Şəhid polkovnik-leytenant Raquf Orucovun
xanımı Sevinc Orucova:
"...gördüm,
dözdüm və heç zaman şikayətçi
olmadım,
Çünki bütün bu çətinliklərin
içində xoşbəxt bir ailə yaşayırdı..."
Şəhid
polkovnik-leytenant Raquf Orucovun xanımı Sevinc Orucova:
"...gördüm, dözdüm və
Çox çətindir onlar haqqında yazmaq. Bu çətinliyi dilimizə
şəhid kəlməsi həkk olunandan bəri hiss etmişəm.
Bilirəm ki, yazmağa borcluyam, amma
qarşılaşacağım söhbətlərdəki
göz yaşlarını görmək və o yaşı silə
bilməmək ağırdan da ağırdır. Şəhid haqqında ilk yazımı indiyədək
xatırlayıram. Bir süjet
hazırlamalı idim, amma bilmirdim necə başlayım.
Vətən torpaqlarını itirdiyimiz vaxtlar
idi, şəhidlər vardı, amma məğlub bir ölkə
adı vardı üstümüzdə. Çox
soyuq, yağışlı bir havada Şəhidlər
xiyabanına endim. Nədənsə mənə
elə gəlirdi ki, yazı ordadır, gedib götürüb
gələcəyəm. Sıralanmış
məzarların önündən keçib sonuncunun
qarşısında dayandım. Yağış
dənələri daşın üzərinə həkk olunan
şəklin gözlərindən üzüaşağı
bir cığır salmışdı, eynən göz
yaşı kimi. Gördüyüm mənzərədən
o qədər təsirləndim ki, həmin şəhid qəbri
ilə söhbət etməyə başladım, ona təsəlli
vermək istədim. Daş üzərində yazılan ada belə,
baxmadan o göz yaşını silərək xiyabandan
uzaqlaşdım. Mətni da yazdım, süjeti
də hazırladım, amma o göz yaşlarını hələ
də unuda bilmirəm. Unuda bilmədiyimdən də,
şəhid adına qarşı həssaslıqdan
çox qorxuram.
1988-ci ildən
bəri üzü bu yana şəhid verə-verə
gəlməkdəyik. Böyük qələbə
qazansaq da, bunu həzm edə bilməyənlər öz qara əməlindən
hələ də qalmır. Üç
gün öncə Vətən torpağı yenə iki şəhidini
qoynuna aldı. Biz üzülsək də onların təsəllisi:
"Təki Vətən sağ olsun" sözləri olub həmişə. Şəhidlər
heç zaman unudulmayacaq bir mövzu olaraq qalacaq bizlər
üçün. Amma bu gün söhbəti
onlardan elə-belədən salmadım. Çünki xanımların
özəl bayramı günündə oxucuların
görüşünə I Qarabağ müharibəsinin
iştirakçısı, Aprel döyüşləri şəhidi,
polkovnik-leytenant Raquf Orucovun həyat yoldaşı, "Zəfər"
Şəhid Ailələrinə Dəstək İctimai
Birliyinin rəhbəri, "YAŞAT" Fondunun Himayəçilik Şurasının üzvü, Vəkillər
Kollegiyasının üzvü Sevinc Orucova ilə birlikdə gəlmişik.
- Bilirəm,
narahat dünyada heç də rahat deyilsiniz...
- Təbii
ki, deyiləm, dünyanın özü kimi narahatam. Həm ana kimi, həm bu Vətənin bir vətəndaşı
kimi dünyada baş verənlərə görə narahatam.
Bunlar azmış kimi təbiətin doğma
türk xalqına yaşatdığı dəhşətli
faciənin nəticələrini gördükcə,
ağrı-acımız artır. Yenə
də bir ümid işığı tapmağa
çalışırıq, çünki ən son ölən
ümiddir.
- Gəlin
tanış olaq...
-
Sumqayıtda fəhlə ailəsində anadan olmuşam. Anam evdar xanlm olub. Ailədə
biri məndən əvvəl, digəri sonra olmaqla iki
qardaşın bir bacısıyam. Aramızda ali təhsil alan tək mən oldum, bəlkə
də o düşüncə ilə ki, qız övladı
üçün sənət daha vacibdir. Sumqayıt
şəhər 23 saylı məktəbi və BDU-nun Hüquq
fakültəsini bitirmişəm. Sumqayıq
Texniki Kollecində pedaqoji fəaliyyətlə məşğul
olmuşam. Sonra ailə həyatı qurmuşam...
