Din və məhəbbət - faciələrə aparan ziddiyyət

(Əvvəli ötən çərşənbə sayımızda)

Mən oyanır, Abelyarı görmək üçün gözlərimi açıram, qollarımı uzadıram ki, onu qucaqlayım, ancaq o, burada yoxdur. Mən qışqırıram, lakin o, məni eşitmir. Abelyar, bəs sən Eloizanı yuxuda görürsənmi? O, sənə necə yaxınlaşır? Bağışla məni, Abelyar, səhv edən məşuqəni bağışla. Sən, Abelyar öz kursunu bitirməklə xoşbəxt olacaqsan, sənin arzuların və ambisiyaların öz xilası üçün heç bir maneəyə malik olmayacaqdır. Lakin Eloiza ağlamalıdır, o, bütün göz yaşlarının hətta özünün də xilası üçün faydalı olmasına əmin olmadığından həmişə şikayətlənməlidir.

Mən inanmağa başlayıram ki, sənə yazanda olduqca çox ləzzət alıram. Mən bu məktubu yandırmağa borcluyam. Bu, onu göstərir ki, mən hələ də sənə dərin ehtiras hiss edirəm, baxmayaraq ki, başlanğıcda sən məni əks olana inandırmağa cəhd edirdin. Mən mərhəmət və ehtiras dalğalarını hiss edirəm və dönürəm ki, hər ikisinə tabe olum. Abelyar, məni gətirib çıxardığın şəraitdə mənə yazığın gəlsin, mənim son günlərimi müəyyən ölçüdə sakitləşdirməyə çalış, necə ki, mənim ilkin dövrdəki həyatım asan olmamaqla yanaşı, həm də narahat idi.

II məktub. Abelyardan Eloizaya

Eloiza, daha mənə məktub yazma. Biz dünyadan ayrılmışıq ki, özümüzü mənən təmizləyək, təmizə çıxaraq. Xristian mənəviyyatına birbaşa zidd olan hərəkət etməklə biz, İisus Xrist üçün iyrənc adama çevrilmişik. Gəl, bir daha özümüzü keçmiş həzlərimizlə aldatmayaq, biz ancaq öz həyatımızı narahat etdik və tənhalığın şirinliyini pozduq. Qoy biz öz səbirliliyimizdən yaxşı istifadə edək və cəzamızın ciddiliyi arasında artıq öz cinayətlərimizi xatırlamayaq. Allah bizim subyektimiz olduğu halda, heç vaxt özümüzü elə böyük yüksəkliyə qaldıra bilmərik. Qoy biz onun yaratdıqlarından və ya özümüzdən asılı olmayaraq, Allahın şərəfi naminə hərəkət edək, bizim digər arzularımıza və ya digərlərinin rəyinə heç bir əhəmiyyət verməyək. Mən səni dua etməyə, meditasiyaya, zəhmətlə məşğul olmağa və dinməz dayanmaq barədə içdiyin andları yerinə yetirməyə istiqamətləndirəcəyəm. Və mən özüm də dua edəcək və dinməz qalacağam.

Eloiza, sənin ürəyin hələ də söndürə bilmədiyin məhvedici alovla yanır və mənimki də narahatlıq və qaydasızlıq ilə doludur. Mən axırıncı dəfə sənə öz ürəyimi açdım, həmçinin sənin kədərinə hissiyyatlı olaraq qalıram və uzun müddət onlara şərik olacağam. Sənin məktubların məni çox kədərləndirdi. Mən ah çəkir və ağlayıram. Bədbəxt Eloiza, bu, Abelyar üçün səfil bir şəraitdir. Mən bizim bədbəxtliklərimizi, qəzavü-qədərin günahlarımızı cəzalandırmaq üçün gizli layihəsi hesab edirəm və Fulberə yalnız ilahi intiqamın aləti kimi baxıram.

Ancaq Eloiza, sən məni titrəməyə sövq etdin, məktubların mənə bəyan edir ki, sən insan sevgisinə qul olmusan və həm də, əgər sən ona qalib gələ bilməsən, sən xilas ola bilməyəcəksən. Sonda sən bu məhkəmədə mənim hansı rolu oynamağımı nəzərdə tutursan? Qoy biz öz qərarlarımızda daha möhkəm olaq. Qoy biz özümüzü bütöv ürəyimizlə Allaha həsr edək.

