Böyük kişinin böyük oğlu

ƏLİƏKBƏR BƏY ƏLİMƏRDAN BƏY OĞLU TOPÇUBAŞI

Böyük millətlər özlərinin görkəmli insanlarının nəinki özünün, nəinki ailə üzvlərinin, hətta dost-tanışlarının da həyatını ən incəliyinədək öyrənərək soydaşlarına tanıdırlar. Təəssüf ki, bizim Azərbaycanda durum başqadır. İstənilən ən tanınmış şəxsiyyətimizi götürsək, onun yalnız özü haqqında bilgi əldə edəcəyik. "1920-ci ilədək ali məktəblərdə oxumuş azərbaycanlılar" çoxcildliyimizi hazırlayarkən məşhurlarımızın bir çoxunun ya anasının, ya həyat yoldaşının, ya da övladlarının hətta adını belə heç bir qaynaqdan tapa bilmədik. Təsadüfən adı öyrənmək mümkün olarsa da, şəxsin doğum-ölüm illəri, təhsili və fəaliyyəti barəsində məlumat almaq əlçatmaz arzuya dönür. Bu dediyimiz, nə yazıq ki, Azərbaycan Cümhuriyyətinin (1918-1920) istisnasız olaraq bütün qurucularına, o sıradan Əlimərdan bəy Topçubaşıya, onun ailə üzvlərinə də aiddir. Doğrudur, bu çox nəhəng şəxsiyyətə həsr olunmuş olduqca qiymətli monoqrafiyalar, hədsiz məqalələr ortaya qoyulub, ancaq onlarda yalnız Əlimərdan bəyin özü araşdırılıb, ailə üzvləri isə kölgədə qalıb. Məsələn, bu gün Azərbaycan oxucusunun Əlimərdan bəyin (1863-1934) yoldaşı Pəri xanım (1873-1947), övladları Əliəkbər bəy (1896-1977), Sara xanım (1899-1982), Rəşid bəy (1901-1926), Sevər xanım (1903-1977-dən sonra) və Ənvər bəy (1912-1977-dən sonra) haqqında nə qədər bilgisi var? Təəssüf ki, çox az. Bu yazı çağdaş Azərbaycan tarixində ən BÖYÜK KİŞİlərdən biri olan Əlimərdan bəyin sözün həqiqi və məcazi mənasındakı böyük oğlu Əliəkbər bəyin ömür yolunu xalqımıza tanıtmaq yolunda ilk ciddi təşəbbüsdür. Xatırladırıq ki, burada əksini tapmış bütün bilgilər yalnız sənədli qaynaqlara söykənir.

ÖZÜNÜN YAZDIĞI YARIMÇIQ TƏRCÜMEYİ-HALI

15 (27) sentyabr 1896-cı ildə Tiflisdə dünyaya gəlmiş Əliəkbər bəyin Moskva arxivindən üzə çıxardığımız tələbə şəxsi işində onun Bakıda öz əli ilə 26 iyun 1913-cü ildə yazdığı 5 səhifəlik geniş özkeçmişi (tərcümeyi-halı) saxlanılır. Ömrünün yalnız ilk 17 ilini əhatə edən bu sənədi qısaltmadan öz tərcüməmizdə oxuculara təqdim edirik:

"Mən 15 sentyabr 1896-cı ildə Bakı şəhərində doğulmuşam; elə həmin vaxt atam məhkəmə sistemində işini tərk edib andlı vəkillər təbəqəsinə daxil olaraq buraya Tiflis şəhərindən gəlmişdi. Tiflis şəhəri həm atamın, həm də bizim bəy nəslindən olan bütün Topçubaşovlar familiyasının vətəni idi. Hələ gürcü çarları zamanında əcdadlarımdan biri - ulu babam Əlimərdan bəy Tiflisin qala hissəsinin hakimi təyin edilmişdi və onun Gəncə (indiki Yelisavetpol) xanı, ulu babamın qohumu Cavad xan'la danışıqları zamanı gürcü hökumətinə göstərdiyi xidmətlərə görə gürcü çarı Georgi'dən "Topçubaşı" rütbəsi almışdı. Bu türk sözü hərfi tərcümədə "topçuların başçısı", indiki anlamla "topçular rəisi" deməkdir.

