Böyük Qayıdışa yeni təkan verəcək tarixi hadisə

"Laçın-Xankəndi yolunun başlanğıcında nəzarət-buraxılış məntəqəmizin qurulması Azərbaycan tarixində əlamətdar hadisə kimi qalacaq"

Aprelin 22-də Ermənistanın birtərəfli qaydada Azərbaycan ilə sərhəddə Laçın-Xankəndi yolunun girişində nəzarət buraxılış məntəqəsi qurmasına adekvat olaraq aprelin 23-ü saat 12:00-da Azərbaycan Respublikası Dövlət Sərhəd Xidmətinin bölmələri tərəfindən ölkəmizin suveren ərazilərində, Ermənistan ilə sərhəddə, Laçın-Xankəndi yolunun başlanğıcında sərhəd-buraxılış məntəqəsi qurulub. Bu addım 2020-ci il 10 noyabr tarixli üçtərəfli Bəyanata zidd olaraq Ermənistandan Azərbaycan ərazisindəki qeyri-qanuni erməni silahlı dəstələri üçün canlı qüvvə, silah-sursat, mina, eləcə də digər hərbi təyinatlı vasitələrin daşınmasının qarşısının alınması məqsədilə atılıb. Yeni yaradılan məntəqədə Azərbaycan bayrağının ucaldılması mərasimi olub və sərhəd-buraxılış məntəqəsindən Prezident, Silahlı Qüvvələrin Müzəffər Ali Baş Komandanı İlham Əliyevə məruzə edilib. "Möhtərəm Prezident, cənab Müzəffər Ali Baş Komandan, məruzə edirəm ki, Sizin tapşırığınıza əsasən, Azərbaycan-Ermənistan dövlət sərhədində, Həkəri çayının üzərindəki körpünün üstündə fəxarət rəmzimiz olan 3 rəngli dövlət bayrağımız dalğalanmaqdadır. Bununla da Vətən sərhədlərinin bütövlüyü təmin olunmuşdur. Yaşasın Azərbaycan, yaşasın Ali Baş Komandan! Qarabağ Azərbaycandır!" - məruzədə bu cümlələr yer alıb.

Ehtiyatda olan polkovnik Şair Ramaldanov deyir ki, DSX bölmələri tərəfindən ölkəmizin suveren ərazilərində, Ermənistan ilə sərhəddə, Laçın-Xankəndi yolunun başlanğıcında sərhəd-buraxılış məntəqəmizin qurulması tarixi və strateji əhəmiyyətli qərardır, eyni zamanda, ölkəmizin suveren hüququdur: "Laçın yolu Ermənistandan Azərbaycana keçirilən yük və insanlar baxımından nəzarətsiz qalan ərazi idi. Xatırladım ki, 2020-ci ildə Vətən müharibəsi zamanı əsgər və zabitlərimiz Xudafərin körpüsünü azad etdilər. Düşünürəm ki, məhz Laçın dəhlizində Ermənistanla şərti sərhəd istiqamətində sərhəd postunun yaradılması İranla sərhəddəki Xudafərin qəsəbəsinin azad edilməsi kimi böyük nailiyyətdir. Azərbaycanda müvəqqəti yerləşən Rusiya sülhməramlı kontingenti tərəfindən Laçın dəhlizinə nəzarət etmək üçün müəyyən öhdəliklər götürülsə də, biz bunun əksinə, oradan hərbi yüklərin daşınmasına, arzuolunmaz şəxslərin sərhəddən keçməsinə, sülhməramlıların buna şərait yaratmasına şahid olduq. Bunun nəticəsində arzuedilməz şəxslər, müxtəlif ölkələrdən, Ermənistandan revanşist qüvvələrin rəhbərləri Azərbaycana keçirdilər. Həmçinin Azərbaycanın təbii sərvətləri talanır, ölkəmizin ərazilərinə silah-sursatlar gətirilir, erməni hərbçiləri Qarabağ iqtisadi zonasına gəlirdilər. Bəzi məlumatlara görə, hazırda Rusiya sülhməramlı kontingentinin yerləşdiyi Azərbaycan ərazilərində 10 min nəfərdən çox şəxsi heyəti olan hərbi qüvvə təşkil edilib".

