Din və məhəbbət - faciələrə aparan ziddiyyət

(Əvvəli ötən çərşənbə sayımızda)

Eloiza, özünü dərin kök salmış ehtirasın biabırçı qalıqlarından azad et. Yadda saxla ki, Allahdan başqa hansısa digər biri barədə ən kiçik düşüncə belə, zinakarlıqdır. Mən xaç altında deyil, məhəbbət altında itaətdə idim. Mənə yazığın gəlsin və özünü də azad et. Allahdan qorx, bununla öz zəifliklərindən azad ola bilərsən. Onu sev, bununla sən ləyaqətlərində irəliləyə bilərsən.

Dini cəmiyyətin başında qul olma və digər kraliçalar üzərində idarəetmə hüququna malik olanda, birinci növbədə özünü idarə etməyi öyrən. Ən azı, sən öz hisslərinin üsyanına görə utan. Dünyada əbəs yerə keçirdiyin həyatının bütün anlarına və həzzə görə tövbə et, onları məndən də tələb et.

Mən həqiqətən sənin müəllimin idim, lakin bu, təkcə günahı öyrətmək idi. Sən məni atan adlandırırsan. Əvvəllər bu titula mənim hansısa bir iddiam var idi. Nəyinsə qarşısını aldığıma görə buna layiq idim. Mən sənin qardaşın idim, lakin bu günaha bənzərlik idi və bu ehtiramı mənə gətirdi. Mən sənin ərin adlanıram, lakin bu, ictimai mərəkədən sonra oldu. Əgər sən məktubunda məni şərəfləndirir və öz ehtirasını tərifləyirsənsə, onları qarala, at kənara və yerlərinə qatil, əclaf və düşmən sözlərini qoy, çünki o, sənin şərəfinə qarşı qəsd düzəltdi, sənin sakitliyini pozdu və sənin günahsızlığına xəyanət etdi. Qeyri-adi mərhəmət aktı ilə sən xilas ola bilərsən.

Məhəbbət sözündən fərqli olaraq, dünya sözünü tələffüz etmək min dəfə asandır. Mən məhəbbət adlanan bu aldadıcı, dinsiz sözə nifrət edirəm. Mən o barədə daha düşünmürəm, lakin mənim sərgərdan ürəyim hələ də əbədi olaraq səni axtarır və səni itirməyimin ağrısı ilə doludur. Sənin ürəyini ələ keçirmək üçün son dünyəvi cəhdlərimi xatırla. Mən nəzərdə tutduqlarımı və səninlə olmağımı əzizləyirdim.

Elə adamlar vardır ki, onları Allah əzab verməklə xilas edir. Qoy, sənin dualarının bəhrəsi mənim xilasım olsun. Qoy, mən sənin göz yaşlarına və sənin müqəddəslik nümunənə borclu olum. Allah, mənim ürəyim Sənin yaratdığının məhəbbəti ilə doludur. Sənin əlin, bu lazım olanda, Səndən başqa, məndən bütün məhəbbətləri boşalda bilər. Eloizanı sevmək, əslində, onu tərk etməkdir. Mən bu qərara gəlmişəm, bu məktub mənim son səhvim olacaqdır. Əlvida. Əgər mən burada ölsəm, göstəriş verəcəyəm ki, mənim cəsədim Parakletdəki evə (Eloizanın olduğu yeri nəzərdə tutur - tərcüməçi) aparılsın. Sən məni bu vəziyyətdə görəcəksən, səndən heç də göz yaşları tələb etmirəm, çünki bu, artıq gec olacaqdır. Yaxşı olar ki, mənim üçün indi ağlayasan və məni yandıran odu söndürəsən. Mənim ölümüm sənə bəlağətlə deyəcəkdir ki, sən bir kişini sevəndə, həqiqətən, igid olmusan. Mən ümid edirəm ki, sənin iradən bu öləri həyatı başa çatdıranda qərara gələcəkdir ki, mənim yanımda dəfn olunasan. Sənin soyuq küllərin o vaxt heç nədən qorxmayacaqdır və mənim sərdabəm isə daha zəngin, həm də məşhur olacaqdır.

