Fənn Olimpiadaları: inkişaf yolunda mühüm mərhələ

Respublika Fənn Olimpiadaları ümumtəhsil müəssisələrinin 9-10-11-ci sinif şagirdləri və xüsusi istedadı ilə seçilən 8-ci sinif şagirdləri arasında ayrı-ayrı fənlər üzrə xüsusi istedadı olan şagirdlərin aşkarlanması, onların bilik və bacarıqlarının qiymətləndirilməsi, şagirdlərin həmin fənlərə olan maraqlarının artırılması məqsədilə, hər il keçirilən, ölkənin bütün şəhər və rayonlarının məktəblərini əhatə edən elm yarışıdır.

Ənənəvi olaraq hər il təşkil olunan Respublika Fənn Olimpiadaları Azərbaycan və rus bölmələri olmaqla 8 fənn (Azərbaycan dili və ədəbiyyat, tarix, coğrafiya, biologiya, kimya, riyaziyyat, fizika, informatika) üzrə iştirak edirlər.

Təhsil Nazirliyindən verilən məlumata görə, Respublika Fənn Olimpiadaları hər tədris ilində bir dəfə, Təhsil Nazirliyinin müvafiq əmrinə əsasən keçirilən elm yarışıdır. Respublika Fənn Olimpiadaları rayon (şəhər) mərhələsi və Respublika mərhələsi olmaqla iki mərhələdən, Respublika mərhələsi isə yarımfinal və final turları olmaqla iki turdan ibarətdir. Respublika Fənn Olimpiadalarında şagirdlərə təqdim edilən tapşırıqlar, Təhsil Nazirliyinin müvafiq əmri ilə təsdiq edilmiş münsiflər heyəti tərəfindən hazırlanır. Olimpiadanın təşkili və keçirilməsi qaydalarına əsasən, rayon (şəhər) mərhələsində 60 faiz və yuxarı nəticə göstərən şagirdlər respublika mərhələsində iştirak etmək hüququ qazanır. Respublika Təşkilat Komitəsi və münsiflər heyətinin qərarı ilə keçid faizi şagirdlərin lehinə olaraq aşağı salına bilər. Rayon (şəhər) mərhələsində şagirdlər sinifləri üzrə iştirak edirlər. Sadəcə VIII sinif şagirdləri öz bilik və bacarıqlarını IX sinif şagirdləri ilə birgə müvafiq proqram əsasında nümayiş etdirirlər. Respublika mərhələsinin həm yarımfinal, həm final turunda tapşırıqlar iştirakçılara siniflər üzrə deyil, yaş qrupları üzrə təqdim edilir - VIII-IX siniflər Aşağı yaş qrupu, X-XI siniflər Yuxarı yaş qrupu. Respublika mərhələsinin yarımfinal turunda şagirdlərə hər fənn və hər yaş qrupuna müvafiq olaraq 30 sual qapalı test formatında təqdim edilir. Respublika mərhələsinin yarımfinal turunda tapşırıqlar çətinlik dərəcəsinə görə 3 hissəyə bölünür: 1-10-cu suallar, 11-20-ci suallar, 21-30-cu suallar. Respublika mərhələsinin yarımfinal turunun nəticələrinə əsasən, hər fənn üzrə eyni qayda tətbiq edilmək şərti ilə Aşağı yaş qrupundan ilk 24 və 24-cü ilə eyni balı toplayan şagirdlər, Yuxarı yaş qrupundan ilk 48 və 48-ci ilə eyni balı toplayan şagirdlər finalda iştirak etmək hüququ qazanırlar. Respublika mərhələsinin final turu açıq tipli suallardan təşkil edilir. Şagirdlərin yazı işləri münsiflər heyəti tərəfindən yoxlanılır və qiymətləndirilir. Respublika təşkilat komitəsi və münsiflər heyəti tərəfindən iştirakçılara tapşırıqların həlləri təqdim edilir. Final turundan bir gün sonra münsiflər heyəti ilə iştirakçıların birgə yazı işlərinə baxış prosesi keçirilir. Respublika Fənn Olimpiadalarının yekun nəticələri münsiflər heyətinin təqdimatı əsasında Respublika Təşkilat Komitəsinin qərarı ilə təsdiqlənir. Qaydalara əsasən, final mərhələdə iştirak edən şagirdlərin 50 faizi qalib elan edilir və onlara, olimpiadanın medalı, diplom və hədiyyələr təqdim edilir. Final mərhələnin bütün iştirakçılarına sertifikat verilir.

Təhsil naziri Emin Əmrullayevin sözlərinə görə, olimpiadaların təşkilində məqsəd istedadlı uşaqların aşkar edilməsi, şagirdlərdə müvafiq fənlərə olan marağın artırılması, onların sağlam rəqabət prinsipləri əsasında öz bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirmələrinə şərait yaradılmasından ibarətdir.

Nazir deyir ki, respublika fənn olimpiadalarında 9-10-11-ci sinif şagirdləri və xüsusi istedadı ilə seçilən 8-ci sinif şagirdləri Azərbaycan və rus bölmələri olmaqla 8 fənn (Azərbaycan dili və ədəbiyyat, tarix, coğrafiya, biologiya, kimya, riyaziyyat, fizika, informatika) üzrə iştirak edirlər: "Bu ilin ilk yarısında start götürən Respublika fənn olimpiadalarının rayon (şəhər) mərhələsi yanvar ayında, respublika mərhələsinin yarımfinal turu fevral və mart aylarında, final turu isə may ayında keçirilib. Olimpiadalarda cəmi 28 130 nəfər şagird iştirak edib. 6000-ə yaxını yarımfinala keçən şagirddən 805-i finala çıxıb. Onlardan 397-si isə qalib elan edilib. Respublika fənn olimpiadalarında hər fənn üzrə 9 nəfər ən yüksək nəticə göstərib. Olimpiadaların nəticələrinə əsasən, 186 şagird bürünc, 139 şagird gümüş, 72 şagird isə qızıl medal qazanıb".

