Uşaq saflığını qoruyan
şair
Ağasəfa - 80
Müasir
sivilizasiyalı, qaynar həyatlı şəhəri gözdən,
könüldən uzaq bir dağ kəndində yoxsul komaya dəyişən,
bununla da özünü dünyanın ən xoşbəxt, bəxtəvər
insanı sayan bir şairimiz var - Ağasəfa.
Bəli,
artıq 30 ildir, Xızı rayonunun Qarabulaq kəndində,
öz doğulduğu kənddə məskən salan Ağasəfa
rəngarəng dağların əzəmətindən, zəngin
meşələrin, qaynar bulaqların, cağlayan dağ şəlalələrinin
əsrarəngiz, füsunkar gözəlliyindən, təmiz
dağ havasından ilhamlanaraq, gözəl sənət incilərinə
imzanı məhz bu kənddə qoyur.
İllərdir,
kənddə həm müəllimliklə, həm də
şairliklə məşğul olan Ağasəfa heç də
şəhərin xiffətini çəkmir, əslində
şəhərlə kəndə özünün
prizmasından baxır:
Şəhər
də bir vaxt kənd olub
Şəhər kəndin balasıdır.
Mayası
kəndlə yoğrulub,
Çox da ki, şah qalasıdır.
Şəhər kəndin xilasıdır.
Şəhər
kəndin bəlasıdır..
Şəhərdəkilər
kəndlidir...
Kəndin
ocağında od var,
Qızıl közü şəhərdədir.
Kənd
ömür-gün aynasıdır,
Görüntüsü şəhərdədir.
Tanrı
kəndə nə veribsə,
Dadı-duzu şəhərdədir.
Kəndin
gözü hey yol çəkir,
Oğlu-qızı şəhərdədir.
Şəhərdəkilər kəndlidir.
...Xəyalım
məni keçən əsrin 80-ci illərinə apardı. Mən ölməz şairimiz Mikayıl
Müşfiqlə bağlı tədqiqat işinə
başlamaq istəyirdim. O zaman Müşfiqşünas
alim, filologiya elmləri doktoru, professor, Xalq
yazıçısı Gülhüseyn Hüseynoğlu belə
məsləhət verdi ki, yaxşı
olar, mən Müşfiqin həmyerlisi, özü də onun
kimi gənc yaşlarında repressiya qurbanı olmuş
Əlirza Xızılının (Abbasov) ədəbi irsinin
toplanması ilə məşğul olum. Məsləhətə
qulaq asaraq, aylarla M.F.Axundov adına
Respublika Kitabxanasında şairin o zamanlar bütün
dövri-mətbuatda dərc olunan əsərlərini
topladım. Bu haqda G.Hüseynoğluya məlumat
verdim. O, bunu təqdir etdi və hökmən, Əlirza
Xızılının qohumu olan şair Ağasəfa ilə
görüşməyi tövsiyə etdi. Mən
Ağasəfa müəllimlə zəngləşdim. Görüş gününü təyin etdik.
Onun Bakı şəhərində, 4-cü
mikrorayondakı sadə mənzilində
görüşdük. Xeyli söhbət
etdik, mənə maraqlı faktlar söylədi. Görüş zamanı Ağasəfa müəllim
mənə hədsiz xoş təsir bağışladı.
Son dərəcə sadə, səmimi, təvazökar,
istiqanlı bir insan kimi qəlbimə yatdı. Bu, onunla
Bakıda ilk və son görüşüm oldu...
Ağasəfa müəllimin
yaradıcılığı ilə daim maraqlanmağa
başladım. Dahi sənətkarımız Cəfər
Cabbarlı və böyük şairimiz Mikayıl
Müşfiqə həsr olunmuş bütün tədbirlərdə,
eləcə də müxtəlif məclislərdə Ağasəfa
müəllimlə görüşürdük. Hərdən Bakıda da tədbirlərdə
rastlaşırdıq. Son belə bir tədbir
"Azərbaycan Dövlət Film Fondunun" akt zalında
tanınmış rejissor Əmirhüseyn Məcidovun 80 illik
yubiley tədbiri olmuşdu.
Ağasəfa
müəllim öz doğulduğu, hazırda
ömrünün ahıl çağlarını
yaşadığı Xızı rayonu ilə daim fəxr edir. Fəxr edir ki, bu kiçik rayon nəinki Azərbaycana,
eləcə də bəşəriyyətə görkəmli
şəxsiyyətlər, ədiblər bəxş edib.