- Ailə
söhbətini Raquf Orucovla tanışlıqla davam edək...
- Ən əvvəl onu deyim ki, təsadüf heç
zaman özbaşına yaranmır və mən buna
inanıram. Raqufgilin ailəsi Ağdam köçkünlərindən
idi və yaşadığımız binada onun bibisi də
qalırdı. Və təsadüf bizi belə
qarşılaşdırdı. O zaman Raquf hərbçi
idi, 25 yaşı olsa da, Murovda ağır əməliyyatlar
keçirmişdi. Özü də
bugünkü silahlarla yox, özünün kəşfiyyat alətləri,
ağlı, düşüncəsi, cəsarəti ilə bu əməliyyatları
həyata keçirərək "Murov qartalı"
adını qazanmışdı. Beləcə, tanış olduq, mənə hər şeyi
açıq danışdı. Dedi ki, hərbçi həyatı
səyyar olur, həmişə bir yerdə qərar tutmur,
çətinliyi çoxdur. Mən Raqufda ruh əkizimi
gördüm, iki il nişanlı
qaldıq, 1999-cu ildə ailə qurduq. İki
oğlan övladımız oldu - Aqşin və Nihad.
- Amma hərbçi
həyatı sizi qorxutmadı..
- Tez-tez
qarşılaşdığım sualdır. Bilirsiz
elə bir zaman idi ki, müharibədən sonra hamıda məğlubluq
sindromu deyilən bir hiss vardı. Qaçqın
və köçkünlər, çadır şəhərcikləri,
pərakəndə ordu, cavabsız suallar, yəni böyük
bir məchulluq illəri idi. Raqufgilin ailəsi
də Ağdamdan didərgin düşmüşdü,
anası, dayısı orada şəhid olmuşdu. Beşuşaqlı ailənin ilki idi Raquf və
anasını itirəndə onun 18 yaşı olub. Bütün bu ağrı-acı yaşamış
insan, üstəlik də intiqam hissi ilə günləri sayan
bir hərbçi ilə ömür sürmək məni
heç qorxutmadı. Hara gedirdisə, biz də
onun yanında idik, yəni ailə yaşayışı
üçün azacıq münasib olan yerdə Raqufla birlikdə
olmuşuq. Ən gərgin, ən çətin
yerimiz Murovun ətəyindəki kənddə olub. Hərbçi ailələri orada kirayədə
qalırdıq. İşığın,
içməli suyun, rabitənin olmadığı bir yer, odun
peçi ilə yaşayışını təmin etmək,
nigarançılıqla yaşamaq - bunların
hamısını gördüm, dözdüm və heç
zaman şikayətçi olmadım. Çünki
bütün bu çətinliklərin içində xoşbəxt
bir ailə yaşayırdı və Raqufun yolunu gözləyirdi.
O isə həmişə qayıdardı, ən çətin
kəşfiyyatdan belə... Ümumiyyətlə,
qorxunu heç zaman özümə yaxın
buraxmamışam. 17 illik ailə həyatımızda
mənim yalnız bir qorxum olub - Raqufu itirmək. O yolu da
artıq keçdim. Raqufa qədər həyatımı rahat
yaşadım, onunla 17 il çox xoşbəxt
ömür sürdüm. Və artıq
onsuzluğu qəbul edə bilməsəm də, nə
yazıq ki, yaşayıram. Onun məndə
iki əmanəti var və onları qorumağa borcluyam.
-
Çox çətindir... Lakin ondan danışaq...
