Dul qadının tənhalığı

(Əvvəli ötən şənbə sayımızda)

Aynur oğlanın onunla olan söhbətini bütünlüklə bacısına danışdı. O karıxır, fikrini başa çatdıra bilmirdi. Gözləmədiyi halda, Ruhiyyə gülüb, onu qucaqladı və dedi:

- Səni təbrik edirəm. Bu, mənim üçün yaxşı xəbərdir. Anamızın da ruhu şad olacaqdır ki, sən başqa yolla getdin, böyük bacının əzablarından uzaq oldun və indi sənə ailə qurmaq barədə ciddi təklif olunur. Mən çox şadam, İlqara de ki, valideynləri ilə danışsın, onlar nə vaxt gələcəklərsə, heç olmazsa üç gün qabaq bizə bildirsin ki, hazırlıq görək, qonaqların yanında biabır olmayaq. Bizim heç kimimiz yoxdur. Ona görə də mən istəyirəm, Yusif müəllimi dəvət edəm ki, o, biz tərəfdən çıxış etsin. Toyumda məni öz qızı adlandırmışdı, bacım da onun qızı sayılmalıdır. Düzdür, son vaxtlar tez-tez xəstələnir, hətta kafedra müdirliyindən öz xahişi ilə azad olunmuşdur. Ancaq mənim dəvətimi diqqətsiz qoyacağına inanmıram.

Bir aydan sonra Ruhiyyə evində rayondan gəlmiş İlqarın valideynlərini onun öz müşayiəti ilə qarşıladı. Məclisdə ağsaqqal kimi iştirak edəcək Yusif müəllim özünün sərraf gözü ilə bacısının nişanlısına qiymət verəcək, müsbət qiymətləndirsə, bu izdivaca xeyir-dua diləyəcəkdi.

İlqarın valideynləri nisbətən cavan idilər, anasının başında yaylıq var idi, atası arıq, uzunboylu kişi idi. Ruhiyyə və Aynur onları süfrə hazırlanmış otağa dəvət etdilər və qonaqlar Yusif müəllimlə tanış oldular.

Ruhiyyənin qulluqçusu süfrəyə çay, mürəbbə gətirir, əvvəldən isə vazada meyvələr, çərəzlər düzülmüşdü. Ruhiyyə ev sahibi kimi mürəbbələri balaca nəlbəkilərə töküb Yusif müəllimə, qonaqlara təklif etdi. Aynur utandığından qızarmışdı, lakin bacısı demişdi ki, əgər nişanlandığın oğlan iştirak edirsə, sən də məclisdə olmalısan, çünki oğlanın valideynləri də səni görməlidir, oğullarına kor-koranə şəkildə qız ala bilməzlər.

Yusif müəllim bir-iki qurtum çay içdikdən sonra üzünü qonaqlara tutub dedi:

- Yenə də sizə xoş gəlmişsiniz demək istəyirəm. Xoş məqsəd üçün, iki ailənin qohumluğunun təməlini qoymaq üçün təşrif buyurmusunuz. Ruhiyyə mənim qızımdır, onun bacısı da mənə yad deyildir. Ona görə də mən sizin vəzifənizin icrasına müdaxilə edə bilmərəm, sözü sizə verirəm.

İlqarın atası əvvəlcədən hər şeyi öyrəndiyinə görə dedi:

- Hörmətli professor, biz çox şadıq ki, bizim xeyir işimizə sizin kimi ağsaqqal, böyük elm adamı xeyir-dua verir. Siz təkcə Ruhiyyə xanımın atası deyilsiniz, həm də bizim ağsaqqalımızsınız. Mən köhnə qaydada, hansısa zərb-məsəldən istifadə etməklə danışmayacağam. Oğlum İlqar sizin qızınız Aynuru sevir və onunla ailə qurmaq istəyir, cavanların bir-birinə məhəbbəti bu xeyir işin təməlidir və bu körpü olmasaydı, biz bura gəlməzdik. Ona görə də valideynlər kimi professor sizdən, Ruhiyyə xanım sizdən bu xeyir işə razılıq vermənizi xahiş edirik, oğlumuza görə isə biz sizə qarantiya verməyə hazırıq.

