Kölnlü Əli

Orxan ARAS

Pandemiya başlamazdan əvvəl Kölndə Türk Cəmiyyəti Xidmətlər Vəqfində (Tovak) bir toplantıda iştirak etdik. Başqan Həsən Karaşahin bölgədəki bütün ziyalıları toplantıya dəvət etmişdi. Hətta tədbirə Türkiyədən professor Haydar Özpınar, Aysel Özpınar kimi qonaqlar da qatılmışdı. Alaattin Dikerlə birlikdə Yücel Feyzioğlunun kitabları haqqında danışacaqdıq. Danışarkən pambıq saçlı, nadinc baxışlı bir adam diqqətimi çəkdi. Dama-dama köynəyi, yaşıl astarları və rəngli qalstuku ilə o, qəribə adama bənzəyirdi. İclas bitən kimi mənə yaxınlaşdı:

- Sən Azərbaycan türküsən?"

Təəccüblə üzünə baxdım:

- "K" hərfini tələffüz edərkən "c" kimi səslənir. Ağzını açan kimi bildim ki, orandasan.

Qarşımda oturdu və söhbətə başladıq. Daha doğrusu, söhbətə şeirlə başladı. Əvvəlcə Vaqifdən bir şeir oxudu:

Vaqif haqdan dilər lütfü kərəmlər,

Belə yerdə qalan, vallah, vərəmlər.

Yenə yada düşdü bizim sənəmlər,

Getməyin binası, hayıf ki, yoxdur!

Sonra Mirzə Ələkbər Sabirdən oxudu:

Suzi-binaleyi pərvanəni gör, ey bülbül,

Səhni-gülzardə ancaq sənin əfğanın var.

İki şeirlə, iki söhbətlə dostlaşdıq. O, həm də Güney Azərbaycan şairləri və ədəbiyyatı haqqında dərindən məlumatlı idi. Həm danışır, həm də suallarla məni sınayırdı.

Vəqfdə iki saata yaxın söhbət etdik. Vəqfə gələnlər özləri ilə yemək-içmək gətirirdilər. Əli abi peçenye gətirmışdi. Çayla yediyimiz hər peçenyedən sonra o, bir şeir oxuyurdu. Mən də bir-iki şeir oxuyanda o, diqqətlə qulaq asır, "bax, sən tam azərbaycanlısan" deyirdi.

Biz o iclası gecə yarısı tərk etdik. Harada qalır, nə edir kimi suallar verməmişdim. Belə insanlar mütləq hardasa mənə qayıdacaqdı. Həqiqətən də elə oldu. Məni sosial şəbəkədə tapdı. Hərdən mənə Azərbaycanla bağlı suallar verirdi. Yazılarımı oxuduqca öz fikirlərini bildirirdi. Bir gecə yata bilmədim, yazı yazırdım. Birdən ondan mesaj gəldi: "Xeyir ola! Bu saat oyaqsan? Yeri gəlmişkən, Cəfəroğlu məqaləni çox bəyəndim".

Səhər saat beşə qədər yazışdıq. O, "İnsan və müasirlik" adlı məqaləsini mənə göndərdi. Məqaləni oxuyanda onun həqiqətən də savadlı bir tədqiqatçı olduğunu öyrəndim.

Azərbaycandakı qırx dörd günlük müharibə zamanı o, davamlı mənə mesajlar yazırdı: "Bilməlisiniz ki, şərhlərinizi və xəbərlərinizi gözləyirik. Kölndə mitinq olacaqmı?"

Azərbaycan üçün mitinq olsa, mütləq gələcəyini deyirdi.

Bir gecə o, Köln şəhərinin mərkəzində keyfiyyətli yeməkləri olan bir restorandan mənə bir mesaj göndərdi: "Burada Azərbaycanı xatırladan yeməklər də var. Səhərə qədər musiqi dinləyə bilərik. Vaxtın olsa, gəl".

"Ay ustad, mən sizin qədər cəsarətli deyiləm, səhərə kimi canlı musiqi dinləməyə vaxtım da yoxdur və bu qədər səbir məndə haradadır?"

Gülüşlər göndərdi.

Pandemiya zamanı Almaniya Yazıçılar Birliyi daim onlayn oxu günləri təşkil edirdi. Bir ay əvvəl onlar peyvənd olunmuş insanları oxu gününə dəvət etdilər. Mən də kitabımdan bir fəsil oxuyacaqdım. Virus qorxusundan toplantıya az adam qatılmışdı. Növbə mənə çatanda kitabdan bir hekayəmi könülsüz oxumağa başladım. Bir az başımı qaldıranda zalın sonunda Əli abini gördüm. O, bu dəfə başına Füzulinin xəyali şəkillərində görünən rəngli papağından qoymuşdu. Onun köynəyi və qalstuku eyni idi. Mən onu orada görəndə sevindim və ona əl yellədim. Ön cərgədə oturanların hamısı dönüb ona baxdılar. O, oxuduğum müddətdə diqqətlə qulaq asırdı. Təəssüf ki, həkayəmi oxuyub qurtarandan sonra vaxtım olmadı. Ancaq beş dəqiqə söhbət edə bildik. Beləliklə, bu, bizim son görüşümüz olmuşdu.

Kölndə vaxtaşırı ədəbiyyat və şeir gecələri keçirilirdi. Yavuz abi də pambıq kimi saqqalına uyğun gələn çəhrayı eynək taxıb, türkü qoxuyan səsi ilə ayda bir dəfə şeir gecələri keçirirdi. Son şeir gecəsinə gedə bilmədim. Gecə yarısı Əli abidən bir mesaj gəldi: "Bu gecə Yavuzun ev sahibliyi etdiyi şeir gecəsi çox gözəl keçdi. Yücel Feyzioğlu da orada idi. Gəlsəniz, yaxşı olardı".

Deməli, onun gözləri həmişə məni axtarırdı. Bəlkə Vaqifdən, Sabirdən şeir oxumaq istəyirdi.

Bir aydır ki, ondan xəbər yox idi. Bir ara ağlıma gəldi, sosial şəbəkələrdə axtardım. Onun dünyasını dəyişdiyini biləndə ürəyim parçalandı. Bütün gecəni yata bilmədim və bu canlı, poetik, Azərbaycanı görmədən sevən qəribə insan haqqında düşündüm. Onunla uzun-uzadı söhbət etmədiyim, keçmişi ilə bağlı müsahibə almadığım üçün özümü qınadım.

İndi Kölndə qəbiristanlıqda uyuyan Əli abi, bəlkə də onun üçün Vaqifdən bir şeir oxumağımı gözləyir:

O zaman ki, aşnalığı tərk etdik,

Cüda düşdük, xeyli ciyər bərkitdik,

Aralıqdan könül quşun ürkütdük,

Bir-birilə qonuşmadıq ayrıldıq!..

525-ci qəzet 2022.- 18 yanvar.- S.13.