Bir axar su tək Yaşamaq...

Tanrım, gözəldi çarmıxda

İsa tək bir an yaşamaq.

Bir axar su tək səndən də

Heç nə ummadan yaşamaq.

Özümü xəyal qırıqlığına uğramış, utanmış, günahkar kimi hiss eləyirəm. Bu hissin mənə anlatdığını bütöv bir ömür anlada bilməz. Günlərin bir günü anladım ki, əgər sonuclara, nəticələrə bağlı deyilsənsə, həyatda heç bir şey qorxuducu deyil. Yəni heç kimdən heç nə istəməyəcəksən. Bir də, yaşamaq sənin üçün mübarizəyə deyil, həyat tərzinə çevriləcək. Və onda acı çəkməyin Tanrıya gedən tək yol olduğunu söyləyən adamlara güləcəksən...

I

AZADLIQ

Kimik biz? İnsanı əzabdan qurtarmağa yox, günahdan təmizlənməyə çağıran, minlərlə vəd verib heç birini yerinə yetirməyən bir gücə tapınan axmaqlar sürüsü.

Əzabdan qurtarmağın yüzlərcə yolu ola-ola günahdan "təmizlənmək" yolunu tutmaq axmaqlıq deyil bəs nədir?!

Bəlkə də heç bunları yazmayacaqdım. Çünki İsa İncildə deyir ki, heç kimi mühakimə etməyin. Nə cür mühakimə etmisinizsə, elə onunla da mühakimə olunacaqsınız.

Mən kimisə, nəyisə mühakimə etmək fikrindən uzağam. Çünki suçladığın şey bir gün səni ittiham eləyəcək, mühakimə elədiyin bir adam da bir gün özün olacaqsan.

Mən həmişə yazmaq istəmədiklərimi yazdım. Çünki yazdıqlarımı mən yazmadım ki!

Birdi bir kimsə bilməsin,

Ad günü Adəmlə İblisin.

Mən bilirəm ki, hər kəsin,

İblislə ortaq bir yanı var.

Dərdimə bax, gülür ahı,

Gir könlümə çör allahı.

Hamının tək bir allahı,

Hər kəsin öz şeytanı var.

Bəli, hamının bir allahı olsa da, hər kəsin öz şeytanı var. Hamı öz şeytanı ilə təkbaşına savaşır.

Mən həmişə düşünmüşəm ki, yaltaqlıq qorxunun doğurduğu sindromdur. Yəni qorxan kişi yaltaq, yaltaq kişi, əclaf və riyakar olur. Ancaq bu yaxınlarda anladım ki, yaltaqlıq üçün bu tam və mükəmməl tərif deyil.

Yəni bir kişidən qorxmadan da kiməsə yaltaqlanmaq olar. Təki paxıllıq, həsəd ucundan başqasının həyati məsələsinə çevrilmiş bir iş pozulsun. Bu cür yaltaqlığın adını ifadə eləmək üçün Azərbaycan dilində söz tapmadım. Ya dilimiz zəngin deyil, ya da biz hələ yaltaqlığın anatomiyasını sonacan öyrənməmişik. Düşündüm ki, nə yaxşı, mən bu adamların içində:

Yoxam, mən burda yoxam,

Özüm deyiləm yəni.

İçimdəki bir külək,

Alıb aparıb məni.

Həyatı heç bir gözlənti, heç bir şey gözləmədən yaşamaq, heç bir sona və nəticəyə ehtiyac duymadan yaşamaq. İnsanın ən böyük azadlığı budur, məncə. Anlaşılmadı deyəsən, bir az da aydınladım - sevmək yox, sevginin özü olmaq. Yəni malik olduğun sevgi ilə nəsə əldə eləmək yox, bu sevgi ilə nəsə vermək. Daha doğrusu:

Sevdim, sevib canı atdım,

Başımdan sevdanı atdım,

Öldüm, ölümdən qayıtdım,

Ölüm məni tanımadı

Ölümün tanımadığı sevgidi azadlıq.

II

FƏRQ

İnanclı adamlar, dindarlar, şeytan olmaq istəyən adama, "mən Tanrı olmaq istəyirəm" deyən adama hirslənib qızdıqları qədər qızmazlar.

