Sertifikasiya
- müəllimin fəaliyyətinin qiymətləndirildiyi
mühüm prosedur
Ötən
ildən etibarən dövlət ümumi təhsil müəssisələrində
işləyən təhsilverənlərin mərhələli
şəkildə sertifikatlaşdırılması prosesinə
başlanılıb. Sertifikatlaşdırılma prosesinin
keçirilməsində əsas məqsəd ümumtəhsil
müəssisələrində pedaqoji və idarəetmə fəaliyyəti
ilə məşğul olan, ali və orta ixtisas təhsilinə
malik təhsilverənlərin peşəkarlıq səviyyələrinin
yoxlanılmasıdır. Eyni zamanda, sertifikatlaşdırma
zamanı müəllimlərin peşə
yararlılıqlarını yoxlamaq, onların peşəkar
inkişafına nail olmaq və təlim ehtiyaclarını
öyrənməkdir.
Sertifikasiya
zamanı müəllim müstəqil qiymətləndirilmədən
keçirilir, onun biliyi, səriştəsi müəyyən
olunmuş qaydalar əsasında dəyərləndirilir və
konkret parametrlər əsasında aparılan qiymətləndirmə
nəticəsində onun pedaqoji yararlılığı
müəyyənləşdirilir. Sertifikasiya diaqnostik qiymətləndirməni
tamamlamalıdır. Bu baxımdan sertifikasiya müəllimin
bütün fəaliyyətini qiymətləndirən
mühüm prosedurdur. Yəni bu prosesə müəllimlərin
təkmilləşmədən keçmələri, dərslərinin
qiymətləndirilməsi, dərslərinin monitorinqi və
sair daxil ola bilər.
Sertifikatlaşdırma
iki mərhələdən - test və müsahibə mərhələsindən
ibarətdir. Test imtahanı mərhələsində namizədlərə
120 dəqiqə müddətində bloklar üzrə 60 sual təqdim
olunur. Bunlar təlim strategiyası və təlim metodikası
olmaq üzrə iki yerə ayrılır. Təlim
strategiyası üzrə: müasir təlim metodları və
üsulları, fəal-interaktiv təlim texnologiyaları,
interaktiv dərsin mərhələləri və ona verilən
tələblər, kurikulumun mahiyyəti və məzmunu,
innovativ pedaqoji fəaliyyətin xüsusiyyətləri
mövzularını əhatə edir. Təlim metodikası
üzrə isə, buraya fənnin tədris metodikası sahəsində
yeniliklər, pedaqoji prosesin təşkili prinsipləri, təlim
fəaliyyətinin planlaşdırılması, təlimin təşkilinə
verilən tələblər, bilik və bacarıqların qiymətləndirilməsi
metodları, qiymətləndirmənin növləri və məqsədləri
mövzuları daxildir. Hər bir düz cavab bir bal kimi müəyyən
edilir. Müəllimlər tərəfindən
cavablandırılmayan suallar sıfır bal kimi qeyd olunur.
İmtahanda 30 və daha artıq bal toplayanlar müsahibə mərhələsinə
buraxılır. Həmin mərhələdə müvafiq bal
toplayan namizədlər sertifikatlaşdırılır.
2023-cü
ildə 35 minə yaxın müəllim sertifikasiya
imtahanına cəlb ediləcək. Bu il sertifikasiya ötən
il prosesə cəlb edilməyən ibtidai sinif müəllimləri,
Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimləri
üçün keçirilir. İyunun 24-də müəllimlərin
sertifikatlaşdırılma prosesinin test imtahan mərhələsi
baş tutub.
Bu mərhələdə
ən yüksək nəticə, 60 bal toplayan pedaqoqlardan biri də
Bakı şəhəri 170 nömrəli tam orta məktəbin
Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimi Lalə
Şükürovadır. O, 2009-cu ildən Bakı şəhəri
Sabunçu rayonu 170 saylı tam orta məktəbdə "Azərbaycan
dili və ədəbiyyatı" müəllimi olaraq fəaliyyət
göstərir.