Ş.Ramaldanov bilidirir ki, sözügedən yoldan sui-istifadənin nəticəsində Ermənistan tərəfindən bu qüvvələrin imkanları davamlı olaraq artırılırdı. Mina terroru və diversiyalar mütəmadi törədilirdi. Vətən müharibəsindəki Zəfərdən sonra 2021-ci ilin istehsalı olan yeni minaların Azərbaycan ərazisinə daşınmasına başlanılmışdı. Rusiya sülhməramlı qüvvələrin müvəqqəti yerləşdiyi ərazidə qanunsuz erməni silahlı birləşmələrinin yaratdıqları postların ətrafı minalanmışdı. Bir gün əvvəl Azərbaycan hərbi maşınının mina terroru nəticəsində partladılması və hərbçilərin xəsarət alması - bütün bunlar Laçın dəhlizinin nəzarətsiz olduğunu, Azərbaycan maraqlarına zidd olaraq ölkəmizə humanitar deyil, hərbi yüklərin gətirildiyini bir daha göstərmişdi: "Laçın yolunda Azərbaycan sərhəd-buraxılış məntəqəsinin yaradılması Azərbaycana gələn bütün yüklərin və şəxslərin, o cümlədən, ermənilərin keçməsini artıq nəzarət altında saxlayacaq. Düşünürəm ki, bütün proseslər, ilk növbədə, Rusiya sülhməramlı kontingenti ilə razılaşdırılmış şəkildə aparılacaq. Əsas odur ki, biz artıq gizli yollardan Azərbaycan ərazisinə hərbi təyinatlı yüklərin ötürülməsinin önünü kəsəcəyik. Bu proses Azərbaycanın suveren hüququdur. Burada Azərbaycan beynəlxalq tələblərə zidd olan heç bir addım atmayıb. Ali Baş Komandan İlham Əliyev də dəfələrlə Laçın yolunda nəzarət mexanizminin yaradılması haqqında fikrini bildirib. Ermənistanın 2020-ci il 10 noyabr tarixli üçtərəfli Bəyanatın müddəalarına zidd olaraq, sərhəd postunu yaratması Azərbaycanın adekvat addım atması üçün şərait yaratdı".

Cənubi Qafqaz Tədqiqatlar Mərkəzinin direktor müavini, politoloq Fuad Çıraqovun sözlərinə görə, 23 aprel 2023-cü il Azərbaycanın tarixində ən əlamətdar günlərdən biri olaraq qalacaq. Çünki həmin gündə Azərbaycan tərəfindən Ermənistan ilə sərhəddə, Laçın-Xankəndi yolunun başlanğıcında Dövlət Sərhəd Xidmətinin nəzarət-buraxılış məntəqəsinin qurulması gerçəkləşdi və bu, ölkəmizin əraziləri üzərində suverenliyinin növbəti təsdiqidir. Bununla yanaşı, Cənubi Qafqazda sülhün, sabitliyin, rifahın və əmin-amanlığın təməlinin qoyulması istiqamətində mühüm addımdır: "Laçın yolunda Azərbaycanın sərhəd-buraxılış məntəqəsinin qurulması Qarabağda yaşayan mülki ermənilərin hüquqları və təhlükəsizliyinin təmin edilməsi istiqamətində atılan mühüm addımdır. Son zamanlar xaricdə ölkəmizə qarşı aparılan çirkin təbliğatın əsas iddialarından biri odur ki, Azərbaycan Qarabağda yaşayan ermənilərin hüquq və təhlükəsizliyini təmin edə bilməz. Bu təbliğata uyan bəzi dövlətlərin rəsmiləri də yersiz olaraq öz çıxışlarında və bəyanatlarında Azərbaycanı Qarabağda yaşayan ermənilərin hüquq və təhlükəsizliyini təmin etməyə çağırırlar. Prezident İlham Əliyevin də qeyd etdiyi kimi, Qarabağda yaşayan erməni əhalisinin əksəriyyəti Azərbaycan vətəndaşlığını qəbul etməyə hazırdır, ancaq cinayətkar elementlər 30 il burada yaşayan insanları girov saxlamaqdadır. Ona görə də Qarabağda yaşayan ermənilərin təhlükəsizliyi və hüquqlarının təminatını Azərbaycandan tələb edən qüvvələr Laçın yolunda DSX postunun qoyulmasını bu baxımdan qiymətləndirməli və alqışlamalıdırlar. Belə ki, hər hansı bir yerdə insanların hüquq və təhlükəsizliyinin təmin edilməsindən bəhs edilərkən həmin ərazidə beynəlxalq hüquq normalarına uyğun olaraq konstitusiya quruluşunun və legitim dövlət orqanlarının normal fəaliyyətinin bərqərar olunması ilkin şərtlərdəndir. Bu məqsədlə həmin ərazi qeyri-qanuni cinayətkar elementlərdən və silahlı dəstələrdən təmizlənməli və hüququn aliliyi təmin edilməlidir. Cinayətkar elementlərin və silahlı dəstələrin əsirlərinə çevrilən Qarabağdakı ermənilərin bu gün hansısa formada özlərinin fikirlərini və iradələrini açıq şəkildə ifadə etdiyini düşünmək absurddur. Laçın-Xankəndi yolunun başlanğıcında sərhəd-buraxılış məntəqəsinin qurulması Qarabağı cinayətkar elementlərdən və qeyri-qanuni silahlı birləşmələrdən azad etməklə, buradakı erməni əhalisini uzun illərin girovluğundan azad edəcək. Eyni zamanda, onların həqiqi hüquq və təhlükəsizliyini təmin etməyə imkan verəcək".