Mən bilirəm ki, başlanğıcda hər şey çətindir, lakin böyük hərəkəti cəsarətlə başlamaq şərəfdir. Biz bu hesabdan bütün maneələri igidliklə keçməliyik. Heç kəs Allahın boyunduruğunu layiqincə daşımağa heç də uzun müddət davam gətirə bilməz. Sənin canını sarıyan həmin biabırçı zəncirləri qırmağa cəhd et, özünü təzə zəncirlə bağla ki, mərhəmətin köməyi ilə sən xoşbəxt ola biləsən. Əgər sənin birinci cəhdlərin zəifliyini göstərsə, ümidsizliyə qapılma, buna görə sən qorxaq ola bilərsən. Dəhşətli düşmənə qalib gəlmək, həm də qəzəb alovunu söndürmək üçün mübarizə apar.

Sən öz arzularına qarşı döyüşməlisən ki, pozulan təbiətinin ağırlığının təzyiqi altına düşməyəsən. Həyatımız azmağın təsirinə məruz qalanda biz bir böyük müqəddəs adamın "İnsan həyatı uzun şəkildəki azmaqdır" - dediyini etdik. Heç vaxt yatmayan şeytan bizi təəccübləndirmək üçün daim ətrafımızda, özü də bəzi mühafizə olunmayan tərəfimizdə dolaşır və könlümüzü məhv etmək üçün ona daxil olur. Şirniklənməyə məruz qaldıqda biz qorxuruq, bu vaxt digər başqası bizə hücum çəkir. Biz əbəs qaydada özümüzü tərifləyirik ki, uçmaqla şirniklənməyə qalib gələcəyik. Əgər biz səbirli və itaətkar olmadan birləşsək, biz özümüzə heç bir səbəb olmadan əzab verəcəyik.

Eloiza, dəyişilən olma və Allaha inanc gətir, yoxsa sən yeni şirniklənmələrə düşə bilərsən. Onlar gələndə, lap başlanma anında onları boğ, qoyma sənin ürəyində kök salsın. Qədim insan deyirdi: "Xəstəliyə qarşı dərmanları qəbul elə". Azmağın özü də dərəcələrə malikdir, onlar əvvəlcə sadəcə düşüncələrdir və heç də təhlükə kimi meydana çıxmır. Təxəyyül onları heç bir qorxu olmadan qəbul edir, həzz yüksəlir. Onda biz dayanır və axırda ona tabe oluruq.

Eloiza, indi sənin müqəddəs olanların addımları ilə addımlamağın barədə mənim sözlərimlə razılaşırsanmı? Sözlərim peşmançılıq üçün sənə xoş gəldimi? Mən öz dualarımda sənə zəmanət verməyi heç vaxt dayandırmayacağam və Allahdan xahiş edəcəyəm ki, sənin bir müqəddəs kimi ölməyin barədəki istəyinə köməklik göstərsin. Sən dünya ilə xudahafizləşmisən və sənin ora götürülməyindən ötəri hansı şey layiq olacaqdır? Gözlərini daim Ona tərəf qaldır, sənin qalan günlərin Ona həsr olunacaqdır. Saray peyğəmbəri demişdir: "Allah, məni öz zərurətlərimdən qoru". Bədbəxt olanlardan çoxu nə vəziyyətdə olduğunu bilmir. Öz səfilliklərini bilənlər daha artıq bədbəxtdirlər və həm də onlar öz dövrünün pozğunluğuna nifrət edə bilmirlər. Özlərini Yerə aid olan meyllərə bağlayanlar necə də səfehdirlər! Onlar bir gün aldadılmayan olacaqlar. Belə saxta şeyləri sevməyə görə onlar özlərini çox gec məzəmmət etdiklərindən hali olacaqlar. Əsl mömin adamlar belə səhv etmirlər, onlar belə hiss həzlərindən azaddırlar və öz arzularını Göylərə ünvanlayırlar.

