Rusiyanın gələcəyi necə olacaq
?
Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsinin ilk günlərində
Qərb dövlətləri
bütün diplomatik mexanizmlərdən istifadə
edərək hərbi
əməliyyatların dayandırılmasına
çalışırdı. O zaman Rusiya bütün təklifləri rədd edirdi. Hətta BMT Baş Assambleyasının
qətnaməsi də
Rusiyanın mövqeyinə
təsir göstərmədi.
İndi isə vəziyyət dəyişib. Ukrayna və
onun müttəfiqləri
diplomatik danışıqlara
maraq göstərmədiyini
nümayiş etdirir.
Rusiya isə Avropa dövlətlərini sülhə
təşəbbüs göstərməməkdə
ittiham etməyə başlayıb. Aydın görünür
ki, döyüş meydanında Rusiyanın uğursuzluğa məruz qalması mövqelərdə
ciddi dəyişikliyə
səbəb olub.
Rusiyanın bir neçə günlük nəzərdə
tutduğu "xüsusi
hərbi əməliyyat"
80 gündür ki, davam edir. Müharibənin nə zaman bitəcəyi
isə məlum deyil. Rusiya ağır sanksiyalara
məruz qalıb, böyük itkilər verir. "Bloomberg"agentliyi
Rusiya Maliyyə Nazirliyinin daxili istifadə üçün
hazırladığı proqnozda
bu il
ümumdaxili məhsulun
12 faiz azalmasının
qeyd edildiyi haqqında məlumat yayıb. Rusiya Maliyyə Nazirliyi
bu məlumatı təkzib etsə də, yayılan xəbərin həqiqəti
əks etdirdiyi heç kimdə şübhə doğurmur.
Çünki Rusiyanın
ümumdaxili məhsulunun
bu il
15 faiz azalacağını
proqnozlaşdıran nüfuzlu
mərkəzlər də
mövcuddur. Oxucularda aydın təəssürat
yaranması üçün
qeyd edək ki, Sovet İttifaqı
dağıldıqda Rusiyanın
ümumdaxili məhsulu
14.6 faiz azalmışdı.
Əgər Rusiyanın ümumdaxili
məhsulunun 15 faiz azalacağı ilə bağlı proqnoz təsdiqlənsə, Ukraynaya
qarşı müharibənin
Sovet İttifaqının
dağılmasının doğurduğu
təsirdən də güclü olacağı
təsdiqlənəcək. Əlbəttə, daha bədbin
proqnozlar da var.
Qeyd etmək
lazımdır ki, Ukraynaya qarşı müharibənin başlamasından
bir həftə sonra Rusiyanın öz məqsədlərinə
çatmayacağı aydın
idi. Müharibənin üçüncü həftəsində isə
Rusiyanın məğlubiyyətinin
qaçılmaz olduğu
aydınlaşdı. Müharibənin 6-cı həftəsi arxada qalanda bu müharibədəki
məğlubiyyətin Rusiyanın
tarixi boyu üzləşdiyi ən ağır və dağıdıcı məğlubiyyətlərdən
olacağı məlum
oldu. Müharibənin 11-ci həftəsinin arxada qaldığı indiki zamanda Rusiyanın öz bütövlüyünü qoruyub
saxlamağın mümkün
olmayacağı qənaəti
yaranıb. Ona görə də Rusiyanın bütövlüyünün
pozulacağı halda doğuracaq risk və imkanlar müzakirə olunmağa başlayıb.
Artıq
belə rəy formalaşmağa başlayır
ki, Rusiyanın Ukraynaya qarşı başlatdığı müharibə
Sovet İttifaqının
dağılmasından sonra
formalaşmış dünya
düzənini dağıdaraq
yeni dünya düzəninə keçidi
başladıb. Bu prosesin geridönməz olduğunu təsdiqləyən
məqamlardan biri
ABŞ Nümayəndələr Palatasının Ukraynaya
40 milyard dollar yardım
ayırmasıdır. Bu
vəsaitin yarısından
çoxu Ukraynaya silah alınması üçün sərf ediləcək. Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, Nümayəndələr Palatasının
ayırdığı 40 milyard
dollar ancaq oktyabr ayına kimi olan dövr üçün nəzərdə
tutulub. ABŞ-da
maliyyə ili
oktyabr ayının
ilk günündən başladığından
40 milyard dollar ancaq sentyabr ayının sonuna kimi olan
dövrü əhatə
edəcək. Avropa Birliyi, Böyük Britaniya və digər ölkələrin
də yardımlarını
nəzərə alanda
Rusiyanı gözləyən
fəlakətin mənzərəsi
qismən aydın olur. Rusiyanın düşdüyü fəlakətin tam mənzərəsini
isə müəyyən
etmək mümkün
deyil.