Millət vəkili Mahir Abbaszadənin sözlərinə əsasən, Azərbaycan tərəfinin Laçın-Xankəndi yolunda qurduğu nəzarət-buraxılış məntəqəsi əslində bundan sonra bölgədə sülhün və təhlükəsizliyin təmin olunması nöqteyi-nəzərdən vacib bir məqamdır. Azərbaycan Vətən müharibəsində qələbə əldə etdikdən sonra imzalanmış 10 noyabr bəyannaməsinin müddəalarına uyğun olaraq Ermənistan Silahlı Qüvvələri Qarabağ ərazisindən çıxarılmalı və bu əraziyə rus sülhməramlı qüvvələri yerləşdirilməli idi: "Eyni zamanda Azərbaycan Qarabağda yaşayan ermənilərin Ermənistanla gediş-gəlişini asanlaşdırmaq məqsədilə Laçın rayonu ərazisindən keçməklə Ermənistana yeni yolun çəkilişini həyata keçirməli idi. Azərbaycan bu öhdəliyi tez bir zamanda yerinə yetirdi. Baxmayaraq ki, burada müddət 3 ilə qədər göstərilmişdi. Azərbaycan tərəfi təxminən ilyarıma bu öhdəliyi yerinə yetirdi və beləliklə, Qarabağda yaşayan ermənilərin Laçın yolundan keçərək Ermənistana gediş-gəlişi asanlaşdı. Amma sonrakı tarixlərdə biz görürdük ki, ermənilər Qarabağda yaşayan ermənilərin gediş-gəlişini asanlaşdırmaq məqsədilə yaradılan yoldan digər məqsədlərlə istifadə edirlər. Yəni Ermənistanda silahlı birləşmələrin və minaların bu yol vasitəsilə Qarabağa daşınması həyata keçirilir. Bütün bunlar isə rus sülhməramlı qüvvələrinin gözü qarşısında baş verir. Bəzən rus sülhməramlı qüvvələri bunlara himayədarlıq edir. Bütün bunlar bir daha göstərir ki, Laçın-Xankəndi yolundan humanitar məqsədlər üçün deyil, hərbi məqsədlər üçün istifadə edilir. Hərbi məqsədlər üçün istifadə edildikdə isə bu, heç bir beynəlxalq hüquq normalarına uyğun gəlmir".

M.Abbaszadə qeyd edib ki, Azərbaycan tərəfi hər dəfə bu məsələlərlə bağlı çıxış edirdi: "Biz bildirirdik ki, Qarabağdan Ermənistana keçən yolda, yəni Laçın-Xankəndi yolunda nəzarət-buraxılış məntəqəsinin qurulması bu prosesləri bir daha sürətləndirir. Ermənistan tərəfinin birtərəfli olaraq Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin Laçın rayonu ərazisində sərhəd müşahidə məntəqəsini qurması göstərir ki, Azərbaycan tərəfi də öz ərazisində bu sərhəd müşahidə məntəqəsini reallaşdırmalı idi. Digər bir tərəfdən isə ekofəalların Laçın-Xankəndi yolunda həyata keçirdiyi aksiyalarda da bizim tələbimiz ondan ibarət idi ki, həm Qarabağda mövcud olan Azərbaycan təbii sərvətlərinin Ermənistan tərəfindən qeyri-qanuni daşınaraq aparılmasının qarşısı kəsilsin, həm bölgəyə Azərbaycan ekofəalları buraxılsın, eyni zamanda Laçın-Xankəndi yolundan Azərbaycanın təbii sərvətlərinin daşınmasının qarşısı alınsın. Çünki Qarabağa gediş-gəliş, yük maşınlarının yoxlanılması göstərəcək ki, bölgədə davamlı sülh davam edir. Burada qeyri-qanuni birləşmələrə yardım etmək, silah daşımaq, minalar daşımaq, hərbi riski artırmaq və başqa qonşu dövlətlərin xüsusi xidmət orqanlarının tez-tez bu ərazilərə səfərlərinə son qoyacaq. Bütün bu amillər də bölgədə davamlı və təhlükəsiz sülhün təmin olunmasına köməklik göstərəcək. Bir sözlə, Azərbaycan 10 noyabr bəyannaməsinə sadiqdir və müddəalara da əməl edir".

Sevinc QARAYEVA

525-ci qəzet.- 2023.- 29 aprel.- S.23.