H.Z.Tağıyevin Aleksandra qız rus-türk məktəbinin açılışı günü (1901-ci il). Soldan. Orta cərgə: 1) Fərrux bəy Vəzirov – məktəbin Hamilər Şurasının üzvü, 2) A.Txorjevski – Bakı valiliyi və Dağıstan əyaləti xalq məktəblərinin müdiri, 3) Məryəm xanım Sulkeviç – məktəbin müəllimi, 4) Sona xanım Tağıyeva – məktəbin Hamilər Şurası sədrinin müavini, 5) Hacı Zeynalabdin Tağıyev – məktəbin qurucusu və Hamilər Şurasının sədri, 6) Hənifə xanım Məlikova – məktəbin müdiri, 7) Sara xanım Xuramoviç-Talışinskaya – məktəbin müəllimi, 8) Həsən bəy Məlikov-Zərdabi – məktəbin Hamilər Şurasının üzvü, 9) Pəri xanım Məlikova-Topçubaşova, 10) Əlimərdan bəy Topçubaşov – məktəbin Hamilər Şurasının üzvü, 11) Əliəkbər bəy Topçubaşov (atasının qucağında).

Rus hakimiyyətinin Qafqazda bərqərar olması ilə familiyamızın bir neçə üzvü dövlət qulluğuna, özü də, əsasən orduda qulluğa keçdi, çünki Qafqazdakı imtiyazlı siniflər üçün, özəlliklə müsəlmanlar arasında XIX yüzilin ikinci yarısınadək hərbi xidmət ən cəlbedici sayılırdı. Özəlliklə Zaqafqaziya bəylərinin oğulları Əlahəzrətin qarovulunda (konvoyunda) qulluğa can atırdılar. Bu qarovulun tərkibi hər dörd ildən bir yenidən yığılır, xidmətini başa vurmuş qarovulçu milis zabitliyinə keçirilirdi. Babam və əmim belə zabitlərdən idi; özü də, babam Əliəkbər bəy Varşava süvari alayında hərbi xidmətini davam etdirib. Ancaq istisnalar da olub, məsələn, ulu babam (ruscası: "dvoörodnıy deduşka" - M.M., Ə.T.) Mirzə Cəfər Topçubaşov ötən yüzilin 40-60-cı illərində S.Peterburq Universitetində fars dili professoru olub; müxtəlif fakültələr üzrə ən yaxşı əsərlərə görə mükafat vermək üçün orada ölümündən sonra sərmayə qoyub gedib. O, Gizli Müşavir çininədək yüksəlib, İmperator I Nikolay'ın özəl iltifatından yararlanıb və heç yana çıxmadan, demək olar ki, 40 il yaşadığı Peterburqda vəfat edib. Həmin Peterburq Universitetində hüquq fakültəsini atam Əlimərdan bəy bitirib. O, bu Bakı qəzetlərinin keçmiş redaktor-naşiridir: rus dilində "Kaspi" və "Bakinski Torqovo-Promışlennıy Listok" və türkcə "Həyat"; Bakı Şəhər Dumasının üzvüdür; həm ümumi, həm özəlliklə müsəlman işlərinin hamısında iştirak edib; 1906-cı ildə Bakı şəhərində Birinci Dövlət Dumasına üzvü seçilib, indi vəkildir.

Anası Pəri xanım kiçik qardaş Ənvərlə (1920-ci il).

Müsəlmanlar arasında indinin özündə də alitəhsilli adamlar azdırsa, ziyalı müsəlman qadınlar və analar onlardan da azdır. Ancaq üzvü olduğum ailə bu sarıdan xoşbəxtdir. Anam Pəri xanım təhsilli valideynlərin qızıdır, Tiflis Müq. Nina qadın məktəbində oxuyub və orada kursu bitirib. Elə bu məktəbdə anamın anası, Şimali Qafqazda, Elbrus altında yaşayan "balkar" adlı kiçik bir xalqdan çıxmış nənəm də (Hənifə xanım Abayeva-Məlikova (1856-1929) nəzərdə tutulur - M.M., Ə.T.) təhsil alıb. Nəhayət, ana tərəfdən babam, bütün Qafqazda publisist, müəllim və ictimai xadim kimi məhşur olan Həsən bəy Məlikov-Zərdabi müsəlmanlar arasında ali təhsilin pioneridir və deyəsən, altmışıncı illərdə Moskva Universitetinin təbiiyyat fakültəsini bitirmiş ilk müsəlmandır. O, vətənə dönərək türk dilində "Əkinçi" qəzetini nəşr etməyə, orada ölkə müsəlmanları arasında əkinçilik üzrə sağlam anlayışlar təbliğ etməyə başladı, eyni zamanda, Bakı edadi (real) məktəbində təbii tarixdən dərs dedi, ictimai səciyyəli bütün işlərdə, özəlliklə maarif sahəsində fəal iştirak etdi, Qafqaz mətbuat orqanlarında çıxış etdi və s.

