Böyük Qayıdışa doğru:
layihələr uğurla icra edilir
Vətən Müharibəsində əldə olunan
şanlı qələbədən sonra növbəti mərhələ
Qarabağın dirçəldilməsi və bölgədə
tikinti-quruculuq işlərinin aparılmasıdır. Dövlət
tərəfindən Böyük Qayıdış planına
uyğun olaraq məcburi köçkünlərin doğma
yurd-yuvalarına ən qısa zamanda qayıtması
üçün bütün imkanlar səfərbər edilib.
Həmin ərazilərdə yeni
yaşayış məntəqələrinin salınması,
infrastrukturun bərpası, yolların çəkilişi, məktəb,
xəstəxana tikintisi sürətlə davam edir.
Prezident
İlham Əliyev bununla bağlı
çıxışlarında bəyan edir ki, Böyük
Qayıdış naminə işlər uğurla icra edilir:
"Bir neçə şəhərdə artıq inşaat
işləri geniş vüsət almışdır. İlk növbədə Şuşa, eyni zamanda,
Ağdam, Füzuli, Zəngilan, Laçın şəhərlərində
geniş quruculuq işləri gedir, xəstəxanalar, məktəblər,
yaşayış binaları inşa edilir".
Bununla
yanaşı, 10-dan çox kəndin Baş planının təsdiqləndiyini
və bir neçə kəndin təməlini şəxsən
qoyduğunu qeyd edən Prezident deyib: "Bütövlükdə
deməliyəm ki, azad edilmiş bütün şəhərlərimizin
və qəsəbələrimizin Baş planları
hazırlandı, təsdiqləndi. Bütün
işlər Baş planlar əsasında gedəcək. Eyni zamanda, Böyük Qayıdış
Proqramında bizim bütün planlarımız öz əksini
tapıb və əminəm ki, yüz minlərlə
keçmiş köçkün yaxın gələcəkdə
öz doğma torpağına qayıdacaq. Biz dağları kəsərək və
böyük torpaq işlərini həyata keçirərək
bütün dağlıq ərazilərdə, dağlarla əhatə
olunan ərazilərdə beynəlxalq hava limanı inşa
edirik. Yəqin ki, gələn ilin sonunda,
ya da 2025-ci ilin əvvəllərində hava limanı istismara
veriləcək".
Maliyyə
naziri Samir Şərifovun sözlərinə görə, bu
ilin sonuna qədər Azərbaycan hökumətinin
işğaldan azad edilmiş ərazilərdə yenidənqurma
və bərpa işlərinə ayırmaları 6,6 milyard
ABŞ dollarından çox olacaq: "Azərbaycan hökuməti
Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə həmin ərazilərdə
genişmiqyaslı yenidənqurma işlərinin
aparılmasını, məcburi köçkün və
qaçqınların öz doğma yerlərinə
qayıtmasını nəzərdə tutan "Böyük
Qayıdış" proqramına start verib. 30
ildən artıq işğal altında qalan, 2020-ci ildə
işğaldan azad olunan Qarabağ və Şərqi Zəngəzur
iqtisadi rayonlarında aparılan bərpa və yenidənqurma
işləri sürətlə davam etdirilir. Prezident İlham Əliyevin
tapşırıqlarına uyğun olaraq ölkə
qarşısında duran vəzifələrin icrası
üçün 2023-cü ilin dövlət büdcəsinə
dəyişiklik edilməsi zərurəti yaranıb. Əsas istiqamətləri Prezident öz
çıxışında göstərib. Bunlar Böyük Qayıdış proqramına
uyğun layihələrin maliyyələşdirilməsini
sürətlə həyata keçirmək, eləcə də
ölkənin müdafiə qabiliyyətinin gücləndirilməsi
ilə bağlıdır. Bunun
üçün də əlavə vəsaitə ehtiyac var.
Odur ki, büdcəyə yenidən baxılması nəzərdə
tutulub. Bundan başqa digər məsələlər
də dəyişikliklərdə əksini tapacaq".
İqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarov bildirib ki, yaxın gələcəkdə
qarşımızda duran əsas məsələ -
işğaldan azad edilmiş ərazilərimizin bərpası
ilə bağlıdır. Bu proses soydaşlarımızın əzəli
torpaqlarımıza Böyük qayıdışı ilə
üst-üstə düşür. Sahibkarlara və investorlara
Qarabağda biznes qurmaqda dövlət tərəfindən zəruri
dəstək təmin edilir, güzəşt və imtiyazlar
verilir: "Əminliklə deyə bilərik ki, dövlət
başçısı tərəfindən müəyyən
edilmiş milli prioritetlər üzrə yeni inkişaf
strategiyasına uyğun olaraq həyata keçiriləcək
islahatlar, ardıcıl tədbirlər sayəsində Azərbaycanda
iqtisadi artım meyilləri daha da yüksələcək. Bunu müxtəlif beynəlxalq reytinq agentlikləri və
maliyyə qurumlarının ölkəmizin iqtisadiyyatı ilə
bağlı müsbət proqnozları da təsdiq edir. Bugün biz ərazi bütövlüyünü bərpa
etmiş, azad, sosial-iqtisadi göstəriciləri yüksək,
dünyada nüfuzlu və etibarlı tərəfdaş, Cənubi
Qafqazda lider olan ölkədə yaşayırıq. Ehtiramla yad etdiyimiz Ulu öndər Heydər Əliyev
məhz belə qüdrətli Azərbaycanı görmək
arzusunda idi. Bugünkü
uğurlarımızın əsasında onun müstəsna
xidmətləri və mütərəqqi ideyaları
dayanır. Dünya siyasətçilərinin
birinciləri sırasında dahi və fenomenal siyasətçi
kimi xüsusi yer tutan Ulu öndərimizin əziz xatirəsi hər
birimizin qəlbində daim yaşayır və bundan sonra da əbədi
olaraq yaşayacaq".
