Bu il Azərbaycana nə qədər turist gəlib?

Ölkəmizə turistlər ən çox Rusiya, Türkiyə, Səudiyyə ərəbistani və İrandan gəlib

Müsahibimiz Dövlət Turizm Agentliyinin Turizm siyasəti və strategiyası şöbəsinin Statistika və araşdırmalar sektorunun müdiri Nicat Abbaslıdır.

- Nicat bəy, ölkəyə gələn və xaricə səfər edən turistlərin ümumi sayı ilə bağlı statistika necədir?

- Bu ilin geridə qalan yeddi ayı ərzində ölkəyə gələn turistlərin sayı 832 min nəfəri keçib. Bu, ötən illə müqayisədə 128 faiz artım deməkdir. Proqnoza gəldikdə isə ilin sonuna qədər 1.5 milyon nəfərə yaxın turistin gəlməsi proqnozlaşdırılır. Getmə sayı altı ay ərzində 680 mini keçib və rəqəmlərdə azalma daha çox müşahidə olunur. Bu il üçün 1.2-1.3 milyon nəfərə yaxın getmə sayı proqnozlaşdırılır. Bu rəqəmlər cari vəziyyətə görə artıb-azala bilər.

- Deməli, gələnlər gedənlərdən çox olacaq.

- Bəli. Pandemiyadan əvvəlki dövrə baxsaq görərik ki, gedənlər daha çox olub. Pandemiyadan sonrakı dövrdə isə əksi müşahidə edilib.

- Gələnlərin statistikasına baxdığımız zaman daim dəyişməyən bir nüans görürük - ilk sıralarda qonşu ölkələrin yer alması. Uzaq ölkələrin içərisində artım sayı müşahidə olunan ölkələr varmı?

- Quru sərhədi olan ölkələrdən gəlmə sayının çox olması təkcə bizdə yox, digər ölkələrdə də belədir. Adətən, qonşu ölkələrə səyahət zamanı vizasız rejim tətbiq olunur, nəqliyyat xərcləri az olur və s. Amma bu ilin statistikasında quru sərhədi olmayan ölkələrə baxsaq, son yeddi ayın nəticəsinə görə, Səudiyyə Ərəbistanından gələn turistlərin sayında ciddi artım var. Bu ölkə yeganə ölkədir ki, 2019-cu illə müqayisədə də yanvar-may dövrü üzrə gələn turistlərin sayı daha çoxdur. Yeddi ayın nəticəsinə görə, ilk sıralarda Rusiya, Türkiyə, İrandır. Ümumi sıralamada isə Səudiyyə Ərəbistanı qonşu ölkə olan Gürcüstanı da qabaqlayır.

- Ərəbləri Azərbaycana gətirən səbəblər nələrdir?

- Bunun əsas səbəbi mədəni və ailəvi turların təşkilidir. Biz turist loyallığını ölçən bir araşdırma aparmışıq. Bu araşdırmada ərəblərin əsas gəlmə səbəbi kimi təbiət amili, sadələşdirilmiş viza və birbaşa uçuşların olmasını qeyd etmək olar. Həmçinin, yay aylarında Yaxın Şərq ölkələri çox isti olduğundan onlar nisbətən sərin - bizimki kimi ölkələrə üz tuturlar. Yaxın Şərq ölkələrindən Azərbaycana daha çox dostlar və ailə üzvləri səyahət edirlər.

- Turistlərin ölkəmizdə üstünlük verdiyi regionlar hansılardır?

- Bildiyimiz kimi, Bakı əsas şəhərdir və beynəlxalq uçuşların əksəriyyəti buradan olduğu üçün avtomatik Bakı ön sırada yer alır. Digər şəhərlərə baxsaq, görürük ki, ən çox ziyarət olunan regionumuz Qəbələ, daha sonra Quba, Qusar və Şəkidir. Əgər biz konkret olaraq Yaxın Şərq ölkələrindən gələn turistlər üzrə göstəricilərə baxsaq, Qəbələ üstünlük təşkil edir. Şimal-şərqi Asiya ölkələrindən gələn turistlər isə daha çox Şəkiyə üz tuturlar.

- Adını çəkdiyiniz regionlar şimal bölgəsinin payına düşür. Bəs cənub? Bəlkə cənubun turizm təbliğatı kifayət qədər aparılmır?

- Əslində, təbliğat kifayət qədər gedir. Azərbaycan mədəni və təbii zənginliyə malik ölkədir. Biz bu mövzunu araşdıranda məlum oldu ki, turistlər üçün bu, bəs etməyə bilir. Məsələn, Qəbələdə böyük bir turistik atraksion olan Tufandağ var. Qusarda Şahdağ kompleksinə xüsusilə qış aylarında xeyli sayda həm yerli, həm də əcnəbi turistlər gəlir. Biz burdan görə bilirik ki, təkcə mədəni və təbii resurslar yox, insan tərəfindən düzəldilən modern atraksionların olması da turistlərin diqqətini cəlb edir.

- Turist xərcləmələri üzrə statistika necədir?

