Böyük sevgilər əhatəsində
Maraq arzunun, arzu niyyətin başlanğıcıdı;
dünyanın dərki də maraqla başlayır,
düşüncələrin nizamı da. Maraq "niyə?"lərin,
"necə?"lərin fəlsəfəsidi.
Ötərgi maraqlar bu fəlsəfənin
qüdrətinə dönə bilmir. "Niyə?"lər,
"necə?"lər həm də təbiətdə
(dünyada) təbiət vasitəsilə öyrənmə
meylidi. Meyl də maraqdı. Öyrənənlər
dünyanı bu tezislərdən xəbərsiz öyrənirlər.
Hansı yaşdan? - ağacların
yarpağını titrədən mehi, çiçəklərin
ləçəklərində alışan şehi, yaz
yağışından sonra göy üzünə sərilən
qövsi-qüzehi görəndən, səsi səsdən,
sözü sözdən, odu oddan, közü közdən
seçəndən. Bunlar yaşamın (ömürün)
ilkin şərtlərindəndir...
Dilşad Şahsuvar qızının ilk "niyə?"ləri marağın, sonrakı
"niyə?"ləri öyrənmə
meylinin, öyrənmə meyli niyyətin
başlanğıcıydı. Onda bu "niyə?"lərə
marağın ötərgi təzahürü deyənlər də
vardı. Onda "niyə?"lərin
cavablarının elmdə olduğunu on beş yaşlı
Dilşad da dərk etmişdi, o da bilmisdi ki, bütün
gerçəkliklərin açarı elmdədi. Bu dərk onun dəqiq elmlərə - riyaziyyata,
fizikaya bağlamışdı. Dilşad o illəri belə
xatırlayır: "Dərslərimin hamısını əla
oxuyurdum, amma dəqiq elmlərə həvəsim daha cox idi. Şəkil cəkmək isə hobbim idi. Vaxt-bivaxt səkil
çəkirdim. Zəngilan şəhər 1 saylı orta məktəbində
oxuyanda istedadlı sair olan sevimli dil-ədəbiyyat
müəllimimiz Məhərrəm Mahi bizə dərs deyirdi,
partaların arasında gəzəndə gorürdü ki,
şəkil çəkirəm. Deyirdi ki,
Sahsuvarın qızı, sənin çörəyin var.
Düzü, başa düşmürdüm nə deməkdi
bu. Rəsmə həvəs məndə ata tərəfdən
genimizdə idi. O kəlmələrin mənasını
ali təhsil alanda bildim...".
8-ci sinifdə oxuyanda "Kommunist" qəzetində bir
elan görür. Biz az çəkingənliklə
arzusunu atasına deyir. Atası fikrini bəyənir,
qızına dəstək olur. 1967-ci ildə sinif
yoldaşlarından Toqət Ağayevanı, Dilruba Məhərrəmovanı,
Zoya Hüseynovanı, Musa Səttarovu, Yavər Məcidovu,
Yadulla Səfərovu, Nazim Kərimovu və Elman Niftalıyevi
də həvəsləndirib. Onlar müsabiqə yolu ilə
Bakıda 1 saylı fizika-riyaziyyat və kimya-biologiya təmayüllü
orta məktəbinə qəbul olublar...
Orta məktəbi
bitirəndə Dilşada rus dilindən "yaxşı"
yazıblar (o illərdə Dilşadla oxuyanlar qətiyyətlə deyirdi ki ,
"əla" almalıykən "yaxşı"
yazılıb Dilşada). Qızıl medal bir
bala görə gümüş olub. Dilşad
yaxşı bilirdi ki, qiymət biliyin meyarı deyil. Bunu bilirdi, onu da bilirdi ki, təəssüf-təəssüf
yaşayana könül sıxıntısından savayı
heç nə vermir; Dilşad təssüflənən
yoldaşlarına səmimiyyətlə, heç kimi
qınamadan, "Oldu-keçdi" - demişdi. Riyaziyyat
müəllimi ona "Mənim böyük ürəkli
şagirdim!", - demişdi onda.