Onların arasında şair, dramaturq, pedaqoq Əbdülqadir
Vüsaqi İsmayılzadə, dramaturq Cəfər
Cabbarlı, şairlər Mikayıl Müşfiq, Cabir Novruz,
yazıçı- dramaturq Seyfəddin Dağlı və
onlarca digər sənət adamları, elm və mədəniyyət
xadimləri vardır.
C.Cabbarlı
şəxsiyyətinə sevgini, ürək sözlərini o,
şeirlərində belə ifadə edir:
O sənət
zirvəsi, sənət dağıdır.
Bir
Dağlı balası, kömürçü oğlu,
Böyük Şekspirə meydan oxudu.
Heç
bir zaman qocalmayan, qəlblərdə şəfqət toxumunu səpən,
romantik şairimiz Mikayıl Müşfiqə məhəbbətini
özünün poeziya məbədindən işıq
saçan misralarıyla "Qanlı imza" lirik
poemasında belə təsvir edir:
Dözməz
bu ağrıya adam balası,
Gülləsi soyumur qansızın hələ.
Müşfiq
ölməyib ki, atam balası,
Müşfiqin köksündən qan sızır hələ.
Deyirlər, insan uzaq yol qət edib yorulanda həmişə
dönüb geriyə baxır. Ömrünün 80-ci
baharını yorulmadan, gənclik həvəsi ilə
yaşayan Ağasəfa müəllim geriyə baxanda
yaşadığı illərin məhsuldar olduğu qənaətinə
gəlir. O, öz varlığını, yoxluğunu
poetik, həzin misralarla oxucusuna belə
çatdırır:
Min
üzü var, həyat belə həyatdır,
Yoxuşları gah dəvədir, gah atdır.
Yorulanda,
darılanda əl atdım
Yəhərinə, hürgücünə
dünyanın.
Qoy desinlər
zəmanədən geriyəm,
Çəkilmişəm bir küncünə
dünyanın.
Gələnlərdən,
gedənlərdən biriyəm,
Varam?
Yoxam?
Nə vecinə dünyanın?
Mübaliğəsiz demək olar ki, Ağasəfanın
bir şair, sənətkar kimi bədii
yaradıcıllığına xas olan müasirlik, bənzərsizlik
əsərlərində başlıca məziyyəti ilə
təzahür edir. Şeirlərində Xızı dağlarının əzəmətini,
qaynar, saf, səffaq bulaqlarını, təmiz dağ
havasını, eləcə də dağ kimi vüqarlı,
qaya kimi möhkəm, ən ağır qəm-qüssədən,
kədərdən əyilməyən, bəzən nisgilli bir
baxışdan ağlayan kövrək qəlbli zəhmətkeş
bir şairin hiss və həyəcanını,
duyğularını, ürək
çırpıntılarını görmək olur:
İşığın
eşqi var dəli başımda,
Qəlbimi Günəşdə yoğuracağam.
Lap son nəfəsimdə...
Zirvə
qaşında
Bir papaq qar kimi ağaracağam.
Şerlərində təsvir etdiyi hadisələr, həyat
eşqi, bəzən də giley-güzarlar bugünkü
dünyamızın, qloballaşan dünyamızın bir
sıra aktual problemləri haqqında şairin poetik
düşüncələridir.
Ağasəfa müəllim daim məzmun və mündəricənin
dərinliyinə, dolğunluğuna, fəlsəfiliyinə, məna
çalarlarına xüsusi diqqət yetirən şairlərdəndir. O, böyük ustalıqla həyat,
insan, vətən və vətəndaşlıq, bəşərilik,
gözəllik, eşq, sevgi və sair məfhumların mənasını
bütün çalarları ilə, dolğun şəkildə
oxucuya çatdırmağı bacaran sənətkardır.
Ağasəfanın yaradıcılığında maraq
kəsb edən bayatılara da rast gəlinir. Şifahi xalq ədəbiyyatına,
folklora dərin tellərlə bağlı olan şair yadda
qalan bayatılara da imza atıb:
Ay
Ağa, qarışıqdır,
Yerlə Göy qarışıqdır.
Şəhidlər
yatan yerdə
Qar nurdur, qar işıqdır.
Ay
Ağa, Qara düşməz,
Ağ günü qara düşməz.