Nazir əlavə
edib ki, yaxın gələcəkdə qarşımızda
duran əsas məsələ işğaldan azad edilmiş ərazilərimizin
bərpası və özəl sektorun Qarabağa ayaq
açması ilə bağlıdır: "Bu proses bizim vətəndaşlarımızın
böyük qayıdışı ilə üst-üstə
düşür. Bir sıra rayon və şəhərlərin
baş planları artıq təsdiq edilib, baza infrastrukturun
yaradılması istiqamətində işlər tam
gücü ilə davam etdirilir. Eyni zamanda,
sahibkarlarımızı və investorları Qarabağa
investisiya yatırmağa və biznes qurmağa bir daha dəvət
edirəm. Dövlət bu məqsədlə
zəruri dəstəyi təmin edir və bundan sonra da edəcək.
"Araz Vadisi İqtisadi Zonası" və
Ağdam sənaye parklarında sahibkarlar üçün əlverişli
şərait yaradılıb. İşğaldan
azad olunan ərazilərimiz üçün vergi güzəştləri
təsdiq olunub. Bu tədbirlər
işğaldan azad olunan ərazilərimizə sərmayələrin
cəlbinə, sahibkarlığın inkişafına və əhalinin
sosial təminatının daha da gücləndirilməsinə
xidmət edəcək. Bütün bunlar
bir daha göstərir ki, dövlət daim sahibkarın
yanındadır və biz nəticəyönümlü tədbirlər,
effektli dəstək və güzəşt mexanizmləri ilə
özəl sektorun davamlı və etibarlı inkişafına
nail oluruq".
Dini
Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri
Mübariz Qurbanlı qeyd edib ki, Azərbaycanın
işğaldan azad edilmiş ərazilərində məscidlərin
tikintisi, tarixi abidələrin bərpası işləri
aparılır və bu işlər Prezident İlham
Əliyevin və Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevanın
xüsusi diqqətindədir: "Bu işlərlə
bağlı xüsusi proqram tərtib olunub. Həmin
proqrama uyğun olaraq Qarabağda məscidlər tikilir və bərpa
edilir. Əsasən fikir verilir ki, əvvəlki
dövrdə olan məscidlər eyni formada restavrasiya olunsun.
Çünki işğal dövründə məscidlərin
böyük əksəriyyətini məhv edib,
dağıdıblar. Bütün bu məscidlərdə
restavrasiya işləri başa çatdırılacaq,
Böyük Qayıdış yekunlaşdıqdan sonra həmin
yerlərə din xadimlərinin təyinatı başlayacaq".
Əmək
və əhalinin sosial müdafiəsi naziri Sahil Babayev qeyd edib
ki, hazırda Naxçıvan, Bərdə, Şuşa, Quba,
Sabirabad, Sumqayıt, Gəncə, Masallıda da DOST mərkəzlərinin
açılması üçün işlər davam
etdirilir. Onun sözlərinə görə, işğaldan
azad edilən bölgələrimizin DOST xidmətləri ilə
əhatə olunması istiqamətində ilk addım kimi
ötən ilin may ayında Zəngilan rayonunun Ağalı kəndində
ilk "Smart DOST" xidmət məntəqəsi
açılıb. Böyük Qayıdışa dair I
Dövlət Proqramının Tədbirlər Planına əsasən
2023-2026-cı illərdə Cəbrayıl, Ağdam,
Füzuli, Zəngilan, Qubadlı, Kəlbəcər,
Laçın, Şuşada DOST xidmətləri infrastrukturu
qurulacaq.
Qarabağ İqtisadi rayonuna daxil olan işğaldan azad edilmiş ərazilərdə (Şuşa rayonu istisna olmaqla) Prezidentin xüsusi nümayəndəsi Emin Hüseynov deyir ki, Böyük Qayıdışa dair I Dövlət Proqramında nəzərdə tutulan 5 mərhələ üzrə işlər paralel görülür: "Onlardan biri ümumi və baş planların layihələndirilməsi, ikincisi minatəmizləmə fəaliyyəti, baza infrastrukturunun yaradılması, sosial-ictimai-iqtisadi infrastrukturun tam miqyaslı yenidən qurulması və nəhayət böyük qayıdışın təmin olunmasıdır. Göründüyü kimi ilk növbədə planlaşdırma olmalıdır".