Dilşad hardan biləydi ki, bu, onun həyatda üzləşəcəyi
haqsızlıqların başlanğıcıdı, həyatının
müxtəlif dönəmlərində müxtəlif səviyyəli
haqsızlıqlar çıxacaq qarşısına,
ömür yolunda bəzən aşılması-keçilməsi
çətin olan daşa, daşlığa dönəcək
bu haqsızlıqlar. Bilmirdi. Bilsəydi də yenə
"bir qaraya görə yüz ağı gözdən
salmazdı", belə ürək yiyəsi deyildi Dilşad
Şahsuvar qızı...
Sənədlərini
Ə.Əzimzadə adına rəssamlıq
məktəbinə vermək istəyib. Çəkdiyi
şəkilləri "Şəhriyar dayı"
adlandırdığı atasının yaxın qohumu,
şahmat üzrə tanınmış tədqiqatçı
və şərhçi Şəhriyar Quliyev ona
çatdıranda məqsədini bilib. Xətrini
çox istədiyi istedadlı qızın niyyətini bəyənməyib.
Dilşad onun təkidi ilə fikrini dəyişib,
albomlarını, yəni çəkdiyi şəkilləri o
vaxt memarlıq fakultəsinin kafedra mudiri olan Q.Əlizadəyə
göstərib. Professor gənc
istedadın əsərlərinə (bəli, əsərlərinə!)
baxıb, nəzərə çarpdırmadan incə sual-cavab
olub aralarında. Nəticə uğurlama: memarlıq fakültəsi!..
Məktəbdə vaxtaşırı bilik
yarışları keçirilirdi. Yarışların
birində Bakı Dövlət Universiteti mexanika-riyaziyyat
fakültəsinin dekanı da iştirak edirdi. O, nəvazişlə
Dilşad Həsənovaya yaxınlaşıb, "Arzu edirəm
ki, sən gələcəkdə mexmatın Fatma Abdullazadəsi
olasan", - deyib. Xoş söz həmişə
könül xoşluğuna dönür, bəzən niyyətin
işığı da olur. Professorun səmimiyyətlə
dedikləri məktəbli qızın arzularının
yolgöstərəni olub. Onsuz da riyaziyyata
sevgi gətirmişdi onu respublika 1 saylı fizika-riyaziyyat və
kimya-biologiya təmayüllü orta məktəbə. Bu
mükalimələşmədən sonra riyaziyyata sevgisi daha
da artmışdı...
1969-cu ildə
Ç.İldırım adına Azərbaycan Politexnik
İnstitutunun (indiki Texniki Universitet) memarlıq fakültəsinin tələbəsi
oldu Dilşad Şahsuvar qızı. Ən
yaxşı tələbələrdən biri kimi fakültənin
müəllimlərinin rəğbətini qazandı.
1974-cü ildə institutu bitirən Dilşad Şahsuvar
qızını təyinatla Azərbaycan Elmlər
Akademiyasının memarlıq institutunun kiçik elmi
işçisi vəzifəsinə göndəriblər...
Valideyn sevgisimi keçilməzdi, peşəyə
sevgimi? Valideyn sözü, təkidimi dönməzdi,
dövlətin göndərişimi? Göz
açıb ata-anaya sevgiylə yaşamışdı
Dilşad, onların hər kəlməsini etirazsız yerinə
yetirmişdi. Bunu özünə borc bilmişdi.
Ali təhsil alandan sonra da ata sözünün
cazibəsindən çıxmağı ata sevgisinə qətiyyən
yaraşdırmazdı; rayona qayıtdı.
O
ayları Dilşad Şahsuvar qızı belə
xatırlayır: "1974-cü ilin dekabr ayınadək evdə
işsiz oturdum, çünki memar kimi məndən qabaq
işləyəcəyim Zəngilan rayon XDS İcraiyyə komitəsinə memar təyin olunmusdu. Rayon partiya komitəsinə
müraciət edəndən sonra "Kənd həyati" qəzetində
rəssam-ədəbi işçi kimi işləməyimə köməklik
göstərildi.
