Mədəniyyətimizdə önəmli hadisə: Müstəqil Teatrlar Festivalı

Rəşid Behbudov adına Dövlət Mahnı Teatrına deyilən vaxtdan yarım saat qabaq gəlmişəm, amma binanın önünə xeyli insan toplaşıb artıq. Bəzilərini tanıyıram, bəzilərininsə əlindəki mikrofondan, kameradan jurnalist olduqlarını anlayıram. Medianın bu günə bu cür diqqəti sevindirir. Axı bu gün Azərbaycan incəsənəti, xüsusən teatrımız üçün çox önəmli bir gündür. Axır ki, illərdir küncdə-bucaqda qalan, nəinki məşq etməyə, min bir zəhmətlə ərsəyə gətirdikləri tamaşaları oynamağa belə yer tapmayan müstəqil teatrlarımız da diqqətə layiq görüldü. Onların da səsinə səs verən tapıldı. 10 mart Milli Teatr Günü ərəfəsində təşkil edilən bu 5 günlük festival müstəqil teatrların bayramıdır desək, heç də mübaliğə olmaz.

“Arzular bağı”nın açmayan çiçəkləri...

Martın 2-si, günəşli havasıyla qapımızı kəsdirən yazın astanasında Azərbaycanda bir ilk yaşanır - I Müstəqil Teatrlar Festivalı keçirilir. Festivalın açılış mərasiminə hələ iki saat var. İndi isə festivalın ilk tamaşası oynanılacaq. Bu, teatr aləminin və teatrsevərlərin yaxşı tanıdığı, son illər yaransa da, müxtəlif beynəlxalq müsabiqələrdə uğurla iştirak edən “Laçın” Teatr-Studiyasının “Arzular bağı” tragikomediyasıdır.

Tamaşa psixiatrik mərkəzdən qaçmış iki psixoloji problemli şəxsin öz arzularını, xəyallarını reallaşdırmasından bəhs edir.

Əsərin müəllifi Pərviz Bəşərdüst, rejissoru İmam Həsənov, bəstəkarı Ayaz Qəmbərlidir. Tamaşanı Əməkdar artist İlqar Cahangirov və aktyor Rauf Şahsuvarov ifa edirlər.

İki peşəkar aktyorun böyük məharətlə canlandırdıqları obrazlar cəmi bir saat içərisində tamaşaçının gözləri önündə doğuldular, böyüdülər, sevdilər, evləndilər, övlad sahibi oldular, qocaldılar və öldülər. Onlar bunların hamısını xəyallarında, arzularında yaşadılar. Məlum oldu ki, bu həyatda heç zaman «yaşamayan» iki miskin insanın ən böyük arzusu elə «yaşamaq» imiş. Amma onlar xəyallarında belə ölməyi seçirlər və onların bütöv bir insan ömrünü əhatə edən xəyallarının sadəcə bir epizodu - ölüm real həyatda gerçəkləşir.

“Bakıda 20-yə yaxın müstəqil teatr var”

Tamaşadan sonra I Müstəqil Teatrlar Festivalının rəsmi açılış mərasimi baş tutdu. Artıq zal insanla dolmuşdu. Təkcə müstəqil teatrların nümayəndələri deyil, Mədəniyyət Nazirliyinin rəsmiləri, tanınmış incəsənət xadimləri, jurnalistlər və teatrsevərlər də bu gözəl günün sorağıyla Mahnı Teatrının yolunu tutmuşdular.

Tədbirin əvvəlində Ukraynada həlak olan insanların xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edildi. Əlbəttə, yaxın keçmişdə Ukraynayla bənzər taleyi yaşamış, uzun müddət işğaldan və hərbi təcavüzdən əziyyət çəkən, müharibədən yeni çıxmış bir xalq kimi orada baş verənləri ən yaxşı hiss edən və anlayanlardan biri də bizik. Ukraynada yüz minlərlə soydaşımız məskunlaşıb və çox təəssüf ki, onların arasında müharibə qurbanı olanlar da olub. Bu sükut təkcə bir xalqın digər xalqa mənəvi dəstəyi deyil, incəsənət nümayəndələrinin, yaradıcı ruhlu insanların zülmə, işğala, müharibəyə “dur!” çağırışı idi.