II məktub. Eloizadan Abelyara

Səndən aldığım məktubu səbirsizliklə oxudum; bütün bədbəxtliklərimə baxmayaraq, mən nəsə bir rahatlıq arqumentləri tapmağa heç də ümid etmirdim. Lakin sevgililər özlərinə işgəncə verəndə necə də səmimi olurlar. Niyə sən Eloizanın adını Abelyarınkından qabaqda qoyursan? Bu, yeganə bir addır ki, - ata və ər adı - səbirsiz gözlərim yalnız onu axtarır.

Bunları xoşbəxtliyimi viranəyə döndərən qəddar taledən əvvəl sən mənə ünvanlamamışdınmı? Mən görürəm ki, sənin ürəyin məni tərk etmişdir. Sən məni tərk etmək qəddarlığına maliksənmi? Bundan qorxu mənim ürəyimə xəncər soxur. Qəddar Abelyar! Sən mənim göz yaşlarımı dayandırmağa borclusan, ancaq əksinə, sən onları sel kimi axmağa məcbur edirsən.

Sənin ölümündən sonra mənim sənin külünə qayğı göstərməyimi və ona axırıncı borcumu verməyimi arzu edirsən. Heyif! Sən bunu mənə necə yaza bildin?

Mənim qəflətən ölməyimdən qorxu sənin əlindən qələmi salmayacaqmı? Mən güman edirəm ki, bütün bu işgəncələri mənə vermək istədiyini sən hiss etmirsənmi? Göylər mənə nə qədər sərt olsa da, o qədər laqeyd olmayacaqdır ki, mənə səndən bir an da olsun artıq yaşamağa icazə versin. Abelyarsız yaşamaq dözülməyən bir cəza olardı və mənim onunla birləşməyim mənasında ölüm ən müstəsna xoşbəxtlik olardı. Əgər Göylər mənim davam edən harayımı eşitsə, sənin ömrün xeyli uzanacaq və sən məni dəfn edəcəksən.

Ona görə də narahatlıq doğuran şeylər barədə bir daha mənə yazma. Çünki biz artıq kifayət dərəcədə səfil insanlarıq, bizim kədərlərimizin az da olsa çoxalmasına ehtiyacımız yoxdur. Bizim buradakı həyatımız əriməkdə olan, yavaş-yavaş gedən ölümdür, sən onu tələsdirəcəksənmi? Biz gələcək qorxu üçün də yeni səbəblər axtarmalıyıqmı? Seneka, öz hissləri ilə şərin gəlməsindən məsafə saxlamaq üçün səbəbdən necə qaçmaq və ölümdən əvvəl ağrını qəbul etmək üçün həyatın bütün sevinclərini necə itirməyin yollarını göstərirdi.

Sənə görə mən yaşamağı qərara almışam. Əgər sən məni tərk etmək istəyirsənsə, son ayrılmağımız barədə düşünəndə səfil günlərə ehtiyac duymayacağam. Mən bütün ölümcül zərbələri hiss edirəm.

Sən mənə özümü bütünlüklə Allaha həsr etməyimi arzulayırsan, mən bunu necə edə bilərəm ki, sən gecə və gündüz daim ağlıma sahib olan təhlükələrlə məni qorxudursan. Səni itirdikdən sonra mən nəyə ümid edə bilərəm? Mən çətinlik çəkmədən həyatın bütün məlahətlərindən imtina etdim, təkcə məhəbbətimi və sənin sağ-salamat olmağını eşitməyimi saxladım.

Mən özümü öyməyə cəsarət etmirəm ki, səni nə vaxtsa görmək ümidi ilə yaşayım. Bu, mənim bədbəxtliklərimdən ən böyüyüdür. Əgər sən məni öldürməyi arzu etmirsənsə, mənim yaralarım onda artıq digər başqa növlər üçün heç bir yer qoymamışdır.

Əziz Abelyar, mənim ümidsizliyimə yazığın gəlsin. Görən, belə səfil olan başqa biri varmı? Sən məni digər qadınlardan yuxarı qaldırdın, onlar sənin məhəbbətinə görə mənə paxıllıq edirdilər. Mən öz xoşbəxtliyimin zirvəsində şadlananda, yalnız daha dəhşətli qaydada yıxılmalıydım, heç bir şey mənim həzlərimlə müqayisə edilə bilməzdi və indi də mənim bədbəxtliyimə bərabər olan heç nə yoxdur. Mənim taleyim daim təhlükəli vəziyyətdə idi. O, məni ən böyük xoş münasibətlə yükləmişdi və həmin vaxt məni ən böyük qüssənin içərisinə atdı. Mənə ayrıca əzab verdi, mənim sevinc xatirələrimi tale, axını dayanmayan göz yaşları bulağında itirdi. Malik olduğun sevgi mənim ən sevincli hədiyyəm idi. Qısası, onun qəzəbi bütünlüklə uğur qazandı və mən indiki kədərlərimin, mənə valeh olmağının şirinliyinə mütənasib olan bir acı olduğunu hiss etdim.