Nədən? Axı şeytan olmaq Tanrı olmaqdan daha pisdir. Biz yaranışdan günahkar doğulduğumuzu bizə söyləyən dinləri də bu cür yaratdıq. Biz bizə doğuluşdan günahkar olduğumuzu anladan dinlərə nə cür tapındıq? Doğuluşdan bizi günahkar adlandıran bir düşüncəni nə cür sevə-sevə qəbul eləməyimiz, onu söyləyəni göy üzünə qaldırıb, tabuya çevirməyimiz, qarşısında ikiqat əyilməyimizin bir adı var - abdallıq. Dahi Ü.Hacıbəyovun "O olmasın, bu olsun" əsərindəki Məşədi İbadın günündəyik biz: "Məni təhqir eləməyin azmış kimi, hələ mənə əl də verirsən?"

Anlada bildimmi görəsən? Mən anlatdım, ancaq heç kim anlamaq istəməyəcək.

Günlərin bir günü uzun illər dostluq elədiyim bir yəhudi məndən soruşdu ki, sizinlə bizim (musəvi ilə müsəlmanın) aramızdakı əsaslı fərqin nə olduğunu bilirsənmi? Özü də cavab verdi: - Biz başı, siz yaşı (çox) olanlara hörmət eləyirsiniz. Sonra qayıtdı ki, başın yaşa dəxli yoxdu...

III

HEYVANLARA HEYRANLIQ DUYĞUSU

Mən insanın böyüklüyünə həmişə inandım. İnandım və sevdim. Ancaq günlərin bir günü bu inam da, bu sevgi də bitdi.

... Bir qurd ovunun yarısını yeyib, doyduqdan sonra qalan yarısını buraxıb getdi. Heyrətləndim.

Sonralar öyrəndim ki, bütün heyvanlar doyduqdan sonra, əziyyətlə ovladığı ovu buraxıb gedir.

Bəs adamlar?

Adamları buraxıb heyvanları sevməyim, heyranlığım bu üzdəndi:

Əgər bu ruh təmizdisə,

Bu bədəndə ölümü nə?

Öldür məni, eh, onsuz da,

Hamı qaçır ölümünə.

Və hərdən mənə elə gəlir ki, bu adamların əlindən qaçıb getməyə bir yer var - ayaqlarım, açmağa bir qapı var - üzüm yox.

Mən Allaha dərdə, aha bürünmüş zaman adlı yol bilirdim. Yazıq yola! Vaxt öldü.

Vaxt öldüsə, gələcək heç gəlməyəcək:

Yeddi rəng bir rəngdi daha,

Səslər də yek rəngdi daha,

Hamı tənha, təkdi daha,

Gələcək heç gəlməyəcək.

IV

ÜMİDSİZ MAHNILAR

Gəzdiyim yerlərin ən kədərlisi, unudulmazı Afrikadı. Neçə gündür CAR da bir kənddə zənci qadınların xorla oxuduğu kədərli mahnının səsi qulaqlarımdadı. İndi uzaqlarda qalan o kədərli mahnının səsi oldürür məni.

O ayaqyalın, çılpaq uşaqları unuda bilmirəm. Mən elə bilirəm, dünyada ən kədərli nəğmələr onların oxuduğu nəğmələrdi. Çünki o nəğmələrdə ümid adına heç nə yoxuydu. Və mənə elə gəldi ki, bütün dünya, hətta allah belə onları unudub. Lap bizi unudan kimi.

V

GÖSTƏRİR BAKI

Şeytanın Allah olmaq istəyi varmı görəsən?

Bu sual uzun illərdir məni düşündürdü.

Birdən-birə televiziya kanallarının ekranlarından "ana-bacı", "var-yox" söyüşünü eşidəndə şeytanın allah olmaq istəyinin olması qənaətinə gəldim. Onun cənnətdə allaha olan ilk ehtirazının sonda buna gətirib çıxaracağını bütün mələklər bilirdi. Ancaq açıb ağartmadılar.

Televiziya ekranlarından xalqın mavi bildiyi müğənniciklərin, 7 dəfə ərə, 77 dəfə "nəyəsə" gedən qarımış artistlərin xalqa ailə-məişət zəminində dərs keçməsi şeytanın allah olmaq istəyinə oxşayır. Bunları ora kim buraxır görəsən:

İlahi, sən mənə bir az səbr ver,

Hisslərin əlindən qopar çək məni.

Yoxsa ki, tezliklə dəlisov ürək,

Bir qəfil ölümə çəkəcək məni.

Televiziya və mətbuat bu gün dünyanı şəkilləndirən ən böyük güc mərkəzidi, məncə.

Qloballaşan dünyada yeni dünya düzəni hazırlamağa çalışan sözdə azadlıq aşiqi olan Avropa və Amerika (təbii Rusiya da) ordusuz və döyüşsüz dövlətləri və xalqları fəth eləməkdə.