Eloiza, sən ləngimədən hərəkət et, sənin öz xilasın üçün işləməkdən ötəri kifayət qədər vaxtın vardır. Xristi sev və Onun naminə özündən zəhlən getsin. O, sənin ürəyinə malik olacaqdır, sənin ahlarının və göz yaşlarının yeganə səbəbi olacaqdır. Ondan başqa, heç nədə rahatlıq axtarma. Əgər sən özünü məndən azad edə bilməsən, mənimlə birgə yıxılacaqsan. Ancaq sən məni tərk et və Ondan yapış. Əgər sən Allahı məcbur etsən ki, səni tərk etsin, hökmən narahatlığa düşəcəksən. Lakin ona sədaqətli olsan, sən sevinc tapacaqsan. Maqdalina ağlayırdı ki, İisus onu tərk etmişdir, ancaq Marta dedi: "Bax, Allah səni çağırır". Öz borcunu yerinə yetirmək üçün çalışqan ol, mərhəmətin çağırışına sədaqətlə tabe ol və İisus səninlə olacaqdır.

Allah bizim xilasımızı ürəkdən istəyir. Köhnə vəsiyyətdə O, qanun cədvəllərini yazmışdır, bununla O, bizdən tələb edir ki, Onun iradəsindən sonra biz öz axtarışımızda yolumuzu azmayaq. Bizim zəifliyimizi və bacarıqsızlığımızı bildiyindən, O, öz iradəsini yerinə yetirməkdə bizə mərhəmət göstərir.

Peyğəmbər demişdir: "Öz müqəddəslərinin ölümü Allahın nəzərində çox qiymətlidir". Onu açmaq çətindir ki, niyə onların ölümü günahkarlarınkından belə qəbul edilən olacaqdır. Peyğəmbər bu barədə üç şərt söyləmişdir: birincisi, onlar Allahın iradəsinə sığınmışlar; ikincisi, onların yaxşı işlərinin davam etməsidir və axırıncı, onlar Şeytan üzərində zəfər çalmışlar.

Özünü Allahın iradəsinə itaətə adət etmiş müqəddəs adam müqavimət göstərmədən ölümə tabe olur. O, Hakimin onu mükafatlandırmasını sevinclə gözləyir. O, bu səfil öləri həyatla xudahafizləşməkdən qorxmur, çünki ölməz bir xoşbəxtliyə başlayacaqdır.

Müqəddəslər həmişə günahkarlarla müqayisədə belə üstünlüyə malikdir və öz Yaradanları ilə (Tanrı ilə - tərcüməçi) könüllərinin birləşməsi onlar üçün iltifatdır.

Eloiza, mən ümid edirəm ki, sən keçmiş həyatının qaydasızlıqlarına görə peşman olduqdan sonra "möminlərin ölümü ilə öləcəksən". Eşit, Xilaskar nə demişdir: "Mənim uşağım, özündən imtina et, öz Xaçını götür və mənim arxamca gəl". Eloiza, sən şübhə edirsənmi? Sənin belə zəif olan könlün sevinmirmi? Onun mərhəmətindən xoşun gəlmədiyinə görə, O, səni məzəmmət edəcəkdir. Sənə əzabları nümayiş etdirəcəkdir. Eloiza, günahkarlar üçün cəza hazırlanmışdır. Mən həmin qorxulu əzabların təsvirini sənə bildirməyə cəsarət etmirəm, həmin əzablar təsvir olunan hərəkətlərin nəticəsi olur. Onlar özlərini mənim təxəyyülümə təqdim edəndə mən dəhşətə gəlirəm. Yer üzərində gördüklərimiz od ancaq onların yandırdıqları odun kölgəsidir. Mənim Allahım, biz Səni incitməyə cəsarət edərikmi?

Eloiza, məni tərk et, həm də həmişəlik öz ürəyindən də - bu, sənə verə biləcəyim ən yaxşı məsləhətdir. Nəhayət, sənin həyatın Xristə xoş gələn olsa, ölüm sənin üçün arzulanan bir şey olacaqdır. Sənin ruhun bədənini sevinclə tərk edəcəkdir və onun uçuşu birbaşa göylərə istiqamət götürəcəkdir. Onda sən öz Xilaskarının qarşısına əminlik qaydasında çıxacaqsan. Eloiza, əlvida, bu, sənin əziz Abelyarının sonuncu məsləhətidir. Axırıncı dəfə qoy İncilin idarəetməsinə əməl etməyə səni inandırım. Göylər sənə bir vaxt mənim məhəbbətimlə hissiyyatlı olan bir ürək bəxş etmişdi, indi isə o, mənim ciddi-cəhdimlə istiqamətlənməyə tabe olacaqdır. Səni sevən Abelyarın ideyası, ola bilər ki, daim sənin ağlında olacaqdır, indi onu, səhvindən peşman olan bir Abelyarın təsviri ilə dəyiş və sən öz xilasın üçün çoxlu göz yaşları axıda bilərsən, necə ki, sən bunu bizim bədbəxtliklərimiz üçün etmişdin.