Həyat çox müdrik müəllimdir. Kadr olaraq insan
orta məktəbdə öyrənir, institutda (universitetdə)
öyrənir, tədbirlərdə deyilən gözəl
fikirlərdən öyrənir. Həm də iş yerində
savadlı, təcrübəli, sözün gerçək mənasında,
Vətəni sevənlərdən, peşəsini sevənlərdən
öyrənir. Öyrədən öyrətdiyini
bilməsə də bu öyrənmənin də mahiyyəti tədris
prosesidi. Dilşad Şahsuvar qızı
ömrünün o illərini həmişə yerə-göyə
sığmayan bir sevgiylə xatırlayır: "Çox
şanslıyam, mən zamanında düzgünlüyü ilə
fəxr ediləsi Zəngilan rayon
XDS İK-in sədri Qurban Quliyev, onun müavini Hüseynqulu Hüseynov, İdris
Şıxaliyev, Nəsib Mehdiyev, Rəşid Yusifov. ... kimi insanlarla işləmişəm...".
Azərbaycan
Respublikasının Nazirlər Kabineti yanında Tarix və Mədəniyyət Abidələrinin
Mühafizəsi və Bərpası Komitəsinin Zəngilan
rayon şöbəsinin sədri seçilib. İctimai
əsaslarla. Bu işi də böyük məsuliyyətlə
yerinə yetirib. Baş idarənin bu işin müqabilində də
ona əmək haqqı verilməsi təklifini qəbul etməyib.
Bu etiraz yeni bir iş yerinin açılmasında vasitə
olub; obrazlı şəkildə belə deyilir: ürək
yaman şeydi. Etirazına cavab olaraq baş idarə
ondan ictimai əsaslarla sədr vəzifəsini icra etməyi
yenə aparmasını xahiş edib. Belə insanlar xalq
üçün, dövlət üçün, dövlətçilik
üçün lazım olan bütün təklifləri vətəndaşlıq
borcu bilir..
Rayon mərkəzində, qəsəbədə, kəndlərdə
istər sosial, istərsə də kənd təsərrüfatı
təyinatlı obyektlərin tikintisinin plana salınması cox
çətinliklə başa gəlirdi. İlk illər bir 16 mənzilli
yaşayış binasınin plana salınmasından ötəri
nə qədər yazışmalar
getmişdi. Ona görə də fərdi tikintilər üçün torpaq
sahələrinin ayrlması ilə bağlı ciddi təkliflər
irəli sürdü. Təklifini güclü,
dönməz məntiqlə əsaslandırdı. Nəticə
etibarı ilə istər şəhərin özündə,
istərsə də
Mincivan qəsəbəsində çətinliklə
də olsa buna nail olundu.
İşlədiyi
müddətdə müxtəlif vaxtlarda şəhərin
müxtəlif hissələrindən fərdi tikintilərə
torpaq sahəsi ayrılmasının, şəhər
camaatının mənzilə olan tələbatını xeyli ödənilməsinin təşəbbüskarı
və icraçısı olub. Eləcə də Mincivan qəsəbəsində.
Dilşad
Həsənovanın təklifi ilə tələbə yoldaşı
Hacıəmi Atakişiyevin rəhbərliyi altında
peşəkar qrup tarix- diyarşünaslıq muzeyinin tərtibat
işlərini aparıb. Çörək
zavodu, Üzüm emalı zavodu, Çaxır zavodu,
Çınqıl zavodu, kənd sovetlərinin əksəriyyətində
inzibati binalar, tikinti idarələrinin inzibati binaları və
s. tikildi. Memar Dilşad Həsənovanın rəhbərliyi
ilə!
1985-ci ildə rayonda baş verən zəlzələ
nəticəsində XDS İK-in sədri Hürü
Mehralıyevanın rəhbərliyi altında rayon mərkəzində, eləcə
də Mincivan qəsəbəsi və digər kəndlərdə
zəlzələdən təhlükəli hala düşən binaların, rayon partiya və
XDS İcraiyyə Komitəsi, prokurorluq və bank
üçün inzibati
binaların, şəhər mərkəzi xəstəxanasının, yeni məktəbin, 4 uşaq bağçasının,
aptekin, yeni mehmanxananın, həkimlər üçün
yaşayş evinin, iki hamamın, digər 2 mərtəbəli
16 mənzilli yaşayiş evinin ,400 yerlik qış kino teatrının, 600 yerlik mədəniyyət
sarayının, Mincivan qəsəbəsində yeni xəstəxananın,
Bartaz stansiyasında, Rəzdərə, Dərəli və
Şayıflı kəndlərində məktəb
binalarının tikintisi üçün lazım olan layihə
sənədlərini hazırlayıb torpaq ayrılması
üçün təyin olunan
vaxtda layihə təşkilatlarına
çatdırıb. Nəticədə, bu
binaların tikintisi uğurla həyata keçirilib.