Biz özümüzə, təqsirkar bir məhəbbətin sevincinə verəndə heç nə bizim həzlərimizə mane olmurdu, lakin tezliklə bizim ehtirasımıza yenidən qəsd edildi və o nikahdakı sığınacağa götürüldü. Və sənin cəzan necə də bir barbarlıq idi. Gör, qəddar əmimin bizim üzərimizdə necə bir hüququ var imiş? Biz hətta mehrab qarşısında bir-birimizə qovuşduq ki, bu, bizi düşmənlərimizin hiddətindən qorusun. Əvəzində bizi ayırdılar. Sən mühazirələr oxumaqla məşğul olanda, mən sənə qulaq asıb, monastıra getdim. Burada da bütün günümü sənin barəndə fikirləşməkdə keçirdim. Bu birgə cəza bizi haqlayanda və sən barbar adamın bütöv qisasının obyektinə çevriləndə daha az təqsirkar idin. Mən bədbəxtəm, səni məhv etdim və sənin bütün bədbəxtliklərinin səbəbi oldum. Bizim cins tərəfindən hissi oyadılan böyük adam üçün bu, necə təhlükəlidir! Bizim bütün lətafətlərimizin əksinə, o, elə bil ki, körpəliyindən həssas ürəyindən yaralanmağa borclu imiş.

Mən uzun müddət bəzi şeylərə yaxın idim və belə qənaətə gəldim ki, ölüm gözəllikdən daha az təhlükəlidir. Bu, azadlığın gəmi qəzasıdır, məhvedici tələdir, ondan azad olmaq da qeyri-mümkündür. Bu, ilk kişini göylərin onu yerləşdirdiyi şərəfli mövqedən başı aşağı yuvarlayan qadın idi. Bu qadın onun xoşbəxtliyində iştirak etmək üçün yarandığı halda, onun məhvinin yeganə səbəbi oldu. Samsonun (Bibliyadakı həmin yəhudi qəhrəmanı filistimli qadın Dəliləyə sevgisinə görə məhv olmuşdu - tərcüməçi) şərəfi, onun ürəyi əgər Dəlilənin məlahətləri ilə sınağa çəkilməsəydi, necə də parlaq idi. Qadın onu filistimlilərin silahlarına qarşı silahsız etməklə, düşmənlərinə satdı. Qadının tərk-silah etdiyi bu adam orduların qalibi idi, lakin düşmənlərinin məkr körfəzcikləri onun könülünə soxuldu. Qadınlarla yaxınlıqdan şadlanmağı bacaran Solomon (İsrailin b.e.ə. X əsrdəki məşhur çarı, Yerusəlimdə dini ibadət üçün olan tarixi məbəd Solomon məbədi adını daşıyırdı, həm də yüzlərlə arvada və kənizlərə malik idi və onların dininə sitayiş etməyə başladı - tərcüməçi) Allahı sevindirməyi tərk etdi. O, özünün tikdirdiyi mehrablar qarşısında səcdə qılmağını atdı, bütlərə ətirli buxur yandırdı.

Eyni şeytan ruhu Eloizanı da Abelyarı məhv etmək üçün alətə çevirdi. Ancaq mən sənin bədbəxtliklərinin heç də könüllü olaraq səbəbi olmadım. Mən səni satmadım. Lakin mənim dəyişilməyən qalmağım və məhəbbətim səni məhv etdi. Əgər mən səni daim sevməklə cinayət işlətmişəmsə, mən buna görə tövbə edə bilmərəm. Mən sənin sevginə tezliklə əmin olduqda qorxumu azaltdım. Öz nəhayətsiz ehtiramıma səni inandırmaqdan başqa, mənim heç bir niyyətim yox idi. Özümü bütünlüklə məhəbbətimə qurban verdim. Əgər məni dayandırmağa qadir olan hansısa bir xəbərdarlıq olsaydı, bu, heç şübhəsiz, mənim məhəbbətim olardı.

