Müharibənin sərhədləri genişlənəcək

Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsinin sərhədlərinin genişlənəcəyi ilə bağlı narahatlıqlar artmaqdadır. Rusiyanın Belarus ərazisində birgə hərbi birləşmə yaratması Minskin də müharibəyə qoşulacağı təhlükəsini artırır. Məlum olduğu kimi Rusiya ilə Belarus ittifaq dövlətində birləşiblər. İndi isə İttifaq dövlətinin qərb sərhədlərində birgə qoşun qruplaşması yaradılmasının zərurətə çevrildiyi qeyd olunur. Bununla bağlı ilk məlumat oktyabrın 10-da yayıldı. Rəsmi Minsk birgə qoşun qruplaşması yaradılmasının zəruriliyini regionda vəziyyətin gərginləşməsi və Ukraynadan hücum təhlükəsinin meydana çıxması ilə izah edir. Bundan əvvəl isə rəsmi Minsk Polşadan hücum təhlükəsindən danışırdı.

Belarus ərazisindəki birgə hərbi birləşmənin yaradılması tam sürətlə aparılır. Regional qoşunlar qrupunun aviasiya komponenti Rusiyadan Belarusa gəlməyə başlayıb. Belarus Müdafiə Nazirliyinin mətbuat xidmətinin oktyabrın 15-də regional qrupa daxil olan Rusiya hərbçiləri ilə ilk eşalonun Belarusa gəldiyi ilə bağlı məlumat yayıb. Belarus eyni zamanda Rusiyadan 170-ə yaxın tank və 200-ə qədər döyüş maşınının gəlməsini gözləyir. Bundan başqa Rusiya Belarusa 100 millimetrlik çaplı 100-ə qədər minaatan da göndərəcək. Birgə hərbi birləşmənin şəxsi heyətinin ümumi sayı doqquz min nəfər olacaq. Bu çox böyük hərbi birləşmə olmasa da, Belarusdan Ukraynaya hərbi müdaxilə üçün yetərli hesab olunur. Rəsmi Minsk Rusiyanın hərbi əməliyyatlarına Belarusun hər cür dəstək verdiyini bəyan etməkdən çəkinmir. Bütün bunlar Belarusun Ukraynaya qarşı müharibəyə qoşulmaq ehtimalını kəskin artırır. Ukrayna rəsmiləri də Belarus istiqamətindən təhlükənin artdığını bildirlər. Belə görünür ki, müharibənin sərhədləri bir neçə həftədən sonra genişlənə bilər. Bu ehtimalı artıran məqamlardan biri də Belarusda gizli səfərbərliyin başlaması və rəsmi Minskin ölkə ərazisində gücləndirilmiş terror təhlükəsi rejimi tətbiq etməsidir. Ekspertlər hesab edirlər ki, bütün bunlar Belarusun Ukraynaya qarşı müharibəyə qoşulmaq ərəfəsində olduğunu göstərir. Hətta bəzi ekspertlər Belarus rəhbərliyinin bununla bağlı gizli qərarının olduğunu da iddia edirlər. Bütün təhlillər də Belarusun Ukraynaya qarşı müharibəyə başlamaq ərəfəsində olduğunu göstərir. Ukraynaya qarşı müharibəni davam etdirmək üçün hərbi səfərbərlik həyata keçirən Rusiyanın Belarusla birgə hərbi birləşmə yaratmasının başqa heç bir səbəbi yoxdur. Digər tərəfdən Belarus ərazisində böyük hərbi birləşməni fəaliyyətsiz saxlamaq heç bir məntiqə sığmır. Ekspertlər hesab edirlər ki, Ukrayna Belarus sərhədində "baş verəcək" təxribat birgə hərbi birləşmənin hərəkətə gəlməsinə və müharibəyə qoşulmasına səbəb olacaq.