E.Hüseynovun sözlərinə görə, təkcə quruculuqla bağlı deyil, hətta minatəmizləmənin də planlaşdırmasının olması vacibdir: "Daha sonra ciddi şəkildə çirklənmiş ərazilərdə müəyyən dəhlizlər açılmalıdır ki, bərpa prosesi baş versin. Bu dəhlizlər açıldıqdan sonra yol, qaz, işıq, su, rabitə kimi baza infrastrukturları təmin olunmalıdır. Daha sonra isə məktəb, xəstəxana, inzibati binalar, yaşayış evləri kimi sosial infrastrukturlar hazır olmalıdır. Və nəhayət böyük qayıdış baş verməlidir. Bütün bunlar əslində ardıcıl deyil eyni zamanda, baş verir. Yəni hər bir mərhələ üzrə fasiləsiz iş gedir. Hamısında eyni mərhələdə deyil. Daha erkən başlamış ərazilər var və onlar daha da qabaqdadır".
Emin Hüseynov qeyd edib ki, Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərinə köç davamlı bir prosesə çevriləcək. "Hazırda həmin ərazilərdə əsas baza infrastrukturu ilə bağlı layihələr yekunlaşmaqdadır. Növbəti il biz işlərin əksəriyyətinin yekunlaşdığının şahidi olacağıq. Bu isə o deməkdir ki, artıq Qarabağın yol, kommunikasiya, digər infrastruktur xətləri tam olacaq, həyatın qayıtması üçün bütün zəruri şərait yaradılacaq. Böyük Qayıdış artıq başlayıb. İlk olaraq Şərqi Zəngəzurda yerləşən Zəngilanın Ağalı kəndinə keçmiş məcburi köçkünlər köçürülüb. Köç bundan sonra davamlı prosesə çevriləcək". E.Hüseynovun dediyinə görə, keçmiş təmas xəttində yerləşən ərazilər Qarabağ iqtisadi rayonunun ərazisinə düşür: "Həm Ağdamda, həm də Füzulidə mina təmizləyən heyətin əməyi nəticəsində biz işlərimizi sürətləndirə bilmişik. Azərbaycan dövləti öz gücü hesabına Qarabağı bərpa edir. Qarabağın dirçəlişi üçün hər cür şərait var. Biliklərimizi, bacarıqlarımızı ortaya qoyaq, bu işləri vaxtında icra edək".
Millət vəkili Elnur Allahverdiyevin dediyinə görə, 2023-cü ilin dövlət büdcəsi layihəsinin başlıca hədəfləri sırasında Qarabağ və Şərqi Zəngəzur rayonlarının bərpası və ölkə iqtisadiyyatına reinteqrasiyası, işğaldan azad olunmuş ərazilərə Böyük Qayıdışın gerçəkləşdirilməsi kimi strateji çağırışların olması tədqirəlayiq haldır. Azərbaycan bu gün işğaldan azad etdiyi torpaqları öz gücü və imkanları ilə bərpa edir. Bu, Azərbaycanın iqtisadi qüdrətinin göstəricisidir. Prezident İlham Əliyevin imzaladığı "Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərinə Böyük Qayıdışa dair I Dövlət Proqramı" isə dövlətimizin siyasi iradəsinin nümayişidir, dövlətimiz bu proqramı qəbul etməklə dünyaya göstərir ki, bizim öz hərbi gücümüzlə torpaqlarımızı işğaldan azad etmişik: "İkincisi, bizim siyasi iradəmiz var, azad edilmiş şəhər və kəndlərimizi yenidən qururuq. Üçüncüsü isə, iqtisadi qüdrətimiz var, bütün işləri öz hesabımıza edirik. Dövlət Proqramının ambisiyalı layihələrdən ibarət olduğunu vurğulayan deputat bildirib ki, bu layihələr həm insanlarımızın doğma yurdlarına qayıtmasından sonra rahat və firavan yaşayışına hesablanıb, həm də büdcəyə gəlir gətirməyə hesablanıb. "Məsələn, götürək turizmi. 2026-cı ildə artıq bölgə ilkin turizm üçün hazır olacaq. Bu, büdcəmizə böyük miqdarda qazanc gətirəcək. Həm daxili turizm baxımından, həm də xarici. Sirr deyil ki, dünyada, ələlxüsus da Türk dünyasında Qarabağ bölgəsinə ciddi maraq var. Azərbaycanda Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə illərdir ki, geniş tikinti-abadlıq işləri həyata keçirilir. Qarabağ və Zəngəzurda görülən işlər göz qabağındadır. Proqramda inşaat sektoruna da ciddi yer ayrılıb. Belə ki, 2027-ci ilədək vətəndaşlarımız üçün 30 mindən çox mənzil tikilməlidir. 200-dək təhsil ocağı, ali məktəb filialı, DOST və "ASAN xidmət"ləri də unutmamaq lazımdır".
Sevinc QARAYEVA
525-ci qəzet.- 2023.-12 may.- S.14.