Mənim hələ də sevinclə yada saldığım həmin həzlərin xatirəsini göz yaşlarım yuya bilsəydi, necə də xoşbəxt olardım. Ən azı, səni məhkum etməyə cəhd etsəm də, mən Allahın acığını soyuda bilmərəm.

Cinayəti söndürmək üçün cəzanı çəkmək kifayət deyildir. Biz gördüyümüz çox sayda adam öz səhvlərini etiraf etmişdir. Sonra isə yeni həzlər onları öz təsiri altına almışdır. Ürəyin tövbə etməsi dilin etiraflarını müşayiət etməyə borcludur, ancaq bu, çox nadir hallarda baş verir. Səni sevməklə çoxlu həzlər aldımsa, hiss edirəm ki, mən özümün əksinə tövbə edə bilmərəm. Sakit gecələrimdə mənim ürəyim ən böyük qayğıları dayandıran bir yuxuya dalmalı olduğu halda, mən öz ürəyimin illüziyalarından uzaqlaşa bilmirəm. Mən xəyal edirəm ki, hələ də əziz Abelyarımlayam. Mən onu görür, onunla danışır, onun cavablarını dinləyirəm. Mən sənin düşmənlərinə qarşı çıxıram, yazıq gələn şəkildə ağlayıram və bəzi anlarda, göz yaşları içərisində də oyanıram. Hətta müqəddəs yerlərdə, mehrab qarşısında da bizim məhəbbətimizi daşıyıram, şirnikləndirici həzlərə malik olduğumuza ağı deyirəm, onları itirdiklərimə görə ah çəkirəm. Mən ilk dəfə sənin öz ehtirasını bəyan etdiyin və ölənə qədər məni sevəcəyinə and içdiyin vaxtı və yeri xatırlayıram (çünki sevgililər heç nəyi unutmurlar). Sənin sözlərin, andların mənim ürəyimdə dərin şəkildə nəqş edilmişdir. Sənin adın hətta mənim dodaqlarımdadır. Sənin bədəninin cəzası könlünün məhvedici yaralarını sağaldır. Düşmən qisas aldı, müdrik həkim sənin həyatını xilas etmək üçün xeyli ağrı tətbiq etdi. Mən min dəfə səndən də yazıq vəziyyətdəyəm, çünki mübarizə aparmaq üçün min ehtirasa malikəm. Özümü müdafiə etməkdə isə böyük çətinliklərim var.

Mənim ehtiraslarım üsyandadır. Mən başqalarına başçılıq edirəm, lakin özümü idarə edə bilmirəm. Adamlar məni tərifə layiq qaydada mühakimə edirlər, lakin Allahın qarşısında təqsirim vardır. Onun hər şeyi görən gözlərindən heç nə gizli qalmır və onun gözləri hər şeyi yarıb keçməklə görür, ürəyin bütün sirlərindən agah olur. Mənim ürəyim insan məhəbbəti ilə doludur, rahibələri isə öyrədirəm ki, yalnız Allahı sevsinlər.

İki şeyi ayırmağa cəhd etmək əbəsdir, mömin olmayanlar təqsirkar olmalıdır və kim ki, ləyaqətə yaxınlaşmağa gecikirsə, onlar həmin ləyaqətdən təcrid olunurlar. Mənim düşüncəmin qarışıqlığında Allahı provokasiya etməkdən daha çox o adamı təhqir etməkdən qorxuram və Ona (Allaha - tərcüməçi) xoş olmaqdan daha çox sənə xoş olmaq istəyirəm. Mənə xoş gələn hər şeydən özümə xətər toxundururam. Mən özümü diri-diri basdırıram. Özümü göz yaşları ilə, kədərlərlə qidalandırıram. Mənim saxta möminliyim başqaları kimi, səni də uzun müddət aldatdı. Sən özünü inandırırdın ki, mən bütünlüklə öz borcuma həsr olunmuşam, ancaq mənim məhəbbətdən başqa bir işim yox idi.

(Ardı var)

Telman ORUCOV

525-ci qəzet.- 2023.- 5 aprel.- S.14.