Mən valideynlərimin və indi mərhum (1907-ci ildə) babamın (H.b.Zərdabi nəzərdə tutulur - M.M., Ə.T.) qayğısı ilə əhatə olunaraq böyümüş, tərbiyələnmiş və oxumuşam. Həm atam, həm də babam birlikdə başlıca olaraq "Kaspi" qəzetində çalışıblar; yuxarıda dediyim kimi, onu mənim atam nəşr və redaktə edib. Redaksiyanın özü və mətbəə bizim mənzilin olduğu binada yerləşirdi. Mən gündən-günə qəzetdə atamın yanında yığıcılarla, əməkdaşlarla üzləşirdim. Onlara öyrəşdim və tez-tez xidməti və redaksiya otaqlarına baş çəkməyə başladım. Mətbəənin yığıcıları və başqa işçiləri ilə tezliklə rusca danışmağa başladım. Mənə bunda o da kömək etdi ki, evimizdə doğma türk dili ilə yanaşı rus dilində də danışırdılar. Artıq 4-5 yaşım olanda rusca danışırdım; buna görə məni hər cür əzizləyən yığıcılara daha çox borcluyam. Onlardan mətbəədə tezliklə rus əlifbasının baş hərflərini öyrəndim. Öncə onların yardımı ilə, sonra isə müstəqil şəkildə mətbəəmizdə iri hərflərlə çap edilmiş nə vardısa hecalayıb oxumağa başladım. Özəlliklə teatr və sirk afişalarını, yaxud hər hansı müxtəlif ticarət-sənaye firmasının elanlarını həvəslə oxuyurdum. Mənim çox yaxşı hafizəm var və yaxşı xatırlayıram ki, 6 yaşım olanda bir tarix dərsliyindəki Rürik'dən başlayaraq bütün rus böyük knyazlarının və çarlarının portretlərinə baxmaqla adlarını deyirdim. Bir dəfə bu biliyimlə Peterburqdan gəlmiş bir artist xanımı heyran etdim və o, paytaxtdan mənə üstündə "balaca tarixçiyə" yazılmış yaxşı sehrli bir fanar göndərdi. İlk müəllimim anam oldu. Yığım otağındakı əyani dərslərdən sonra əlifbanı mənimsəmək və rusca sürətlə oxuyub-yazmaq çətin olmadı. Eyni zamanda atamın mənim üçün dəvət etdiyi molladan (böyük ehtimalla Əliəkbər bəy ona türk dilini öyrətmiş Əli bəy Hüseynzadəni nəzərdə tutub - M.M., Ə.T.) doğma türk dilini də öyrənirdim. Onun şəxsində türk dili dərsləri ilə bağlı bu və ya başqa tələblərini yerinə yetirməyə məni məcbur etmək hüququ olan kənar şəxsi ilk dəfə görürdüm. Bəzən, ola bilsin, mən mollanın sərt tələblərinə qarşı etiraz edərdim, ancaq davranış tərzini bəyənən valideynlərim həmişə onun tərəfini saxlayırdılar. Ata-anamın ilk oğlu olsam da və bütün istəklərim yerinə yetirilərək tam azad yaşasam da (mənə elə gəlirdi), müəllim-mollanın atamın şəxsində dəstəklənən tələbləri mənə onun gücünü hiss etdirirdi və istər-istəməz o tələblərə tabe olurdum. Bu da, şübhəsiz, həyatımda intizama tabe olmağın zəruriliyini öyrədən ilk məqam idi. O zamandan dərslərə və məktəbə girmək üçün hazırlaşmağa daha diqqətlə yanaşdım.

Sankt-Peterburq Arxeologiya-Numizmatika Cəmiyyətinin qurucuları (1848-ci il). Soldan. Oturanlar: Y.Y.Reyxel, Mirzə Cəfər Topçubaşov. Arxada: İ.A.Bartolemey, B.V.Köne, qraf A.S.Uvarov.