L.Şükürova
deyir ki, sertifikasiya imtahanı təhsilverənlərin
peşəkarlıq səviyyəsinin yoxlanılması istiqamətində
atılan mühüm addımdır. Burada əsas məsələ
müəllimlərin öz ixtisası üzrə minimal tələblərin
ödənilməsi üçün imtahandan keçməsidir:
"Sertifikasiya imtahanının keçirilməsi müəllimlər
üçün vacibdir, çünki biz hər zaman yeniliklərə
açıq olmalı və öz üzərimizdə daim
işləməliyik. Mən peşəsini sevən, sevdiyi
üçün də öz üzərində işləyən
bir müəlliməm. Öyrənməyi və öyrətməyi
çox sevirəm. Təhsilimizin inkişafı
üçün istedadlı, qabiliyyətli, qabaqcıl və
peşəkar müəllimlərə hər zaman ehtiyac var.
Müəllimlərin özlərini təkmilləşdirməsi
isə yalnız şəxsi inkişaf üçün yox, həmçinin
şagirdləri, böyük məfhum olaraq cəmiyyəti
inkişaf etdirməkdir. Hazırda müxtəlif təlimlərdə, özünüinkişaf tədbirlərində
iştirak edərək, hər zaman şagirdlərim
üçün peşəkar müəllim olmağa
çalışıram. Ümumiyyətlə, müəllim
olmaq üçün müəyyən keyfiyyətlər var
ki, onlara sahib olmaq lazımdır. Müəllim prinsipli və
şüurlu hərəkət etməli, bütün
şagirdləri bərabərhüquqlu görməli və
onlarla eyni davranmalı, inkişafda olan müasir texnologiyalardan
istifadə etməyi bacarmalıdır. Pedaqoji prosesin
iştirakçısı olmaq çox vacib, məsuliyyətli
və şərəflidir. Gələcəyimiz olan şagirdlərin
milli adət-ənənələrimizə sadiq qalmağı,
keçmiş nəsillərdən qalmış miraslarımıza
sahib olmağı, torpağımızın,
xalqımızın qədim dövrdən indiyənədək
davam edən tarixini tam və dəqiq öyrənməkləri
çox vacibdir. Ölkəmizin zəngin keçmişi, əsrlərdən
bəri gələn tarixi ənənələri var. Əlbəttə
ki, şagirdlərimiz bu ənənələrə sadiq qalaraq,
tolerant, multikultural və müasir düşüncəli
olmalıdırlar. Bu zaman onlar hansı sahəni seçməklərindən
asılı olmayaraq əsl vətəndaş kimi
formalaşacaqlar. Müəllim cəmiyyətdə öz
nüfuzunu qorumalı, dünyanın sürətli inkişaf
etdiyi bir dövrdə daim axtarışda olmalı, öz
üzərində işləməli və yenilikçi
olmalıdır. Dərs dediyi sinifdə bütün şagirdləri
ələ almağı bacarmalı və keçilən
mövzuları şagirdlərinə dərindən mənimsətməlidir.
Ən başlıcası isə müasir dövrdə mənəviyyatımızı
qoruyub saxlamaq təhsilverənlərin ən öndə duran vəzifələrindən
biri olmalıdır".
L.Şükürovanın
dediyinə görə, sertifikasiya imtahanları başlayan
vaxtdan öz üzərində artıq o məsuliyyəti hiss
edib. Ona görə də təlim kursuna baş vurub: "Mən
burda çəkiniləcək bir aspekt görmürəm, bu
qərar məsuliyyətdən irəli gələn bir hissdir.
Son vaxtlar yeniliklər o qədər sürətlə baş
verir ki, ayaqlaşmaq üçün yardıma gərək
duyulur. Necə ki, müasir
kurikulumun prinsiplərinə uyğun olaraq müəllim
şagirdi istiqamətləndirir, eləcə də təlimçi
son yeniliklər haqqında bilgisini paylaşaraq müəllimə
bələdçilik edir. Sertifikasiya başlayandan
hazırlaşıram. Ona görə də
sertifikatlaşdırma imtahanları barədə eşidən
gündən öz üzərimdə daha çox işləməyə
başladım. Bu il kurikulum üzrə özüm təkrarladım,
ancaq Azərbaycan dili və ədəbiyyat fənnindən təlim
kursuna müraciət etdim. Əməyimin nəticəsini də
gördüm. Ciddi şəkildə
hazırlaşdığıma görə imtahanda yüksək
nəticə əldə edəcəyimə inanırdım.
