Seyran Səxavətlə Dilçilik İnstitutunda görüş olub

Ədibin dilçi alimlərlə söhbətində ana dilimizə münasibətdəki problemlərdən danışılıb

Cəmiyyətin həyatına, dünyagörüşünə, düşüncəsinə və ən əsası, dil biliklərinə Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin təsiri böyük olduğundan bir sıra problemli məqamların səbəblərini məhz həmin sahələrdə axtarmaq məntiqlidir. Müxtəlif dövrlərdə görkəmli dilçi alimlərlə yanaşı, Azərbaycan xalqının sevə-sevə mütaliə etdiyi, sözünün kəsəri olan yazıçı və şairlərimiz bu məsələləri gündəmə gətirmiş, yazılı və şifahi mətbuatda məruzələrlə çıxışlar etmiş, yaranmış problemlərin həlli istiqamətində fikirlər irəli sürmüşlər. Daim sözügedən ziyalıları narahat edən məsələ özündə, ilk növbədə, Azərbaycan dilinin saflaşdırılması və dilin qanunauyğunluqlarına düzgün əməl olunması məsələlərini ehtiva edir.

Azərbaycanın tanınmış yazıçısı, şair, publisist Seyran Səxavəti də yazıçı kimi daima bu məsələlər narahat edib və müxtəlif vaxtlarda bu barədə çıxışlar edib.

Seyran Səxavətin "Cümlə qurmaq dövlət qurmaq qədər çətindir" adlı ixtisarlarla mətbuatda öz əksini tapan qeydlərində Azərbaycan dilinin televiziya kanallarında təhrifolunma halları göstərilib, bunun səbəblərinə toxunulub və çıxış yolları sadalanıb.

Aprelin 13-də Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunda bir sıra dilçi alimlərlə Seyran Səxavətin görüşü keçirilib.

Görüşdə Seyran Səxavət sözügedən qeydlər barədə dinləyicilərə məlumat verib. Yazıçı, bir növ, həyəcan təbili çalaraq hazırkı vəziyyətin ürəkaçan olmadığını vurğulayıb. O, dilin bir xalq üçün necə vacib amil olduğunu qeyd edərək alimləri birgə mübarizəyə səsləyib və problemlərin çıxış yolları barədə danışıb. Çıxışının əvvəlində dilin vəziyyəti ilə bağlı ümumi fikirlərini bölüşüb: "Ölkəmizdə fəaliyyət göstərən televiziyaların "qayğısı və diqqəti" sayəsində Azərbaycan dili elə bir vəziyyətə gəlib çatıb ki, bu dildə ara vermədən iki saat danışarsan və heç nə deməyə bilərsən - bu, əsl dəhşətdir: danışırsan, danışırsan və heç nə demirsən - söz yığnağı. İkinci Dünya müharibəsində konslagerlərdə insanlar üzərində aparılan amansız təcrübələri xatırlamalı oldum. Yumşaq desək, televiziya kanalları Azərbaycan dilinin varlığında görünməmiş "cərrahiyyə əməliyyatları" aparmaqla onu zəiflədir, nəticədə dilin "astması" diaqnozu ilə üzbəüz qalırıq. Dünyanın hər yerində dilin yaradanı, cilalayanı, inkişaf etdirib qoruyanı xalqdı - əgər xalq öz dilini, dərinə getsək, özünü unudub televiziya dilində danışmağa başladısa, bu, başlanğıc deyil, sondur".

Seyran Səxavət Azərbaycan dilinə yüksək dövlət qayğısı olduğu halda, mövcud qanunlara əməl etməyən kəsləri qınayıb: "Prezident İlham Əliyev Azərbaycan dilinin qorunması və dövlət dilindən istifadənin daha da təkmilləşdirilməsinə daima böyük diqqətlə yanaşır, bu barədə ali sənədlər imzalayır. Dilimizin saflığının ən yüksək səviyyədə dəstəklənməsi sevindirir, ancaq gəlin görək bu sevinci ürək dolusu yaşaya bilirikmi? Bizim borcumuz bu gedişatın qarşısını almaqdır. Bu mənada, altmış ilə yaxın Azərbaycan diliylə işləyən bir adam kimi, öz narahatlığımı, istəyimi sizinlə bölüşmək istəyirəm. Birinci növbədə, Azərbaycan dilinin kövrək ərazisinə diqqət yetirsək vəziyyətin ürəkaçan olmadığını görəcəyik. Əgər siz də mən baxan tərəfdən baxsanız, qarşınızda nəhəng döyüş meydançasını xatırladan bir görüntü açılacaq: mühasirədə qalan və mühasirəyə alanlar. Gəlin hər şeyi öz adı ilə deyək: mühasirədə qalan Azərbaycan dilidir. Mühasirəyə alanlar isə bunlardır: televiziyalar, radiolar, saytlar, mətbuat".

Daha sonra yazıçı qeydə aldığı faktları dinləyicilərin nəzərinə çatdırıb.

Seyran Səxavətin nitqinin ardınca dilçi alimlər çıxışlar edərək fikirlərini dilə gətiriblər. İnstitutun baş direktoru Nadir Məmmədli çıxış üçün S.Səxavətə minnətdarlığını bildirib. Yaranmış vəziyyətlə bağlı narahatlığını dilə gətirib. Professor qeyd edib ki, Seyran Səxavət institutun daxilində fəaliyyət göstərən Nitq mədəniyyəti və monitorinq şöbəsinə qeydə aldığı faktları təqdim etdiyi halda problemin həlli istiqamətində istənilən müraciətə imza ata bilər.

Dilçilik İnstitutunun icraçı direktoru, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Baba Məhərrəmli S.Səxavətin bu narahatlığını əsl ziyalı mövqeyi kimi qiymətləndirib. Professor özünün də müşahidələrini dilə gətirərək yazıçı ilə həmfikir olduğunu vurğulayıb.

Professorlar - Qəzənfər Kazımov, Sayalı Sadıqova, İlham Tahirov, İsmayıl Məmmədli, filologiya elmləri doktorları - İlhami Cəfərsoy, Mayıl Əsgərov, filologiya elmləri namizədi, dosent Fikrət Əlizadə fikirlərini bölüşüb, S.Səxavətin mövqeyini müsbət qiymətləndirib, çıxış yolları barədə danışıblar.

Nadir YALÇIN

525-ci qəzet.- 2022.- 14 aprel.- S.9.