Valideynlərim məni Bakı Edadi (Real) Məktəbinə verməyi qərara aldılar. Onun binası bizə çox yaxın idi. Bundan başqa, bir zamanlar orada müəllim olmuş mərhum babamın (H.b.Zərdabi nəzərdə tutulur - M.M., Ə.T.) adı bu məktəb ilə bağlı idi. 9 yaşım olanda babam əlimdən tutaraq bu məktəbə apardı və imtahan verərək birinci sinfə qəbul olundum. Yoldaşlarımdan hədsiz kasıb müsəlman vaizinin oğlu D.Q. ilə dostlaşdım. Bu sinifdə başlanan dostluğumuz edadi məktəbdə kurs başa çatanadək davam etdi. Əlbəttə, dostluq etdiyim başqa yoldaşlarım da vardı.

Məktəbdəki məşğələlərə gəlincə, onların öhdəsindən asanlıqla gəlirdim. Mən hər şeydən öncə, dərslərə diqqətlə və həvəslə yanaşır, onları evdə səliqə ilə hazırlayır və verilmiş bütün işləri yerinə yetirirdim. Mənim heç zaman öyrətmənim (repetitorum - M.M., Ə.T.) olmayıb, ancaq çətinlik çəkdiyimdə aydınlaşdırmaq üçün ya valideynlərimə müraciət etmiş, ya da yoldaşlarımla birlikdə çalışmışam. Heç bir sinifdə qalmamışam, eləcə də heç bir imtahanı ikinci dəfə verməmişəm. Üçüncü sinfədək illik bala görə, üçüncüdən başlayaraq imtahan nəticələrinin uğuruna görə sinifdən-sinfə keçmişəm. Atamın kitabxanasından yararlanmaqla çox oxumuşam. Bu zaman hər şeydən artıq ədəbiyyat və tarixlə maraqlanmışam. Həmin vaxt tətbiqi elmlər də məni cəlb edib, edadi məktəbin tədris emalatxanasında və fizika kabinetində işləmişəm.

Əliəkbər bəy Topçubaşı (1915-ci il).

İllər ötdükcə, özəlliklə yuxarı siniflərdə Bakı və ətrafında - bu neft səltənətində az qala yox olan təbiətə daha çox ehtiyac duyurdum. Bu böyük boşluğu yayda Bakıdan müxtəlif yerlərdəki bağlara getməklə doldururduq. Bakının xəsis təbiətinin vermədiyini Borjom, Abastuman, Pyatiqorsk və Manglisdə tapırdım; ailəmiz yayı hökmən oralarda keçirirdi. Özəlliklə Manglis (Tiflis valiliyində) özünün küknar meşəsi və bulaq suyu ilə çox xoşuma gəlirdi. Lüteran məktəbinin binasında yaşadığımız Pyatiqorsk da məndə yaxşı təəssürat oyadıb. Orada yerli ruhaninin (pastorun) şagird olan iki oğlu ilə möhkəm dostluq edir, onlarla Mineral suların ətrafına gəzintiyə çıxırdıq. Yaxşı yadımdadır ki, yay tətillərindən sonra özəlliklə yuxarı siniflərdə məndə fiziki çalışmalara güclü həvəs yaranır, istənilən idmanla qızğın məşğul olurdum, ancaq dərs ilinin ilk rübünün sonuna yaxın sinif məşğələləri və dərs hazırlıqları məni növbəti yayadək idmanı buraxmağa məcbur edirdi, ancaq indiyədək futbol oynamağa həvəsim yerindədir.

Son (altıncı və yeddinci) siniflərdə həyatımda yeni amil ortaya çıxdı; bu, müxtəlif məsələlərlə bağlı dostcasına söhbət üçün yoldaşların yığıncağı, şagirdlərin ədəbiyyat cəmiyyəti oldu. Bu yığıncaqlar heç bir mövzu olmadan keçirilir, söhbətlər hazırlıqsız aparılırdı. Bu, tarix, ədəbiyyat və hətta bizi əhatə edən həyatdan götürülmüş təsadüfi mövzulara dair sadə düşüncə alış-verişi idi. Ancaq bu söhbətlər çox xoşuma gəlirdi; məmnuniyyətlə onlara qatılır və bəzən özümüzdə təşkil edirdim. VII sinif şagirdlərinin ədəbiyyat cəmiyyəti isə rus dili müəllimi V.Mitskeviç'in rəhbərliyi altında çalışırdı. Cəmiyyətdə şagirdlərin özünün oxuduğu referatlar böyük maraqla qarşılanır və onların oxusunda bütün şagirlərimiz iştirak edirdi. Özəlliklə dinləyicilər arasında hamını oxunmuş mövzu ilə bağlı yaranmış mübahisə maraqlandırır və cəlb edirdi.