Moskva və Minskin birgə hərbi birləşmə yaratmasına cavab olaraq Ukrayna Belarusla sərhədində qoşun birliklərini gücləndirməyə başlayıb. Ukraynanın müttəfiqləri isə Belarusa qarşı sanksiyaların sərtləşdirilməsini təklif edirlər. İrlandiya, Latviya, Litva, Polşa və Estoniya Avropa Komissiyasına Rusiyaya qarşı tətbiq olunacaq doqquzuncu sanksiyalar paketi ilə bağlı təkliflər göndəriblər. Beş Avropa dövlətinin təklifində Rusiyaya qarşı məhdudiyyətlərin Belarusa qarşı da tətbiq edilməsi təklif edilir. Rusiya və Belarusa qarşı tətbiq edilən sanksiyaların sinxronlaşdırılması əslində bu təklifdən öncə müzakirə olunmağa başlayıb. Brüssel bu müzakirələri aparmaqla Belarusu Ukraynaya qarşı müharibədən çəkindirə biləcəyinə ümid edir. Belarusun hərbi əməliyyatlara başlayacağı halda sanksiyalar sinxronlaşdırılacaq. Bu isə Belarus iqtisadiyyatına mümkün qədər güclü zərbə vuracaq. Belə bir vəziyyətdə Minsk Moskvaya yardımını dayandırmaq məcburiyyəti qarşısında qalacaq. Digər tərəfdən sanksiyaların sinxronlaşdırılması Rusiyanın Belarus vasitəsi ilə sanksiyalardan yan keçmə cəhdlərinin qarşısını da alınacaq.

İrlandiya, Latviya, Litva, Polşa və Estoniya Rusiyanın bütün bankları ilə yanaşı Belarus banklarının da SWIFT qlobal maliyyə hesablaşma sistemindən çıxarılmasını təklif edirlər. Rusiyaya görə Belarusa qarşı sanksiyalar bundan əvvəl də tətbiq edilib. Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəyə başlamasından bir neçə gün sonra martın 2-də Avropa İttifaqı Belarusa qarşı məhdudlaşdırıcı tədbirləri elan etmişdi. Səbəb olaraq Minskin Rusiyanın Ukraynaya hərbi təcavüzü dəstəkləməsi göstərişdi. Avropa İttifaqı hesab edirdi ki, Rusiyaya Ukraynaya qarşı müharibədə Belarus ərazisindən fəal istifadə edərək, ballistik raketlərin atılması, ağır silahları daşıyır. Eyni zamanda Rusiya hərbi təyyarələrinin Belarus hava məkanından istifadə etməsi də Avropa İttifaqını sanksiyaya əl atmağa vadar edən səbəblərdən idi. Snksiya çərçivəsində Avropa İttifaqı Belarusla bir çox sənaye malları və yarımfabrikatlar üzrə ticarəti qadağan etmişdi.

Avropa İttifaqı ilə yanaşı ABŞ da Ukraynaya qarşı müharibədə Rusiyaya yardım etdiyinə görə Belarusa qarşı sanksiyaları artırmaq niyyətindədir. Yeni məhdudiyyətlər həm Belarusun dövlət qurumlarına, həm də onun elitasına qarşı yönələcək. ABŞ Dövlət Departamentinin nümayəndəsi Ned Prays mətbuata açıqlamasında deyib ki, prezidenti Aleksandr Lukaşenkonun siyasəti sayəsində Belarus Rusiya qarşısında öz suverenliyini böyük ölçüdə itirib. "Buna görə də Rusiya prezidenti Vladimir Putin hərbi meydança Belarus ərazisindən istifadə edir". Vaşinqtonda hesab edirlər ki, Lukaşenko rejimi Ukraynaya qarşı təcavüzdə Moskvanı dəstəklədiyi müddətdə ABŞ yalnız Rusiyaya deyil, Belarusa qarşı da yeni sanksiyalar tətbiq etməkdə davam edəcək.

Avropa və ABŞ-da hesab edirlər ki, sanksiyaların köməyi ilə Belarusu Ukraynaya qarşı müharibədən çəkindirmək mümkün olacaq. Siyasi təhlilçilər və hərbi ekspertlər isə Belarusun Ukraynaya qarşı müharibəyə qoşulma ehtimalının çox yüksək olmasında təkid edirlər. Rusiya ordusuna qarşı bir sıra hərbi uğurlar qazanan Ukrayna isə Belarusun müharibəyə başlaya biləcəyindən narahat deyil. Ukrayna rəsmiləri bildirir ki, Belarus istiqamətdən hərbi müdaxilə olsa bu Minskin müharibəyə qoşulması anlamına gələcək. Belə vəziyyətdə isə Ukrayna Belarus ərzasindəki bütün hərbi obyektlərə zərbə endirmək hüququ qazanacaq.

Bütün bu açıqlamalar və atılan addımlar müharibənin sərhədlərinin genişlənəcəyindən və münaqişənin daha çox ərazilərə yayılacağından xəbər verir.

Xaqani CƏFƏRLİ

525-ci qəzet.- 2022.- 19 oktyabr.- S.10.