1975-ci
ilin martından 1992-cı ilin
noyabrınadək Zəngilan rayon XDS İK-də baş
memar, Aqrar Sənaye Birliyində
tikinti üzrə sədr
müavini, Zəngilan rayon XDS İK- də memarlıq-tikinti
şöbəsinin müdiri-baş memar, 1993-cü ilin fevralından 2016-cı ilin iyun unadək rayon icra
hakimiyyətində memarlıq-tikinti şöbəsinin
müdiri-baş memar vəzifəsində
çalışıb.
1985-ci ildən SSRİ Memarlar İttifaqının
üzvü olub. 1992-ci ildən isə Azərbaycan
Respublikası Memarlar İttifaqının üzvüdür.
Azərbaycan Respublikası Memarlar İttifaqının Katibliyi tərəfindən "Ustad Memar" peşəkarlıq
rütbəsinə layiq görülüb. Dövlət
qulluqçusu təqaüdçüsüdür.
1996-cı ildə Azərbaycan Respublikası Uşaq Fondu
İdarə Heyətinin üzvü və Zəngilan rayon
şobəsinin sədri seçilib. Cətinliklə olsa da
mövcud rayonlardan geri qalmamağa
çalışırdı. Yetim, aztəminatli,
səhid ailələrinin usaqlarının problemləri
ilıə yaxından məşğul olurdu. Ölkəmizdə
fəaliyyət gosərən" Dar Əl Bir" humanitar təşkilatına
sənədlərini təqdim etdiyi 100-dən cox uşaqdan 100
nəfəri ildə iki dəfə həmin təşkilatdan
müvafiq yardımlar alırdı. 1998-ci ildən
2014-cü ilədək belə oldu. Elə bir il
olmayıb ki, rayonun bu statusdan olan uşaqları daim
fondun xətti ilə teatr, sirk tamaşalarında, Yeni il,
Novruz şənliklərində iştirak etməsinlər...
Respublika
Uşaq Fondunun fəxri fərmanı ilə təltif olunub...
Dilşad Şahsuvar qızı mükəmməl məntiqə malik hazırcavab insandı. Dilşad xanım xatırlayır: Bir dəfə kənd soveti binasının tikintisi üçün tikinti-təmir idarəsinin rəisi Bəhmən Allahverdiyevi də çağırmısdım. Zəngilan rayon XDS İK-in sədri Qurban Quliyevin kabinetindəydik. Yay olduğu üçün pəncərələr acığıydı. İçəri bir arı girmişdi. Uşaqlığımdan arıdan çəkinən olmuşam. Arını görüncə az qala "sarımı udacaqdım". Qorxurdum ki, məni sancar. Q.Quliyev başıasağı nəyəsə baxır, birdən deyirdi ki, bala, dur onu tut at çölə. Mən pəncərənin yanındaydım. Əlimi uzadırdım, geri çəkirdim. Bəhmən dayı məni izləyirmiş. Durdu, kağızla tutub arını atdı bayıra. Quliyev də mənə dedi ki, bir arını tuta bilmirsən, o boyda institut qurtarmısan, bəs necə isləyəcəksən. Mən dedim ki, orda bizə arı tutmağı, tutub bayıra atmağı keçməyiblər. Gülüşdük...
...Bu günlərdə ömrünün 70-ci
ilini qeyd edən Dilşad xanım Vətənə, xalqa,
dövlətə, dövlətçiliyə, insanlara
böyük sevgilərlə yaşayır. Belə
yaşadığı üçündür ki, özü
böyük sevgilərlə əhatələnib. Böyük
sevgilər əhatəsində hərdən "niyə?"lərinə
cavab tapa bilmir. Cavabsız "niyələr"di...
Bayram
MƏMMƏDOV
Ehtiyatda
olan polkovnik-leytenant, Əməkdar müəllim
525-ci qəzet.-2022.- 13 sentyabr.- S.13.