, amma istedadını üzə çıxarmağa utanır və ya özünə inamı yoxdur. Gənclərə bir tövsiyəm də budur ki, maddiyyatın sənəti üstələməsinə icazə verməsinlər. Mən heç vaxt istəməzdim ki, maddiyyat sənətin önünə keçsin. Qarşıma çıxan gənclərə hər zaman deyirəm ki, içindəki sənət eşqinə inansın və onun arxasınca getsin. Öz içlərindəki inamı oyatsınlar. Hər bir sahədə çətinlik olduğu kimi burda da olacaq. Əsas olan odur ki, ruhadan heç bir zaman düşməsinlər.

Sevil SEYMUR

525-ci qəzet.- 2022.- 2 aprel.- S.17.