Beləcə yeddi il boyunca dərs illərim heç bir gözlənilməz hadisə baş vermədən hamar şəkildə ötüb keçdi. Ailədəki şərait, valideynlərin qayğısı və məktəb rejimi tələblərinin səliqə ilə yerinə yetirilməsi mənim kimi astagəl bir adama real məktəbi uğurla bitirməyə imkan verdi.

Atamın təsiri altında, ictimai qəzet fəaliyyətinə yaxın adamlarda görə bildiyim ictimai həyat təzahürlərinə canlı marağım məndə ictimai elmlərə həvəs və sevgi oyatdı, buna görə də diqqətin bu elmlər silsiləsinə yönəldiyi məktəbdə ali təhsil almaq qərarına gəldim".

OT KÖKÜ ÜSTÜNDƏ BİTƏR

Professor Cəmil Həsənlinin üzə çıxardığı 1818-ci il tarixli bir bəlgədən bunlar da aydınlaşır ki, Topçubaşı nəsli kökçə Xorasandandır, sonradan Tiflisə köçürülüb. Onların ulu babası Əliəkbər bəy'ə gürcü çarı İrakli topçubaşı rütbəsi verib. İrakli Azxur adlı yerdə türklərlə vuruşarkən Əliəkbər bəy həmin döyüşdə həlak olub və İrakli onun yetim uşaqları Əlimərdan bəy, Hacıağa bəy və Ağahüseyn bəy'i öz sarayına götürüb. Ağaməhəmməd şah Qacar 1797-ci ildə Tiflisi aldıqda Əlimərdan bəyin də bütün ailəsi əsir götürülüb. Gəncəli Cavad xan onları şahdan pulla alıb və Əlimərdan bəyin qızı ilə evlənərək onunla qohum olub, ona fəxri nazir rütbəsi verib.

Əlimərdan bəyin oğlu, görkəmli alim, həyatını 1811-ci ildən Sankt-Peterburqla bağlamış Mirzə Cəfər Topçubaşov (1790-1869) Gəncədə doğulub, ancaq yeniyetmə və gənclik illəri Tiflisdə keçib. Onun oğlu Əliəkbər bəy (1820-1868), yuxarıda oxuduğumuz kimi, hərbçi olub, ancaq onun oğlu, "bizim" Əlimərdan bəy (1863-1934) isə bütün ömrünü hüquq işlərinə, jurnalistika, diplomatiya və siyasətə həsr edib.

ƏLİMƏRDAN BƏYƏ VERİLMİŞ QULLUQ ATTESTATINDAN

İndi isə Əliəkbər bəyin Moskva arxivindəki başqa bəlgələri ilə tanış olaq. Onların arasında Əlahəzrət İmperatorun göstərişi ilə Tiflis Dairə Məhkəməsinin 21 may 1896-cı ildə Əliəkbər bəyin atası Əlimərdan bəyə verdiyi 821 saylı attestat diqqəti cəlb edir.

Sənəddə qeyd edilib ki, keçmiş katib, kollej assesoru Əlimərdan bəy Topçubaşovun əmək dəftərindən bunlar aydın olur: 32 yaşı var, müsəlmandır, fərqlənmə nişanları yoxdur. Donluğu illik bu qədərdir: maaş 600 manat, yeməkpulu 300 manat və mənzilhaqqı 300 manat, cəmi 1200 manat. Bəy nəslindəndir. Ata-baba mülkü də, sonradan əldə etdiyi mülkü də yoxdur. S.Peterburq İmperator Universitetində hüquq elmlərinin tam kursunu hüquq namizədi dərəcəsi ilə bitirincə ərizəsinə əsasən Tiflis Dairə Məhkəməsi sədrinin təyinatı ilə 9 fevral 1889-cu ildə həmin Məhkəmədə 9 fevral 1889-cu ildən məhkəmə vəzifələrinə maaşsız namizəd qəbul edilib. Həmin Məhkəmə sədrinin sərəncamı ilə Tiflis şəhəri 2-ci bölməsinə sülh hakiminin köməkçisi vəzifəsinin icrasına göndərilib, həmin vəzifədə 1889-cu ilin 2 sentyabrından 2 oktyabrınadək və 1889-cu ilin 18 oktyabrından 1890-cı ilin 11 oktyabrınadək çalışıb. Həmin sədrin təyinatı ilə 8 may 1890-cı ildə Məhkəmənin Mülki Şöbəsinin katibi təyin edilib, həmin vəzifəni 16 may 1890-cı ildə qəbul edib. 20 dekabr 1891-ci ildə kollej katibi, 22 iyun 1893-cü ildə titulyar müşavir, 19 aprel 1895-ci ildə kollej assesoru çinləri alıb. 21 aprel 1895-ci ildə ailə vəziyyəti ilə bağlı ərizəsinə əsasən vəzifədən və ümumən qulluqdan çıxıb. Düşmənə qarşı yürüşlərdə bulunmayıb. [...] Saray müşaviri Məlikov'un qızı, bakirə Pəri xanım Həsən bəy qızı ilə evlənib. Uşaqları yoxdur.