- Ciddi,
qorxmaz, dəyərlərə çox üstünlük verən
bir insan idi. Bir baxışı yetərdi ki, hər
kəs öz payını götürsün. Böyük oğlumuz artıq yeniyetmə idi, lakin
birbaşa atasına zəng vurub nəsə soruşmağa
arada olan pərdə imkan vermirdi. Onlar
yalnız mənim vasitəmlə atalarına müraciət edə
bilib. Ağdamda yaşayırdıq. Raqufun dostunun ona vacib sözü olub. Nə qədər zəng vurubsa, cavab almayıb,
görünür imkanı olmayıb. Gəlib Aqşinə
dedi ki, sən zəng vur, bəlkə atan sənin nömrəni
açar. Aqşin dedi ki, mən indiyə qədər öz
nömrəmdən atama zəng vurmamışam, bunu edə
bilmərəm. Hərbçilər adətən,
əsəbi, çılğın olur. Raquf
hədsiz alicənab insan idi. Cəsarət,
qorxmazlıq onunla bərabər doğulmuşdu. Anasının məzarı Çullu kəndində
qalmışdı. Bir dəfə ona dedim ki, mən
inanmıram sən ananın məzarını indiyə qədər
ziyarət etməyəsən. Kəşfiyyatçılar
tamam fərqli hərbçilərdir, onlar həmişə
düşmənin arxasında olur, içinə sıza bilir.
Hər hərbçi kəşfiyyatçı
deyil. Raqufda kəşfiyyatçı fəhmi,
analiz etməyi çox güclü idi. Və mənə
dedi ki, getmədiyimi hardan bilirsən? Onunla iş barəsində
əsla söhbətimiz ola bilməzdi. Nə isə soruşmağa cəhd etsəydim də,
bilirdim ki, cavab gəlməyəcək. Bir
komandir kimi, bir kəşfiyyatçı kimi onda bir tamlıq
vardı.
- Yəqin
ki, ailə daxilində fərqli olub...
- Bizim yaşayış tərzimiz Raqufa uyğun olub. Hərdən düşünürdüm ki, çox sərtdir, amma onu itirəndən sonra iki oğlan uşağı ilə tək qaldım. Biri yetkinlik dövründə idi, o biri 8 yaşında. O necə nizam qurmuşdusa, Raqufdan sonra heç bir əziyyət çəkmədim. Çünki hər şeyi sağlığında yerbəyer edə bilmişdi və yaratdığı hərbçi sərtliyi, hərbçi qaydaları uşaqları yetişdirməkdə mənə çox kömək oldu. Raqufun arzusu böyük oğlumuzun Diplomatiya Akademiyasına daxil olması idi. Bunu görməsə də, Aqşin atasının arzusunu yerinə yetirdi, hazırda magistr dərəcəsinə yiyələnir. Nihad atası ilə az vaxt keçirsə də, ona bənzərliyi daha çoxdur. Onun özünə qoyduyu hədlər, şərtlər var ki, heç vaxt onları keçə bilməz. Kimliyindən asılı olmayaraq, ona təsir göstərə biməz. Ona görə də hara gedir-getsin, ondan arxayınam. Kiçik yaşlarından şahmata böyük həvəsi vardı. Binamızın arxasındakı şahmat klubunun qarşısından keçəndə elə deyirdi ki, məni şahmata yazdır. Həvəsli olduğunu görüb, yazdırdım. Atası ona cürbəcür şahmat taxtası düzəltdirirdi. Artıq 8 yaşında yarışlarda qalib gəlməyə başladı və hər dəfəsində zəng vurub sevincini atası ilə bölüşərdi. Raquf şəhid olandan sonra o bütün şahmat taxtalarını yığışdırdı və bir daha onlara əlini də vurmadı. Yəqin kiçik də olsa, anlamışdı ki, həmişə sevincini bölüşdüyü insan artıq yoxdur və mən də ona heç bir təsir göstərməyə çalışmadım. Özüm Raqufdan çox şey öyrənə bildim, daha doğrusu o, bu 17 ildə mənə bir məktəb keçərək nə vaxtsa ola biləcək yoxluğuna alışdırmağı bacardı. Dərs keçə-keçə aramla anlatdı ki, nə vaxt, hansı şəraitdə özünü necə aparmalısan. Ən çox da mənə düşdüyüm vəziyyətdə özümü itirməməyi tövsiyə edirdi. Bizim heç vaxt ailədaxili mübahisələrimiz olmayıb. Bəzən inciyib gileyləndiyim o olurdu ki, qohum-əqrəbanın xeyirində, ailə şənliklərində həmişə tək olardım. Umu-küsüm bu üzdən idi. Bir də məzuniyyətə gələndə üç gündən artıq qala bilmirdi. Elə hey deyirdi ki, uşaqlara orda çətindir, görən necə oldular? Canı hərbi hissədə qalırdı. Elə ki zəng gəlirdi geri qayıtsın, üzündəki sevinci görməmək mümkün deyildi. Biz mehribanlıqda, bir-birini anlamaqda, çətinliyə tab gətirməkdə, ailə bağlarına dəyər verməkdə nümunə ola biləcək və həsəd aparılacaq bir bütöv, bir tam idik.