Təhsil nazirinin dediyinə görə, Azərbaycan təhsillə əlaqəli olimpiada hərəkatı ilə bağlı işlərin böyük əksəriyyətini uğurla icra edir. Bu işdə bilik və bacarıqla yanaşı, vaxt da lazımdır. Nəticələrin yaxşı olması üçün sistemli iş qurulub: "Bir çox liseylərimiz dünyada seçilən bilən nəticələr göstəriblər".

Emin Əmrullayev qeyd edib ki, beynəlxalq olimpiadada işlər pis getmir: "Şagirdlərin süni nəticələrlə yox, addım-addım irəli getməsini düşünürük. Artıq bu istiqamətdə nəticələr də var. Şagirdlərimizin yarışlarda 50 ölkə sırasına düşməsi yaxşı nəticə kimi qiymətləndirilməlidir. Bir neçə ildir ki, "Təhsil haqqında" qanun edilən dəyişikliklə beynəlxalq olimpiadalarda qalib olanlar müsabiqədənkənar ali təhsil almaq hüququna malikdirlər. Təbii ki, həmin şəxslər çox vaxt təhsilini ölkədən kənarda davam etdirirlər. Çünki qalib şagirdə dünyanın aparıcı universitetlərində tam təqaüd verilir. Bu say Azərbaycandan elə də az deyil. Lakin həmin şagirdlərin Azərbaycanda qalması əsas prioritet sahələrdən biridir. Xaricdə təhsil proqramı yenidən aktivləşdirilib. Sovet dövründə olimpiadaya düşən şagird sayı çox az idi. Ancaq indi o mərhələyə gəlib çatmışıq ki, qaliblər ölkədə qalıb öz təhsillərini davam etdirə bilər".

İşğaldan azad edilmiş ərazilərimizdə məktəblilərimiz üçün olimpiadalara hazırlıq mərkəzlərinin, laboratoriyaların yaradılmasının nəzərdə tutulduğunu deyən təhsil naziri olimpiadanın coğrafiyasının genişləndirilməsinin əsas prioritet istiqamətlərdən biri olduğunu qeyd edib.

Məhsəti Piriyeva Gəncə şəhər Fizika, riyaziyyat və informatika təmayüllü liseyin məzunudur. Ölkəmizdə olimpiada hərəkatında yetişən, inkişaf edən və biliyi ilə gələcəyini yaradan şagirdlərdən biridir. Cənubi Koreyada və Sinqapurda təhsil imkanı qazanan şagirdimiz şanslarından birini dəyərləndirib. O, növbəti tədris ilindən Sinqapurda təhsil alacaq: "3 ildir ki, Respublika fənn olimpiadalarında iştirak edirəm. İlk dəfə gümüş, sonra qızıl medallar qazanmışam. 2 beynəlxalq olimpiadada iştirak edərək hər dəfə bürünc medala layiq görülmüşəm".

Hər 2 beynəlxalq yarışa olimpiadalara hazırlıq mərkəzlərində hazırlaşıb. Bunun üçün hətta Bakıdakı mərkəzlərə qatılan Gəncə məktəblisi çəkdiyi əziyyətin bəhrəsini görüb.

Amil Cəfərzadə isə Bakıdakı Fizika, riyaziyyat və informatika təmayüllü liseydə təhsil alır. Bundan sonra isə Cənubi Koreyada ali təhsil alacaq. Kompüter mühəndisi olmaq fikrindədir. Riyaziyyat və informatika üzrə ölkə qaliblərindən biridir. Deyir ki, VII sinifdən başlayaraq 7-8 saat riyaziyyatla məşğul olur. IX sinifdən isə həm də informatika üzərində işləyir və bundan zövq alır. Bunun nəticəsidir ki, ölkəmizdə keçirilən elm və bilik yarışlarında 1 gümüş, 1 bürünc, 4 qızıl, beynəlxalq yarışlarda isə 3 bürünc, 3 gümüş medalı var. Builki Respublika Fənn Olimpiadasında həm riyaziyyat, həm də informatika üzrə iştirak edib və qalib olub.

Təhsil eksperti Elçin Əfəndi deyir ki, ümumtəhsil müəssisələrinin şagirdlərinin Respublika Fənn Olimpiadalarında iştirakı çox önəmlidir: "Respublika Fənn Olimpiadaları şagirdlər arasında rəqabət yaradılır. Bu da onları həvəsləndirir. Olimpiadalar məktəblilərin gələcək karyeralarının müəyyən olunmasında, məktəblərin tərəfdaş təşkilatlarla əlaqələrinin qurulmasında müsbət rol oynayır".

Təhsil eksperti Nadir İsrafilov bildirib ki, bugünkü yeniyetmələr daha bacarıqlı və yüksək hazırlığa malikdirlər: "Doğrudan da şagirdlərimizin ildən-ilə əldə etdikləri uğurların sayı artmaqdadır. Təhsil Nazirliyi tərəfindən həyata keçirilən müxtəlif səpgili layihələr, olimpiadalar və bilik yarışları məhz bizə neçə-neçə yüksək bilik və bacarığa, istedada malik olan yeniyetmə və gənclərimizi tanıtdırıb. Sevindirici haldır ki, son illər Respublika Fənn Olimpiadalarında qalib olan şagirdlərin sayında artım müşahidə olunur".

Sevinc QARAYEVA

525-ci qəzet .- 2022.- 2 iyul.- S.17.