Vətən savaşının və parlaq zəfərin bədii ifadəsi

Naxçıvan ədəbi mühitində özünəməxsus yeri olan şair və nasir Şükür Qafarın "Savaş hələ bitməyib..." romanının II hissəsi kimi qələmə alınmış "Savaş zəfərlə bitdi" romanı işıq üzü görüb. Kitabın redaktoru və ön sözün müəllifi Naxçıvan MR Yazıçılar Birliyinin sədri Asim Yadigardır. "Zəfərlə bitən savaşımız" adlı ön sözdə A.Yadigarın da vurğuladığı kimi, 44 günlük müharibə və zəfər tarixini bədii sözün və faktların, sənədlərin verdiyi imkanlar daxilində qələmə almaq müəllifin əsas məqsədi olub. Bədii ədəbiyyatın əzəli mövzusu olan atalar və oğullar qarşıdurması bu əsərdə ataların və oğulların vətən torpaqlarının bölünməzliyi uğrundakı mübarizədəki sarsılmaz vəhdəti, qorxmazlığı və misilsiz cəsarəti, müqəddəs torpaqlara yenidən üçrəngli bayrağımızın sancılması kimi bir vəzifəni şərəflə yerinə yetirmək üçün birləşməsi ilə əvəzlənib. Romanın I hissəsində əsas qəhrəman ata Cahanşir və onun hərbiçi dostlarının, II hissədə isə onun şəhidlik məqamına yüksəlmiş dostunun adını verdiyi oğlu Ənvərin başçılıq etdiyi Əlahiddə Ümumqoşun Ordunun Xüsusi Təyinatlı əsgərlərinin Qarabağda, xüsusən də Şuşada apardıqları döyüşlərdəki qəhrəmanlıqlarından söz açılır. Əsərin I hissəsində hadisələr 2020-ci ilin sentyabr ayının 25-də bitir və Cahanşirin dilindən deyilmiş bu cümlələrlə tamamlanır: "Mən qələbəyə gedən yolu yazdım. Zəfəri oğlum yazacaq. Bu roman savaşla birlikdə bitəcək!" Eyni ilin sentyabr ayının 26-dan müəllifin bədii təxəyyülünün məhsulu olan və təbii ki, minlərlə igid şəhid övladlarımızın ümumiləşdirilmiş obrazı, prototipi ola biləcək Ənvər və onun xüsusi təyinatlıları zəfər tariximizə öz adlarını əbədi həkk etdirmək kimi haqq işinə başlayırlar. Əslində, mərd oğullar atalarının uzun illərdən bəri ürəklərindəki ən ümdə arzusunu - üçrəngli dövlət bayrağımızı Qarabağımızda ən yüksək zirvəyə sancmağı həyata keçirirlər. Əsər II Qarabağ müharibəsində qələbənin əldə olunmasında Naxçıvan xüsusi təyinatlılarının xidmətlərini, yüksək vətənsevərliyini, düşmənə qarşı nifrət və qəzəbini, yağılardan fərqli olaraq, insanpərvərliyi və humanizmini real əks etdirir. Şuşa qalası uğrunda gedən döyüşlərdə heyrətamiz cəsarət göstərən xüsusi təyinatlılar qrupu və "Yaşma" adlandırılan xüsusi təyinatlıları müəllif böyük sevgi və qürur hissilə təsvir edir: "Ənvər və qrupu Laçın yolu istiqamətindən şəhərin qala divarlarına çatanda burada şiddətli atışmanın getdiyinin şahidi oldular və özləri də döyüşə qoşuldular. Dina "Yaşma" adlandırılan bu əfsanəvi xüsusi təyinatlıların cəsarətinə heyran qalmışdı. Onlar bütün ləvazimatlarını, ağır, iri həcmli silahlarını qalanın divarları yanında qoyaraq tapança və soyuq silahlarla düşmən atəşi altında kanatlarla qala divarlarına dırmaşırdılar. Güllə yağışı altında qalaya dırmaşan xüsusi təyinatlılar şəhid və yaralı yoldaşlarını düşmən əlinə keçməsin deyə çiyinlərinə alıb qalaya qalxırdılar". Azərbaycan əsgərinin düşmənin gözləmədiyi istiqamətdən şəhərə hücum etməsi, qala uğrunda gedən əlbəyaxa döyüşlər, xüsusi təyinatlıların cəldliyi və güclü iradəsi, vətən sevgisi və Şuşa həsrəti amillərinin qələbə qazanılmasında əsas rolu əsərdə son dərəcə təbii ifadəsini tapıb.

Ətraflı

Ad - 00:25

Müəllifin özünün hal-hazırda Əlahiddə Ümumqoşun Ordunun zabiti olması və hərbi üsluba aid söz və ifadələrin, terminlərin ətraflı və dərindən izahı müharibə mövzusunda yazılmış bu əsəri daha da oxunaqlı və maraqlı edib.

"Savaş zəfərlə bitdi" əsərində müharibənin başlanması, gedişatı, hərbi təlimlər, Naxçıvandan Qarabağ istiqamətində gedən döyüşlərə göndərilən hərbi qulluqçular, onlardan şəhidlik məqamına yüksələnləri, qəhrəmanlıqla döyüşərək qazi olanları, I Qarabağ müharibəsi ilə bağlı (Sədərək döyüşləri, Daşaltı əməliyyatı və s.), tarixi ekskurslar (Topxana meşəsi) və hətta hərbi texnikalar, düşmənin qurduğu istehkamların dəqiq təsviri, vəhşicəsinə dağıdılmış kəndlərimizin görünüşü haqqında faktların və sənədlərin dililə zəngin məlumat verilir. Hərbi qulluqçularımızın cəldliyi, çevikliyi, tüstü, duman, soyuq demədən qarşılarındakı maneələri aşaraq verilmiş tapşırıqları böyük əzm və iradə göstərərək yerinə yetirməkləri nə qədər qürur və fərəh hissləri doğurursa, onların qəhrəmanlıqla şəhid olmaqları sonsuz təəssüf və kədər yaradır.

Əsərin son cümləsi olan "Bu roman zirvələrin fəthi ilə bitəcək!" nidasıyla müəllif gələcəkdə bütün tarixi torpaqlarımızın tamamən birləşib bütövləşəcəyini, bu yolda aparılacaq şanlı mübarizəni və həmin zəfərdən bəhs edən əsərin üçüncü hissəsinin qələmə alınacağını nəzərdə tutub.

Aygün ORUCOVA,

Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent

(AMEA Naxçıvan Bölməsi)

525-ci qəzet.- 2022.- 29 mart.- S.12.