Festivalın təşkilatçılarından biri Xalq artisti Vidadi Həsənov giriş nitqiylə çıxış edərək bildirdi ki, tədbir uzun müddətdən sonra Mədəniyyət Nazirliyinin yanında İctimai Şuranın köməyi ilə ilk dəfə keçirilir. O qeyd etdi ki, son dövrlərdə müstəqil teatrların sayının artması inkişafdan xəbər verir: "Festival ərəfəsində öyrənəndə ki, Bakıda 20-yə yaxın teatr var, bu, məni çox sevindirdi. Düşünürəm ki, bu festival gəncləri daha da həvəsləndirəcək. Tədbir 7 gün davam edəcək. Festival çərçivəsində 11 tamaşa göstəriləcək, həmçinin, panellər keçiriləcək. İnsanları festivalda iştiraka çağırıram".

Daha sonra çıxış edən Mədəniyyət Nazirliyinin İncəsənət və qeyri -maddi mədəni irs şöbəsinin müdiri Fərəh Acalova festivalın işinə uğurlar arzuladı, nazirliyin teatrların fəaliyyətinə xüsusi diqqət ayırdığını, yaxın zamanda teatrların daha bir festivalının keçirildiyini və o festivalda da məhz müstəqil teatrlardan birinin qalib olduğunu vurğuladı. Açılışı keçirilən festivalı yüksək qiymətləndirən F.Acalova dedi: "Nazirlik olaraq son illər özəl teatrların inkişafına dəstək məqsədilə davamlı layihələr həyata keçiririk. Bütün layihələrdə özəl teatrlara yer ayrılır. Həmçinin, Müstəqil Teatrlar Festivalı da təqdirəlayiq layihədir. Mən təşkilatçılara təşəkkür edir, festival iştirakçılarına uğurlar arzulayıram".

Mədəniyyət Nazirliyi yanında İctimai Şuranın sədri Gəray Əlibəyov çıxış edərək, belə bir tədbirin təşkilində rəhbəri olduğu qurumun da payı olduğu üçün sevindiyini bildirdi, festivalın işində uğurlar arzuladı.

Həmçinin, tədbirdə çıxış edən professorlar Fikrət Sultanov, İlham Rəhimli, millət vəkilləri Razi Nurullayev və Müşfiq Məmmədli festivalın önəmindən danışaraq incəsənətin inkişafı üçün teatrlara diqqət və qayğının əhəmiyyətini vurğuladılar.

Rəsmi açılış mərasimi həm də bir-birindən gözəl mahnı ifaları ilə çox maraqlı bədii gecəyə çevrildi.

“Məsəl, ya.?!”

Mərasimdən dərhal sonra səhnəyə “M Teatrı”n (“Mənim Teatrım”) aktyorları çıxdılar. Bəli, söz yenə də tamaşanın idi.

Bu dəfə biz Üzeyir Hacıbəylinin əsərləri əsasında hazırlanmış “Məsəl, ya...” tamaşasının seyirçisi idik. «Məsəl, ya...» Üzeyir Hacıbəylinin «Ordan-burdan» satirik miniatürlər silsiləsi əsasında hazırlanıb, səhnə əsərində böyük bəstəkarın musiqisindən, M.Ə.Sabirin şeirlərindən istifadə edilib.