- Aprel döyüşləri və ya dörd günlük müharibə...
- Aprel döyüşləri atəşkəsdən sonrakı 25 il ərzində ilk şiddətli qarşıdurma oldu. Nə qədər ərazi azad oldu, dəyərli, hərəsi bir məktəb olan oğulları itirdik və elə buna görə də, döyüşlərin dayanmağını sakit qarşılaya bilmədik, səbrsizliklə qisasın alınacağı günü gözlədik. Aprel döyüşçüləri davamçılarının yolunu dörd il gözlədi, çünki onların açdığı cığır sıradan bir başlanğıc deyildi. İllərlə gözükölgəli, dili qısa olan bu xalq layiq olduğunu mütləq qazanmalı idi. Bizim həm soyumuza, həm kökümüzə, həm də gələcək nəsillərə mənəvi borcumuz vardı. Bizə əmanət edilən torpağı qanımız, canımız bahasına geri almaqla yanaşı, bu yükü övladlarımızın çiyninə qoymağa haqqımız yox idi. Aprel şəhidlərinin hamısı özlərindən sonra bir irs qoyub getdi. Vətən Müharibəsi şəhidlərinin əksəriyyəti Aprel döyüşlərinin iştirakçısı olub və sonda bu igidlər dörd il yol gələn arzularına çataraq Azərbaycan adının üzərindəki ləkəni silə bildilər.
- Eşitdiyimə görə, hərbçi xanımları daxilən həssas olurlar...
- Çox vaxt deyirlər ki, yuxulara inanmaq lazım deyil, amma mənim yuxularım həmişə çin olub. Ən dəhşətli yuxularım Raqufun itkisi olardı. Ən dəhşətli qorxum da bu idi. Yatanda telefon həmişə başımın ucunda olurdu ki, zəng gələn kimi dərhal cavab verim. Günün sonunda zəng vurub ətraflı hər şeylə maraqlanardı. Raqufu itirəndən sonra telefon belə əhəmiyyətini itirdi mənim üçün. Mən 17 il bu xəbərin səksəkəsilə yaşasam da, hər əməliyyatdan sonra əmin idim ki, o, qayıdacaq və elə də olurdu. Yəni biz artıq ən çətin, ən ağır dövrü keçmişdik, uzağı gözlədiyimdən iki gün gec gələ bilərdi. Amma birdəfəlik qayıtmayacağını belə tez gözləmirdim. Gələn ay onu itirməyimizin yeddi ili tamam olur. Bu illərdə Raqufsuz yaşamaqla yanaşı, insanlara güvənməməyi də öyrəndim. Bizim bir acı həqiqətimiz bilirsiz nədir? Cəmiyyət güclü insanları sevir, zəifə fikir vermək istəmir. Bu, çox pis həqiqətdir. Raquflu illərimdə mən evi, uşaqları, ailəsi, mətbəxi, səliqə-səhmanı ilə məşğul olan bir xanım idim. Ondan sonra özümü tanımayacaq qədər dəyişdim. Etmərəm dediyim işləri gördüm, mənə ağır gələn yükün altına girməyi bacardım. İndi Raquf bir çətinliklə üz-üzə qalanda gəlir yuxularıma. Mənə dəstək verib həmişə yanımda olduğunu bildirmək üçün.
- Bu gün 8 Martdır...
- İstərdim ki, qadınların üzü həmişə gülsün, çünki bu gülüş yer üzünə sülh gətirər, dünya məhvərindən çıxmaz. Və bu gülüşlərin tam azad Qarabağ torpaqlarından heç zaman əskik olmamasını istərdim.
Tamilla M-zadə
525-ci qəzet.- 2023.- 8 mart.- S.8;9..