ƏLİƏKBƏRİN "MOLLA"SI -

ƏLİ BƏY HÜSEYNZADƏ

Professor Cəmil Həsənli'nin "Tarixi şəxsiyyətin tarixi. Əlimərdan bəy Topçubaşov" kitabından öyrənirik ki, 1904-cü ildə Bakıda vəba xəstəliyi yayıldığına görə Əlimərdan bəy uşaqlarını Pəri xanımla birlikdə Tiflisin 65 kilometrliyindəki Manglis yaylağına göndərib. 1903-cü ildə Osmanlı dövlətindəki təqiblərdən qaçmış Əli bəy Hüseynzadə də ailəsi ilə Tiflisə gəlib və Əlimərdan bəy Manglisdə onun ailəsi üçün də yer tutub. Əli bəy 8 yaşlı Əliəkbərə türk dilindən dərs deməli idi. 16 iyul 1904-cü ildə Əlimərdan bəy Əli bəyə yazıb:

"İlk növbədə mən istəyirəm ki, Siz yay ərzində yaxşıca dincələsiniz. Yeganə bir xahişim ondan ibarətdir ki, gündə iki saat Əliəkbərlə türk dilindən məşğul olasınız. Mən xüsusən istərdim ki, o, öz dilini hərtərəfli mənimsəsin. Xahiş edirəm onu çox ərköyünləşdirməyin, məcbur edin dərslərinə ciddi yanaşsın. Siz onunla xatirə dəftəri yazmağa, ümumiyyətlə məşğul olmağa başlamısınızmı? Əgər hansısa kitabçalar əlimə keçsə, türk dili qiraəti üçün göndərəcəyəm. Başıbəlalı "Şərqi-rus"un bugünkü nömrəsində dərc olunmuş gözəl bir şeiri göndərirəm. O, bir az uzundur, lakin kifayət qədər ideyalı şeirdir. Siz ona Əliəkbərə əzbərlədə bilsəniz çox əla olar. Bir sözlə, bütövlükdə Siz onun üçün yolgöstərən-müəllim olun. Bunun üçün qabaqcadan Sizə çox sağ ol deyirəm... Ümid edirəm Sizə yaxşı tanış olan Manglistdən razısınız. Çoxluca gəzin və imkan daxilində Əliəkbəri də yanınıza alın".

1905-ci ildə Əlimərdan bəy daim evdən uzaqlarda səfərdə olduğuna görə onun ailədə yoxluğu uşaqlara da mənfi təsir göstərirdi. Məsələn, Pəri xanım şikayətlə ona yazırdı ki, sənin səfərlərin bizim üçün "böyük bədbəxtliyə" çevrilib. Əliəkbər son vaxtlar dərslərinə yaxşı baxmır. O, mənə qulaq asmır. Bir söz deyəndə əsəbləşir və belə hesab edir ki, ona nöqsan tutmamalıyam. Saatlarla öz-özünə deyinir, həmişə Sara və başqaları ilə sözləşir. Sən mənə tapşırmışdın ki, Əliəkbərə tez-tez acıqlanmaq, onunla kobud rəftar etmək lazım deyil. Mən indi belə də edirəm, ancaq heç bir nəvaziş, heç bir dilətutma ona təsir etmir. Axırı, mən ona dedim ki, nə istəyirsən et, daha sənə heç nə deməyəcəyəm, ancaq atan gələndə hər şeyi ona söyləyəcəyəm. Bəlkə də bu, ona təsir etdi.

(Ardı var)

Misir MƏRDANOV,

Ədalət TAHİRZADƏ

525-ci qəzet.- 2023.- 22 iyun.- S.14-15.