Azərbaycanın televiziya proqramlarına baxdığınızda bir yalan dənizində üzdüyünüzü görəcəksiniz. Ruhunuz, dünyagörüşünüz, həyatınız belə televiziyanın və medianın təhdidi altındadır. Oxuduqlarımız yalan, izlədiklərimiz yalan. Televiziyalar gözlərimizə baxa-baxa yalan söyləyib əslində var olmayan "yaxşı" və "pis" şeylər yaradır, yaratdıqları ilə beynimizi və ruhumuzu təmizləməyə çalışırlar.

Ən böyük dərd odur ki, adət-ənənələrimiz, milli dəyərlərimiz köhnəlik adı ilə unutdurulmağa çalışılır. Əgər adət-ənənə köhnəlmiş dəyərdisə, bəs onda min illik gələnəklərindən bircə addım da sapmamış, dünya nəhənginə çevrilmiş Yaponiyanı neyləyək, ipəyi kəşf elədiyi gündən bu günə adət-ənənəsindən vaz keçməyən, dünyanı geyindirib-keçindirən, bəsləyən Çinə nə ad verək.

Milli dəyərlərimizi köhnəlik əlaməti sayıb gözdən salmağa hesablanmış televiziya verilişləri və mətbuat Amerika kəşfiyyat idarəsinin ünlü isimlərindən olan Çozef Naunun dediyi kimi, yüngül güclə - yəni silah işlənmədən xalqları və ölkələri işğal eləməyə hesablanmış bir üsuldur.

Hələ bu bir yana, araşdırmalara görə, il boyu gündə bir saat seriallara, izdivac proqramlarına baxanların mühakimə yürütmə qabiliyyətinin sıfıra bərabər olduğunu hələ də bilmirik. Mən təhlükənin haradan gəldiyini bildiyim üçün istəyirəm deyəm ki, Avropa dəyərləri deyilən bir dəyər yoxdu. Bəşəri dəyərlər var. O, Şərqdə də ola bilər, Qərbdə də.

Oxunan falabaxanların, kitab açıb tale oxuyunların, verilişlərdə həyasız-həyasız elm adamlarını təhqir eləyib cin qovanların hər gün ekrandan bizləri - "pişiyin quyruğuna konserv qutusu bağlayanların", ölü dirildənlərin nəvələrini bu gün də nə cür dolayıb-oynatdıqlarının fərqində deyilik. Hələ əxlaqsız, arsız və pozğun "artist" və "müğənnilərin" xalqa əxlaq dərsi oxumağını demirəm. O qədər cahil və nadan olmaq lazımdır ki, oturub bu verilişlərə baxasan.

Atanın qızını və gəlinini, qardaşın bacısını zorlamasını, oğulun atasını, qardaşın qardaşı qətlə yetirməsini toy-düyün xəbəri kimi televiziya ekranlarından tamaşaçılara çatdıran diktorların cılız səsinin nəyə hesablandığını bu xalq bilməlidir. Əsl məqsəd bu tükürpədici hadisələri adiləşdirmək, cəmiyyəti bu hadisələrə adi hal kimi baxmağa hazırlamaqdı. Millətə bundan böyük xəyanət nə ola bilər ki?!

Televiziyaların və mətbuatın bizi hara və nəyə sürüklədiyinin fərqində deyilik. Biz onu da unutmamalıyıq ki, bugünkü Avropanın mənəvi, etnik əxlaqi dəyərləri İsanın İncildəki əxlaqi dəyərləri deyil.

Sür köşürü, ey ruhum sür,

Hamı hesabla ah çəkib,

Hamı hesabla hönkürür,..

Sevməyə dəli qalmadı.

VI

QİYAMƏT

Qiyamət çox yaxındı və Allahın başı qiyaməti hazırlamağa qarışdığından bəndələrini unutdu.

Allah ayılıb baxdı ki,

Yetişib qiyamət vaxtı ki;

Allahın vaxtı yoxdu ki,

Bəndəsin xoşbəxt eləsin.

Biz bu dünyaya kim olduğumuzu xatırlamaq üçün gəldik.

20.04.2015

P.S. Daha məni ovutmur,

Din, iman və sairə.

Kim qapısın açar ki,

Bir allahsız şairə?!

P.P.S. Yadıma düşən bir şeyi də ərəb təəssübkeşlərinə deməkdən vaz keçə bilmirəm. Peyk vasitəsi ilə yayılıb, əxlaqsızlıq təbliğ edən kanalların 100-də 99-u ərəb kanallarıdır.

Rüstəm Behrudi

525-ci qəzet .- 2022.- 9 iyul.- S.16.