Teatrın beş aktyoru - Günay Əhməd, Oktay Mehdiyev, Amid Qasımov, Elgün Həmidov və Vüqar Hacıyevin çıxış etdiyi tamaşa bir bölümlü mühakimə kimi qurulub. “Ordan-burdan” miniatürlərinin bir-birinə sürətli keçidi, aktyorların tamaşada səhnəni tərk etmədən bir neçə dəfə cilddən-cildə düşməsi, eyni aktyorun işıq sürətiylə obrazdan obraza keçidi, ifaları ilə tamaşaçıları gah güldürüb, gah da kövrəltməsi, tamaşanın əvvəlindən sonunadək ifa tempini saxlamaları, həm rəqs edib, həm də Sabirin sözlərini mahnı kimi canlı ifa etmələri yüksək templi günün son akkordları kimi yorğunluğumuzu tamamilə alıb aparmışdı.

“Məsəl, ya...” tamaşası əvvəldən sonadək “Müsəlmanlarda məsəl çoxdur, ya əməl?” - sualına cavab axtarır. Ən müxtəlif mətləblərə toxunulan tamaşanın iştirakçıları sonda təəssüflə qeyd edirlər ki, müsəlmanlar arasında məsəl əməldən, yəni işdən çoxdur. Bunu təkcə onlar qeyd etmir, tamaşaçı kimi biz özümüz də bunun həm şahidi, həm də təsdiqçisiyik.

Ü.Hacıbəyli, M.Ə.Sabir kimi dühaların qələmindən çıxan fikirlərin bu gün də aktuallığını qoruyub saxlaması hər nə qədər onların ədib kimi böyüklüyündən xəbər versə də, tamaşa boyunca üzümüzə sillə kimi çırpılan həqiqətlər bir əsrə yaxın zamanda toplumumuzun arpa boyda yol qət edə bilməməsini göstərirdi.

Martın 3-cü, festivalın 2-ci gününə ilk gün nümayiş edilən “Arzular bağı” və “Məsə, ya...” tamaşalarının müzakirəsi ilə start verildi. Daha sonra teatrşünas Dağlar Yusif Əfəndinin iştirakıyla “Müstəqil teatr düşüncəsinin stimullaşdırılmasının əhəmiyyəti” mövzusunda panel keçirildi.

Həmin gün nümayiş edilən tamaşalar Şah Mat və Səhnə teatrlarının repertuarından oldu. Şah Mat teatrı festivala M.Vişnekin “Üstdəki dərinliklər”, “Səhnə” teatrı isə M.F.Axundzadənin “Bir dəfə Qarabağda” tamaşaları ilə qatılıblar.

“Bir dəfə Qarabağda” tamaşasının quruluşçu rejissoru Elvin Mirzəyev, bəstəkarı Azər Hacıəsgərli, şeirlərin müəllifi isə Eminquey Akifdir.

Səhnə əsərində rolları Əhliman Ərşadlı, Ramil Məmmədov, Mətanət Eres, Elçin Hacı, İranə Kərimova, Ruhiyyə Yəhyayeva, Absalam Həşimli və İmran Ali Qurban oynayıblar.

Tamaşada musiqiləri bədii rəhbəri Məmmədəli Məmmədov olan qədim milli musiqi alətlərindən ibarət “Əsrlərin sədası” ansamblı ifa edib.

I Müstəqil Teatrlar Festivalı öz hesablarına, yalnız sənət eşqindən güc alaraq ayaqda qalmağa, incəsənətimizin, mədəniyyətimizin inkişafına töhfələr verməyə çalışan özəl teatrlarımızın ilk və ən böyük özününümayiş tribunasıdır. Çox arzu edərdik ki, martın 6-na kimi davam edəcək festivala təkcə sənət adamları, teatr əhli deyil, bütün teatrsevərlər, sadə tamaşaçılar qatılsın və bir-birindən maraqlı tamaşaları seyr etsinlər. Hələ qarşıda 4 gün və 10-a yaxın gözəl tamaşa var. Giriş isə sərbəstdir, əziz oxucular! Teatrlarımız yolunuzu gözləyir!

Şahanə MÜŞFİQ

525-ci qəzet.- 2022.- 4 mart.- S.11.