Qərb dövlətləri Ukraynaya
ayırdıqları yardımla
kifayətlənməyərək rusiyalı oliqarxların müsadirə olunan sərvətlərini də
Kiyevin ehtiyacları üçün istifadə
etmək niyyətindədirlər. Artıq bununla
bağlı qanunvericilik
təşəbbüsləri də mövcuddur. Bu isə on milyardlarla
dollarlıq əlavə
vəsait deməkdir.
Ukraynanın müharibəni davam etdirməsi üçün
imkanlar sürətlə
artdığı bir zamanda Rusiyanın resursları sürətlə
tükənir. Bu isə
Rusiyada ciddi təsirlər doğurmağa
başlayır. Hələlik təşkilatlanmış etirazlar
olmasa da, hakimiyyətə qarşı
gizli mübarizənin
da başladığı
aydın görünür.
Rusiyanın düşdüyü bataqlıqdan
salamat çıxa bilməyəcəyi aydın
olduğu üçün
Moskva ilə münasibətlər dəyişir. Estoniyanın
Rusiya Federasiyası ilə 2014-cü il fevralın 18-də imzalanmış
quru və dəniz sərhədinin müəyyən edilməsi
müqaviləsindən imzasını
geri çəkmək
niyyəti, Yaponiyanın
Kuril adaları ilə
bağlı mövqeyini
sərtləşdirməsi, hətta Çinin rəsmi mətbuatında Rusiyanın parçalanacağı
ilə bağlı xüsusi verilişin yayımlanması yeni dünya düzəninə
keçidin doğurduğu
təsir kimi qəbul olunmalıdır.
Artıq
Rusiyanın gələcək
taleyi ilə bağlı ekspertlər səviyyəsində ilk müzakirələr
başlayıb.
Rusiya rəsmiləri isə
yenə nüvə müharibəsi ehtimalından
danışmağa başlayıblar. Rusiya Təhlükəsizlik
Şurası sədrinin müavini, keçmiş prezident Dmitri Medvedyev Ukraynanın
Qərb silahları ilə silahlandırılması, "muzdlu əsgərlər göndərilməsi",
Rusiya sərhədləri
yaxınlığında NATO-nun hərbi
təlimlər keçirməsinin Şimali
Atlantika Alyansı ilə Rusiya
arasında birbaşa müharibə
ehtimalıni artırdığı haqqında
açıqlama yayıb. Prezident Putinə ən yaxın şəxslərdən hesab olunan Medvedyev
NATO ilə münaqişənin böyük
nüvə müharibəsi riski
yaradacağı ilə bağlı xəbərdarlıq edib və Qərbi öz hərəkətlərinin
nəticələri barədə düşünməyə
çağırıb. Rusiya prezidentinin köməkçisi Dmitri Peskov da
Medvedyevin fikirlərini başqa
ifadələrlə təkrarlayıb. Aydın görünür
ki, Rusiya yenidən
nüvə müharibəsi mövzusunu
gündəmə gətirir. Qərb isə bir neçə ay əvvəl
olduğu kimi, daha bu təhdidlərin
qarşısında geri addım atmır.
Əksinə, Qərbdən Rusiyaya xəbərdarlıq
edilir ki, nüvə
silahından istifadə etmək niyyətinə düşsə,
dərhal cavab veriləcək. Belə
görünür ki,
Rusiyanı düşdüyü vəziyyətdən
nüvə müharibəsi ehtimalı, hətta onun gerçəkləşməsi də xilas edə bilməz.
Xaqani CƏFƏRLİ
525-ci qəzet.- 2022.- 14 may.- S.8.