Keşiş atanın xəyanəti oğlunu məhvə aparır

İngilis yazıçısı Etel Lilian Voyniçin XIX əsrin sonlarında yazdığı "Ovod" romanı qısa müddətdə məşhurlaşmış, rus yazıçısı F.M.Dostoyevskinin xristian dinini təbliğ edən əsərlərinə kəskin bir cavab kimi meydana çıxmışdı. Dostoyevski insanların xoşbəxtliyini xristian dininin zəfərində görürdü, Voyniç isə xristian kilsəsinin xalqa deyil, hakimiyyət dairələrinə qulluq göstərməkdə, zülmə qarşı mübarizə qüvvələrini sarsıtmağa cəhd etməkdə ittiham edirdi. Əsərin qəhrəmanı Artur - Ovod italyanların Avstriya ağalığına qarşı mübarizəsinə qoşulmaqla yanaşı, kilsəni, din xadimlərini addımbaşı ifşa edir. Axı o, özü də keşişlərin xəyanətindən ağır əzablar çəkmişdi. Keşiş olan bioloji atasının və onun silahdaşının xəyanəti nəticəsində həbs olunmuş, sıralarında mübarizə apardığı gizli təşkilata ağır zərbə dəymiş, buna öz səhvinin səbəb olduğunu anladıqda, özünü intihar edən kimi qələmə verərək, gizli surətdə İtaliyadan Cənubi Amerikaya qaçmışdı. Burada o, Dante cəhənnəminin doqquz dövrəsindən keçmiş, günlərlə ac qalmış, şəkər qamışı plantasiyalarında qul kimi işləmişdi.

Romanın "Ovod" adını müəllif böyük yunan filosofu Sokratın tarixçəsindən götürmüşdü. Afina hakimiyyətinin üzvləri, onların qüsurlarına qarşı çıxış etdiyinə görə onun ölüm cəzasına məhkum olmasına nail olmuşdular. Məhkəmədə müdafiə qaydasında çıxış edən Sokrat özünü Ovoda - mozalana bənzətmişdi. Mozalan tənbəl, yavaş tərpənən atı öz sancmaları ilə cana doydurur, onu sürətlə hərəkət etməyə məcbur edir. Sokrat da afinalılarla belə davranırdı. Romanın qəhrəmanı da yunan filosofu kimi öz əqidəsinə sədaqəti ilə fərqlənir. İngilis Artur Berton ovod-mozalan kimi italyanların yadellilərin ağalığına dözən əksər hissəsini Avstriya işğalçıları ilə mübarizəyə səsləyir.

Artur çox gənc yaşlarından inqilabi qrupa qoşulur və oradakı iştirakını universitetdəki sevimli müəllimi kimi Montanelliyə danışır. Keşiş öz doğma oğlu olan Arturu (onu ərdə olan ingilis xanımı sevişdiyi italyan keşişi ilə intim yaxınlıqdan doğmuşdu - məqalə müəllifi) təhlükədən uzaqlaşdırmaq məqsədilə kilsədə tövbə etməsini məsləhət görür və Artur onun kolleqasına öz qısqanclığı barədə etirafını söylədikdə, təşkilatın rəhbəri Covanni Bollanın adını çəkir. Axı onların hər ikisi mübarizə qrupunun üzvü olan gözəl Cemmaya vurulmuşdu. Çox keçməmiş həm Artur, həm də Bolla həbs edilir. Həbsdən azad olan Artura keşişlə söhbətdə təşkilatı satdığı və ona görə də həbs olunduqları aydın olur. Həm də bu vaxt o, Montanellinin oğlu olduğunu öyrənir (Britonların V-VI əsrlərdə yarıməfsanəvi kralı olmuş Arturun adı da yəqin ki, uşağa bu biabırçılığı ört-basdır etmək üçün qoyulubmuş - məqalə müəllifi).

(Ardı var)

Telman ORUCOV

525-ci qəzet.- 2023.- 26 aprel.- S.14.