Yusif müəllimə İlqarın atasının sözləri xoş gəldi:

- Sağ olun ki, oğlunuz barədə qarantiya verirsiniz. Ən möhkəm qarantiya isə gələcək ailənin xoşbəxtliyinə yol açan bu iki gəncin sevgisidir. Onlar bizdən xəbərsiz bir-biriylə tanış, dost olmuş və bu dostluq sonra inkişaf edərək məhəbbətə çevrilmişdir. Onları birləşdirən qızıl saplarla həyat şirəsi axır. Biz də çox arzu edirik ki, bu sap ürəyə qan gətirən damardan da daha intensiv fəaliyyətli olsun, onların məhəbbətini nəinki sönməyə, azacıq da olsa belə, solmağa da qoymasın.

Yusif müəllim Ruhiyyənin nəsə demək istədiyini öyrənmək üçün ona müraciət etdikdə o, professora dedi:

- Siz olan yerdə mənim danışmağım artıqdır. Siz, mən ailə quranda da, Hüseynlə nikahıma xeyir-dua vermisiniz və bizi məhəbbətdə yaşamağa səsləmişdiniz. Bu gün də sizin xeyir-duanız bacıma qismət olur və mən əminəm ki, sizin xoş sözlərinizi bu iki cavan mantra kimi təkrar edib, onlara nəsihətiniz bir-birinə olan məhəbbəti axıra qədər qoruyub saxlamağı təlqin edəcəkdir. Allah hər ikisini bir yerdə xoşbəxt eləsin, uzun illər ərzində onlar hər günü nikaha girdikləri an kimi əzizləsinlər.

Yusif müəllim dedi:

- Ruhiyyə, səndən çox razıyam, indi dediyin bu sözlərin altından da imza atmağa hazıram. Aynur qızımız və İlqar oğlumuz təmiz qəlblə bir-birinə vurulmuşlar, qoy bu sadə hisslər uzun illər boyu onları idarə etsin, ailə səadətlərini səhvlərdən, bir-birini başa düşməməkdən qorusun. Qoy bu od zərdüştlülərin qoruyub saxladığı od kimi daim onların könlünü qızdırsın, öz işığı ilə onların ömrünə bir an da olsun qaranlığın çökməsinə imkan verməsin.

Elçilərə cavabım yalnız "razıyıq" sözlərindən ibarət olacaqdır. Qoy onlar xoşbəxt olsunlar və buna görə də onlara xeyir-dua verənlər isə daim öz qərarları üçün iftixar hissləri ilə yaşasınlar. İlqar və Aynur, biz çox istəyirik ki, siz xoşbəxt olasınız, ona görə də ucadan demək istəyirik: "Sizin qarşıdakı nikahınız mübarək olsun!"

İlqarın atası alnının tərini dəsmalı ilə silib dedi:

- Çox sağ olun. Bizə olduqca böyük hörmətlə yanaşdınız. Oğlumun xoşbəxtliyi bundan sonra bu bağlanan ittifaqdan asılı olacaqdır. Biz isə kənardan ancaq ona dəstək verəcəyik və onların xoş günlərindən bizə də pay düşəcəkdir.

Çay süfrəsi yığışıldı və stolun üstünə yeni ağ süfrə salındı. Qulluqçu iri buludlarda plov, səbzi, qızardılmış ət və toyuq, ləvəngi, yarpaq dolması gətirdi. Ruhiyyə boşqablara xörəklərdən qoyub məclisin ağsaqqalına, qonaqlara verdi. Özünə və Aynura da plov və səbzi çəkdi. Aynurdan və nişanlısından başqa hamı iştahla yeyirdi. Sonra boşqablar təzələndi, qonaqlar başqa xörəkləri də daddılar.

Axırda iri tort gətirildi və bıçaqla kəsilib, əvvəlcə nişanlılara, sonra isə Yusif müəllimə və İlqarın valideynlərinə verildi. Ümumi qayda kimi, yenə çay verildi.