- Cari ilin yanvar-iyun ayları ərzində 511 milyon manatdan çox xərcləmə olub. Bir turist üçün ortalama xərcləmə 1200 manat təşkil edir. Bəzi ölkələrdən gələn turistlər bu ortalamadan çox, bəziləri isə az xərcləyir. Ən çox pul xərcləyənlər ABŞ və Kanadadan gələnlərdir. Bu, bir qədər yanıldan statistika ola bilər, çünki bu ölkələrdən gələnlərin nəqliyyat xərci çox olduğu üçün xərcləməsi də çox olur. Yaxın Şərq ölkələri - Qətər, Bəhreyn, Oman, BƏƏ, Səudiyyə Ərəbistanı çox xərcləmə edən ölkələrdir. Avropa ölkələrindən gələn turistlərin xərcləmə statistikasında ən çox İtaliya, Böyük Britaniya, Niderland kimi ölkələrə pay düşür. Ən az pul xərcləyənlər isə Gürcüstan və Türkmənistandır. İran və Tacikistan kimi ölkələr də var ki, onlar da ortalamadan az xərcləyirlər.

- Bəs bu pulu harda xərcləyirlər? Turistlərin fəaliyyət növlərinə dair statistika varmı?

- Bizdə səfər məqsədləri üzrə məlumatlar var. Cari ildə işgüzar məqsədlə gələnlər daha çoxdur, ikinci yerdə istirahət məqsədilə gələn turistlərdir. Dini və alış-veriş məqsədilə gələnlərin sayı müqayisədə azdır. Müalicə məqsədilə gələn turistlər əsasən Naftalana və Qalaltıya üstünlük verirlər. Xüsusilə də rus turistlər Qalaltıya üz tuturlar. Xanbulan pandemiya dövründə xüsusilə məşhurlaşmağa başladı. Ümumiyyətlə, pandemiya səbəbilə sərhədlər bağlı olduğu üçün insanlar daxili turizmə yönəldilər.

- Turistik attraksiyonların məşhurluğunun statistikasını apararkən hər hansı əlavə metodlardan istifadə edirsinizmi?

- Statistikanı sosial şəbəkələrdə açıq hesablardan paylaşılan şəkillərin ünvanına uyğun olaraq aparırıq. Məsələn, kimsə gedib Tufandağda şəkil çəkib açıq hesabdan paylaşırsa, biz o paylaşımdan statistik araşdırmalarda istifadə edirik.

- Bəs başqa ölkələrə turist səfərlərinə getmə sayında rəqəmlər necə dəyişir?

- Getmə sayı bizdə aylıq yox, rüblük paylaşıldığı üçün mən sizə məlumatı rüblük verəcəyəm. Deməli, yay aylarında olan statistikaya nəzər yetirsək, Türkiyə, Rusiya ön sıralarda gəlir. Bunlardan əlavə, Qazaxıstan və Özbəkistanın da adını çəkə bilərik. Bu iki ölkə ilə bağlı son dövrlərdə əməkdaşlıqlar formalaşdığı üçün ora gedənlərin sayı çoxalır. Sonra BƏƏ-yə kifayət qədər gedənlər var. Ümumi götürsək, qeyd etdiyim kimi, pandemiyadan öncəki dövrlə müqayisdə getmə sayı gəlmə sayından daha azdır.

- Azərbaycana gələn turistlər individual, yoxsa turlarla səyahətə üstünlük verirlər?

- Tur paketlərlə gələnlərin sayı daha azdır. Əsas çoxluq ailə və dostlarla gələnlərdir. Yaxın Şərqdən daha çox ailə və dostlarla gəlirlər. Onların xərcləməsi də ailə ilə gəldiklərində görə daha çox olur. İndividual gələnlər isə daha çox Şimal-şərqi Asiyadan gələnlərdir və onların xərcləməsi nisbətən az olur. Çünki belə turistlərin əsas motivasiyası mədəni məsələlərdir. Həmçinin, nəqliyyat və gecələmə vasitəsi onlar üçün prioritet olmadığından bu istiqamətdə daha az pul xərcləyirlər.

Xərcləmə miqdarını yerləşmə vasitələrinə görə də müəyyənləşdirmək mümkündür. Ümumi baxdığımız zaman gələnlərin daha çox 4 ulduzlu otellərdə qaldıqlarını görürük. Ancaq biz təkcə Şimal-şərqi Asiya ölkələrindən gələn turistlərə baxsaq, onların daha çox evlərdə qalmağa meylli olduğunu görərik. Onlar üçün yerləşmə vasitəsi və nəqliyyata verilən pul prioritet deyil. Ərəblər və Amerikadan gələnlər isə daha çox dörd və beşulduzlu otellerə üstünlük verirlər.

Amerikadan gələnlərin əksəriyyəti yaşlı nəslin nümayəndəsi olduğuna və maddi imkanlarına görə komforta üstünlük verirlər.

- Ölkədə olan yerləşmə vasitələrinin dəqiq sayı bəllidirmi?

- 2021-ci ilin sonuna olan rəqəmlərə görə, mehmanxana və mehmanxana tipli müəssisələrin sayı 685-dir. Nömrə fonduna baxsaq, 25000-dən çoxdur. Çarpayı sayı isə 53000-dən çoxdur. Ötən illə müqayisədə mehmanxana sayında ciddi artım yoxdur.

Aytac SAHƏD

525-ci qəzet.- 2022.- 20 avqust.- S.9.