Dağlarla
canbir olan
Ər oğul qara düşməz.
Ay
oğul, qaraltına,
Möhtacam qaraltına.
Yanındayam,
qəlbimi
Gömmüşəm qar altına.
Ağasəfanın
şeirlərində keçici, ötəri hiss və
duyğular deyil, sözün əsl mənasında
enişli-yoxuşlu, fırtınalı, qaynar həyatın
ağrı-acısını, şirinini dadmış, onun
sınaqlarında polad kimi bərkimiş, bütün çətinliklərə,
dəyanətlə mətanətlə sinə gərmiş, hərtərəfli
cəhətdən kamilləşmiş, püxtələşmiş
bir şairin ürək döyüntülərini eşitmək
mümkündür:
Dərələr
keçmişəm, dağlar aşmışam,
Küləklər o ki, var dəyib sinəmə.
Dağlara
şirincə layla qoşmuşam,
Dağlar da başını əyib sinəmə.
Almışam
döşümə ildırımları,
İndi bilmişəm ki, canım poladdır.
Hələ
yol gedirəm Günəşə sari,
Mənə torpaq arxa, səma qanaddır.
Aqillər
gözəl deyib: "İllər bəlkə də insan
ömründən səssiz ötən xatirə
köçü kimidir; qəlbinin qapısını nə
vaxt tıqqıldadır, gözlərini məchul bir nöqtəyə
nə zaman zilləyir, ruhunun səninlə necə qabaq-qənşər
qoyur, xəbərin olmur, bir də görürsən ki,
saçlarına "qar" yağıb, çöhrənə
şeh düşüb..."
Bəli,
nə az, nə çox 80 yaşa qədəm
qoyur Ağasəfa müəllim. Şübhəsiz,
bu, sevilən şairin 80 illik ömrü müdrikliyin,
kamilliyin, dərinliyin yalnız və yalnız
başlanğıcıdır. Bu illər ərzində
ərsəyə gətirdiyi əsərlər, kitablar isə əbədiyaşarlıq
qazanmış ölməz sənət incilərinə aparan
yollardakı cığırlardır desək,
yanılmarıq.
80 illik
ömründə heç bir zaman fəxri ad, dövlət mükafatları
ummayan şair, tərcüməçi, publisist, Azərbaycan
Yazıçılar və Jurnalistlər birliklərinin
üzvü olan Ağasəfa Yəhyayev
bu gün sakitliyə çəkilib, dağlar qoynunda
yaşayıb-yaradır. Mən onu həm də
o dağlarda qərar tutaraq, Cəfərlə Müşfiqin
ev-muzeyinə keşik çəkən sənət fədaisinə
bənzədirəm. O, özünü
bütünlükdə bu dağlara həsr edib. Həm də
öz vəsiyyətini elə bu dağlara kökləyib:
Üzü
dağlaradır hər gün maşın da...
Bir
ümid qaynayar, çağlar başımda,
Harda öləcəyəm, mən bu yaşımda?
Harda öləcəyəm?
Dağlar başında.
Dağlar başında bir mayaka bənzəyən
qüdrətli söz ustadı Ağasəfanın bu ahıl
yaşında da içində sanki bir uşaqlıq hökm
sürür.
O, sanki yenidən həyata başlayır:
Novruzda
sıçrayıb çıxdım tələdən,
Utana-utana qaldı dörd divar.
Baxdım
ki, uşaqlar tonqal qalayıb,
Atıldım üstündən...
Gördüm hələ də
İçimdə bir uşaq Ağasəfa var..
Ağasəfa müəllim, inanıram ki, bu anda könlünüzdən Xalq şairi Süleyman Rüstəmin bu ölməz misraları keçir:
Nə qələm qocalıb, nə də ki qəlbim,
Yazıb-yaratmaqdan yorulmamışam.
Sizi bu şanlı yubileyiniz münasibətilə təbrik edir, Sizə yeni-yeni sənət uğurları arzulayıram.
İnanıram ki, Sizin bu yaradıcı əməyiniz
dövlət tərəfindən layiqincə qiymətləndiriləcək
və 80 illik yubileyiniz təntənə ilə qeyd
olunacaqdır.
Qafar
ƏSGƏRZADƏ
Əməkdar
jurnalist, Pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
525-ci qəzet.- 2022.- 7 sentyabr.- S.12.