İlqarın atası hörmətlə qarşılandıqlarına görə razılığını bildirdi. Yusif müəllim məclisə yekun vurdu:

- Mən Aynurla İlqarı ürəkdən təbrik etmək istəyirəm. Mənə elə gəlir ki, mənim doğma yuvamdan Ruhiyyədən sonra ikinci quş uçur və başqa yerdə özünə yuva salacaqdır. Buna mən çox sevinirəm. Arzum budur ki, cavanlar xoşbəxt olsunlar, biz də bu ittifaqın baş tutmasında iştirak etdiyimizə görə, sonrakı uğurlarla özümüzü də təbrik edək. Ruhiyyə, qızım, darıxma, toyu da ürəyin istəyən kimi edəcəyik. Əsas məsələ odur ki, mənə görə sən yaxşı bir ailə ilə qohum olursan, bacını qabiliyyətli bir oğlana ərə verirsən. Buna yalnız sevinmək, şadlanmaq lazımdır. Mən güman edirəm, çox inanıram ki, Ruhiyyə, bacın da ürəyi açıqlıqda, saflıqda sənə oxşayır və onun gələcək əri ilə birgə qurduğu ailə xoşbəxt olacaqdır. Mən İlqarı, onun valideynlərini təbrik edirəm. Mən Aynuru və onun böyük bacısı Ruhiyyəni təbrik edirəm. Qoy bu yeni ailənin xoşbəxtliyindən biz həzz alaq və özümüzü də qiymətləndirək ki, bu prosesin başlanğıcında biz də iştirak etmişik. Qonaqlarımıza yaxşı yol arzulayıram və xahiş edirəm ki, gələn dəfə mənim də qonağım olasınız.

Qonaqlar gedəndən sonra Aynur da otağı tərk etdi və Hamnet içəri girib, yüyürə-yüyürə özünü Yusif müəllimin üstünə atdı. Professor onu qucaqlayıb öpdü və dərslərinin necə keçdiyini soruşdu:

- Hamnet, əziz nəvəm mənim, sən gələcəyin adlı-sanlı alimi, ziyalısı olacaqsan. Sənin atan da, anan da istedadlı adamlardır, onlar qarşıya qoyduğu məqsədlərə çatmaq üçün hər cür əziyyətlərə qatlaşmış, istədiklərinə nail olmuşlar. Onların övladı da estafeti başqalarından deyil, öz valideynlərindən götürməlidir. Anan da, baban kimi mən də səndən bilik sahəsində igidlik göstərməyini gözləyirik. Sən bizim etimadımızı doğrultmalısan. Həyat təkcə bilikdən ibarət olsaydı, onda çox şeyə nail olmaq mümkün idi. Yaşa dolduqca həyatın saysız-hesabsız çətinlikləri ilə üzləşməli olursan, ona görə də cəsarətli olmalısan, çətinlikdən qorxmamalısan. Heç bir təhsil sistemi qorxağı qəhrəman edə bilmir.

Hamnet cavab verdi:

- Sizə də, anama da söz verirəm ki, yaxşı oxuyacaq, yalnız əla qiymətlər alacağam. İcazə verirsinizsə, mən gedim, dərslərimi hazırlayım.

Bu sözlərdən sonra o, otaqdan çıxdı. Ruhiyyə dedi:

- Yusif müəllim, Hamnet sizi çox sevir, bu məsələdə məndən geri qalmır. Sizi sevməyən olarmı, üzünüzdən nur tökülür. Siz bədbəxtlərə kömək əli uzatdığınıza görə heç də müqəddəs Fransiskdən geri qalmırsınız. Rəvayətə görə, o, canavarın da dilini bilirdi, onun yaxındakı kəndə ziyan vurmağına son qoya bilmişdi. Mənə görə, siz bütün ikiayaqlı yırtıcı vəhşi heyvanların dilini bilirsiniz, onları köməksiz, zəif, müdafiəsiz adamlardan uzaqlaşdıra bilirsiniz. Hüseyn də sizin müqəddəs insan olduğunuzu daim təkrar edir, sizə böyük məhəbbət bəslədiyini gizlətmirdi.

Ruhiyyənin öz xilaskarının məsləhətinə ehtiyacı vardır

Yusif müəllim stolun arxasından qalxıb getmək istəyəndə, Ruhiyyə yalvarışlı bir səslə dedi:

- Qızı atasını çox az-az görür, daim ondan ötrü darıxır. Bu gün Aynurun xeyir işinə görə sizinlə görüşə bildim. Rica edirəm, yarımca saat da oturun, söhbət edək, mənim sizin məsləhətlərinizə həmişə ehtiyacım olub. İndi də bu xəzinədən nəsə götürməyi umuram.

Yusif müəllim qalxmayıb, ev sahibəsinin xahişini diqqətsiz qoymaq istəmədi. O, çoxlarına yaxşılıq etməyə çalışmışdı, bəzilərində bu müsbət sonluqla nəticələnsə də, başqalarında o qədər də uğurlu olmamışdı. Ruhiyyənin həyatda əldə etdiyi dəyişikliklərə görə o, çox şad idi. Bu qızın da ona bəslədiyi minnətdarlığın, uca hisslərin həddi yox idi, mübaliğəsiz olaraq, onları, nəhayətsiz hesab etmək olardı.