Sadəcə, kurikulumdan yüksək məntiq tələb edən,
eyni zamanda çaşdırıcı suallar vardı. Son anda "təsdiq
et" düyməsinə basana qədər
düşünürdüm ki, o suallardan ən azı 5 səhvim
olar. Əsas odur ki, sonda 60 balı görə bildim və
çox sevindim. Düşünürəm ki, doğrudan
da tələsməməyin,
analiz edərək düşünməyin, məntiqlə
yazmağın rolu böyükdür. Hər bir əziyyət
çəkən müəllimə bu hissi yaşamağı
arzu edirəm. Ümid edirəm ki, sertifikasiya imtahanının
2 - ci mərhələsini də uğurla başa vuraram.
İmtahanın şəffaf şəkildə təşkil
olunmasına görə Elm və Təhsil Nazirliyinə, Azərbaycan
Respublikası Təhsil İnstitutuna, mənim üzərimdə
əməyi olan hər kəsə öz dərin minnətdarlığımı
bildirirəm".
O
qeyd edib ki, test mərhələsindən 60 bal toplamaq onda
arxayınlıq yaratmayıb: "Müsahibə mərhələsindən
də uğurla keçmək istəyirəm. Ona görə
də lazımi şəkildə hazırlaşıram.
Əziyyət çəkən, əmək sərf edən
insanın zəhməti yerdə qalmır. Birinci mərhələdə
uğur qazandım. İnanıram ki, müsahibə mərhələsindən
də maksimum bal toplayaram".
L.Şükürovanın
sözlərinə əsasən, dünyanın bir çox
inkişaf etmiş ölkələrində təkcə müəllimlərin
yox, bir çox peşə sahiblərinin peşəkarlıq
səviyyəsinin ölçülməsi məqsədilə
onların sertifikasıyası, attestasiyası keçirilir.
Artıq Azərbaycanda da dövlət ümumi təhsil məktəblərində
işləyən təhsilverənlərin mərhələli
şəkildə sertifikatlaşdırılması prosesinə
başlanılıb. Sertifikasiya müəllimlərin məsuliyyətini
artırır, yeni innovativ məsələləri dərindən
öyrənməsinə şərait yaradır. Bu baxımdan
müəllimlərin sertifikatlaşdırılması
çox vacibdir: "Müəllimlərin sertifikasiyadan
keçirilməsi olduqca vacib məsələlərdən
biridir. Fikrimcə, bu prosesi yeni
bir dövrün başlanğıcı hesab etmək olar. Təhsilverənlərin
dövrün tələblərinə cavab verməsi
üçün onların sertifikasiyasının keçirilməsi
mühüm məsələlərdən sayılır.
Müəllimlərin sertifikasiyasının keçirilməsi
müəllimlərə müəyyən imkanlar yaradacaq. Bu
da təhsilverənlər üçün olduqca vacibdir.
"Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı
üzrə Dövlət Strategiyası"nda da müəllimlərin
peşəkarlıq səviyyəsinin artırılması
istiqamətində mövcud olan maddələrdən biri də
təhsilverənlərin peşəkarlıq səviyyəsinin
daim yüksəldilməsini təmin edən yeni sistemin
yaradılmasıdır. Müəllimlərin
sertifikasiyasının keçirilməsi də məhz bu
sistemin bir hissəsidir. Sertifikasiya imtahanı müəllimlərin
peşəkarlıq səviyyəsini öyrənmək, məsuliyyətini
artırmaq üçün keçirilir. Biliyinə,
savadına, peşəkarlıq səviyyəsinə güvənən
ibtidai sinif müəllimləri sertifikatlaşdırma prosesindən
qorxmamalı, çəkinməməlidirlər. Ən önəmli
məqamlardan biri də odur ki, sertifikatlaşdırmanın nəticələri
müəllimlərin karyera inkişafında və əməyinin
stimullaşdırılmasında nəzərə
alınır".
Sevinc QARAYEVA
525-ci qəzet.- 2023.- 7 iyul. S. 14.