Ona görə də Ruhiyyənin yenə sözlü olduğunu görüb, çətinliklərini ona etiraf etməyi sezdiyindən, özü sualla müraciət etdi:

- Yaxşı, de görüm, necə yaşayırsan, Hüseynsiz həyata alışa bilirsənmi, tənhalıq səni sıxmır ki? Hüseynin sənin üçün kim olduğunu Şekspirin "Dəlisov qızın əhilləşdirilməsi" pyesindəki sözləri ilə demək istəyirəm: O, "sənin ərin, sənin ağan, sənin həyatın" idi. "Səni saxlayan, sənin başın, hökmdarın, yeganə qayğı göstərənin, səni dəstəkləyən idi". Güman edirəm ki, mərhum ərin barədə mən Şekspirdən yaxşı deyə bilmərəm.Tənhalıq deyəndə isə incimə, ərini, ya arvadını itirən adam nə qədər firavan yaşayıb, ətrafın bol xoş hisslərinin burulğanına düşsə də, yenə özünü yetim, tənha hiss edir. Axı mən özüm də səndən çox-çox əvvəl bu taleyi yaşamağa başlamışam. Yaxşı haldır ki, oğlun sənin başını qatır, onun qayğıları ilə məşğul olmaq səni əzici düşüncələrdən bütünlüklə olmasa da, azad edə bilir.

Sən həyatda hər şeyi görmüsən, pisi də, yaxşını da, bədbəxtliyi də, səni dağın zirvəsində təmiz hava almağa çıxaran xoşbəxtliyi də. Sən həyata bədbinliklə baxmağa alışdığın halda, birdən xoşbəxtlik tufanına, tornadosuna düşdün, özün də bu sehrə məəttəl qalmışdın. Sən qəribə, ölçüsü olmayan bu metamorfozanı bir mistika əlaməti, mifik hadisə kimi qarşıladın. Uzaq diyardan gəlib Füsunkar Yelenanı qaçıran və ona odlu məhəbbətin nə olduğunu göstərən Paris kimi, Hüseyn də sənin həyatında peyda oldu, könlünün pas basmış guşələrini özünün isti nəfəsi, hisslərinin tüğyana qalxması ilə təmizlədi, səni reinkarnasiyaya məruz qoydu və əvvəlki fağır, acı taleyi ilə barışmaq məcburiyyətində qalan bir köməksiz qızın yerində yeni Ruhiyyə doğuldu, ona yeni həyatında doğan günəşin ziyalarının işıq saçması, hərarəti hesabına donmuş hisslərinin coşqunluğa qayıtmasına yol açdı. Sən özün də gözləmədiyin halda bir qızğın məhəbbətin odunda yanmağa başladın, ağlına gəlməyən bir şiddətlə sevildin və əslində, bu məhəbbət, cansıxıcı mühitin sıxıb taqətdən saldığı bir qıza yeni nəfəs verdi, onun damarlarında axan qan da təbiətini dəyişib, dağ selini andırmağa başladı. Və bu xoşbəxtlik sənin bütün bədbəxtliklərini arxada qoydu, sənə cənnət qapılarını açdı. Sən bunları günəşin işığında süzülən bal kimi maye qızıla bənzədirdin və həyatında baş verən bu füsunkar dəyişikliyə inanmaq da istəmirdin. Lakin həyat bədbəxtlik bəxş edəndə geri çəkilmədiyi, yalvarışlara, göz yaşlarına məhəl qoymadığı kimi, xoşbəxtlik gələndə də eyni qaydada qapıları geniş açmağı tələb edir. Yaz havası, yaz günəşi, ətrafda ağacların, kolların çiçək açması və bunların əvvəlki şaxtalı günləri də unutdurması adamı məcbur edir ki, həyata yeni gözlə olmasa da, yeni baxışlarla baxsın və üzərinə çökmüş bu ətirli mühiti qəbul etsin, onun həyatı rövnəq şəkildə təqdim edən qoxusundan həzz almağı öyrənsin.

(Ardı var)

Telman ORUCOV

525-ci qəzet.- 2022.- 5 fevral.- S.22.